به گزارش ارانیکو و به نقل از «کالاخبر»، مهدی سیف الدینی دبیر کل خانه کشاورز استان کرمان راه اندازی معاملات آتی بر پایه محصول پسته در بورس کالای ایران را راهکاری برای امکان آینده‌نگری و برنامه‌ریزی برای فروش محصول در ماه‌های پیش رو و روشی موثر در پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمتی در آینده دانست و گفت: راه اندازی این معاملات به دلیل امکان برنامه‌ریزی برای تولید و فروش محصول، دغدغه اصلی تولیدکننده و باغداران پسته را جهت تامین نقدینگی موردنیاز برای هزینه‌های تولید از جمله آب و برق و کود مصرفی برای باغات مرتفع می‌کند.
سیف الدینی اظهار داشت: در بازار سنتی پیش از این شرکت‌های تعاونی قیمتی یکسان را برای پیش خرید پسته از باغداران اعلام می‌کرد و در مقابل پول کشاورز به صورت مدت‌دار تسویه می‌شد. اما به کمک ابزارهای نوین مالی و راه اندازی معاملات قراردادهای آتی برای محصول پسته می‌توان نگرانی کشاورز را از قیمت در ماه‌های آینده برطرف ساخت و امکان برنامه‌ریزی را برای فروش محصول با قیمت مشخص فراهم کرد.
آغاز همزمان فصل برداشت و غصه کشاورزان
وی ادامه داد: در بازار سنتی همواره بعد از دوره برداشت محصول غصه کشاورزان از بابت روند قیمت‌ها شروع می‌شود؛ اینکه اگر به دلیل نیاز مالی زودتر محصول خود را به بازار عرضه کند، احتمال رشد قیمت‌ها در آینده وجود دارد. در مقابل اگر قصد نگهداری محصول برای فروش در قیمت‌های بالاتر در آینده را داشته باشد، شرایط نگهداری محصول به صورت استاندارد و پرهیز از فساد محصول سخت بوده و هزینه‌های انبارداری نیز زیاد است؛ ضمن اینکه در صورت نگهداری محصول احتمال سرقت آن نیز وجود دارد.
سیف الدینی اظهار کرد: از همه مهم‌تر اینکه در بازار پسته نوسانات قیمتی بسیار زیاد است و تمام این شرایط باغدار پسته را در معرض ریسک و تحمیل زیان قرار می‌دهد. بطوری‌که قیمت پسته به کیلویی ۱۵۰ هزار تومان هم رسید و در حال حاضر به قیمت حدود ۹۰ هزار تومان معامله می‌شود و وجود این فاصله قیمتی روی حجم بالایی محصول، رقم قابل توجهی است. در این میان معاملات آتی پسته می‌تواند این دید را به باغدار و حتی صادرکننده ارایه کند که می‌تواند در ماه‌های آینده محصول خود را به چه قیمتی بفروشد و قدرت پیش‌بینی قیمت‌ها در آینده به اعتمادسازی باغداران و فعالان بازار پسته منجر می‌شود.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه در ابتدای راه اندازی معاملات پسته در بورس هستیم، در سال‌های اول باید هزینه‌هایی را برای رونق بازار و ثبات آن بپردازیم. اما با آشنایی هرچه بهتر فعالان این حوزه آینده روشنی پیش روی بورس قرار دارد.
نیاز به مرجع قیمتی واحد
وی به قیمت‌گذاری پسته توسط آمریکا در بازارهای جهانی اشاره کرد و گفت: باید مرجع واحدی همچون بورس کالا در کشور وجود داشته باشد که برای محصولی استاندارد با مشخصات خاص همچون فندقی ۳۲-۳۰ قیمتی یکسان را برای کلیه فعالان بازار پسته کشور اعلام کند تا همه از قیمت های واقعی مطلع باشند؛ همانند آنچه شرکت پاراموند آمریکا در تعیین قیمت‌ها نقش دارد و اخیرا قیمت پسته را ۱۱.۷ دلار اعلام کرده است. این در حالی است که بسیاری از کشاورزان هنوز از قیمت واقعی پسته اطلاع ندارند که در بازارهای جهانی ۷ دلار است و یا به قیمت ۱۱ دلار معامله می‌شود.
وی تاکید کرد: ممکن است دلالان بازار و تجار صادرکننده قصد کاهش قیمت ها را داشته باشند؛ اما زمانی که بورس قیمت‌ها را به صورت شفاف و روزانه به همه فعالان بازار اعلام کند، منبع و مرجع قیمتی واحدی وجود دارد و وجود چنین بازاری می‌تواند از دامپینگ صادرکننده‌ها جلوگیری کند.
دبیر کل خانه کشاورز استان کرمان معتقد است تنها محل قابل اطمینانی که همه فعالان صنعت پسته می‌توانند به قیمتی واحد برای محصول خود دسترسی داشته باشند بورس کالا است و انتظار می‌رود با فرهنگ‌سازی و آموزش به کشاورزان و باغداران پسته در آینده نه چندان دور همه فعالان این بازار برای معامله این محصول صادراتی به بورس مراجعه کنند.
افزایش قدرت عمل پسته‌کاران
این مقام مسوول در بیان مزایای بورس کالا برای محصولات کشاورزی و باغی همچون پسته اظهار داشت: مزیت اصلی بورس این است که در معاملات شفاف سازی می‌کند و با توسعه فعالیت آن، کشاورز این اطمینان خاطر را دارد که وقتی به عنوان مثال قیمت پسته در بورس معادل ۱۰ دلار است، به قیمت ۸ تا ۹ دلار فروشنده نیست. بلکه محصول پسته را به انبارهای مورد تایید بورس می سپارد و در زمان موردنیاز و بسته به شرایط بازار اقدام به عرضه محصول خود می‌کند.
سیف الدینی با اشاره به اینکه در فصل برداشت محصول قیمت پسته عمدتا با کاهش مواجه می‌شود، اظهار کرد: عرضه در بورس ضمن اینکه معیار سنجشی برای تعیین شفاف قیمت را به ویژه در فصل برداشت ارایه می کند، به دلیل لزوم رعایت استانداردهای کیفی در ارتقای کیفیت نیز نقش موثری دارد.
اهمیت نقش صادرکنندگان در تجارت پسته
وی با اشاره به اینکه در تجارت پسته نمی توان زحمت و تلاش های صادرکننده ها را نیز نادیده گرفت، گفت: در نبود تجار صادرکننده شاید بتوان ادعا کرد که صنعت پسته ایران به مرز نابودی می رسید؛ اما به کمک ریسک‌پذیری و سرمایه‌گذاری های انجام شده توسط این گروه از فعالان بازار پسته، این صنعت به اینجا رسیده است و می‌توان گفت صادرکننده ها یکی از حلقه‌های اصلی زنجیره تجارت پسته محسوب می شوند که رونق صادرات آن را رقم زده اند. اما نکته مهم اینجاست که سود معقولی از تجارت پسته عاید کشاورزان و باغداران نمی‌شود و به دلیل عدم شفافیت حاکم بر بازار سنتی، قیمت فروش صادرکننده و درصد سود آنها روشن و شفاف نیست.
وی در خصوص امکان برنامه ریزی و ایفای به موقع تعهدات صادراتی برای تجار صادرکننده به کمک خرید از بورس گفت: در بازار سنتی ما، صادرکننده با کشور مقصد قراردادی جهت صادرات حجمی از محصول منعقد می‌کند. اما ممکن است در زمان تحویل آمریکا به عنوان رتبه نخست تولید پسته در جهان، قیمت‌ها را بالا ببرد. در نتیجه این احتمال می‌رود که کشاورز پسته کار محصول خود را با قیمت زمان انعقاد قرارداد به صادرکننده تحویل ندهد.
وی افزود: در نتیجه، صادرکننده یا مجبور می شود پسته با کیفیت درجه ۲ یا بی‌کیفیت را با پسته مرغوب مخلوط کند تا بتواند به تعهد خود عمل کند. در غیر این صورت تاجر یا باید قرارداد خود را فسخ کرده و جریمه آن را متحمل شود و یا پسته باغدار را با قیمت بالاتری خریداری کند که در این شرایط با صادرات پسته درجه یک خود متضرر می‌شود.
انبارهای بورس، ضامن کیفیت
دبیر کل خانه کشاورز استان کرمان تاکید کرد: نکته حائز اهمیت این است که ضرر اصلی از محل صادرات کالای نامرغوب به کشاورز پسته کار و بخش کشاورزی کشور بر می‌گردد. زیرا با صادرات کالای نامرغوب برند ایرانی در کشورهای مقصد آسیب می بیند و کشاورزی که دو طول یکسال زحمات بسیاری را دیده تا محصول با کیفیت تولید کند، متضرر می‌شود. حال آنکه صادرکننده با مخلوط کردن پسته نامرغوب و پسته درجه یک، حاشیه سود خود را حفظ کرده است.
وی در ادامه گفت و گو اظهار داشت: این معضل در حالی در بازار سنتی مشاهده می‌شود که در بورس انبار ضامن کیفیت محصول تحویلی است و تاجر صادرکننده از دریافت محصول خریداری شده و کیفیت آن اطمینان دارد. به این ترتیب، احتمال دخالت و دستکاری در کیفیت محصول عرضه شده در بورس وجود ندارد.
سیف الدینی با ابراز امیدواری از موفقیت عرضه پسته در بورس با تجربه عرضه محصولات دیگری همچون زعفران و زیره سبز گفت: با همت اتاق بازرگانی استان های پسته خیز، اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران و فعالان دست اندرکاران بازار سرمایه می‌توان دوره‌های آشنایی و اطلاع رسانی را برای باغداران برگزار کرد تا همه از مزایای عرضه محصول در بورس آگاهی یابند. ضمن اینکه باید به این موضوع توجه داشت که حجم ریالی صادرات زعفران و زیره سبز در مقایسه با پسته رقم قابل توجهی نیست و بهبود وضعیت بازار آن به نفع همه ذی نفعان است.
تسویه ۱ روزه به جای سه ماهه
وی به امکان تسویه پول باغداران بدون بروز مشکل در وصول مطالبات و عدم احتمال نکول به کمک سازوکار بورس اشاره کرد و گفت: تسویه به موقع پول پسته‌کاران در اسرع وقت مزیت قابل قبولی است که باغدار اطمینان دارد یک روز بعد از انجام معامله محصول خود در قالب گواهی سپرده کالایی به پول خود می‌رسد. حال آنکه در بازار سنتی این روال حداقل دو تا سه ماه طول می‌کشد و فروش چکی و حواله‌ای پسته در برخی موارد مشکلاتی را برای باغداران جهت وصول مطالباتشان ایجاد کرده، بطوری‌که حتی تا ۶ ماه نیز از دریافت پول حاصل از فروش محصول خود محروم مانده‌اند و از این دست اتفاقات بسیار مشاهده شده است.
دبیر کل خانه کشاورز استان کرمان در خاتمه سخنان خود بورس کالا را بازاری نوین و شفاف عنوان کرد و گفت: در ابتدای راه‌اندازی معاملات آتی پسته در بورس ممکن است نکات منفی و یا مشکلاتی هم مشاهده شود، اما با توجه به مزایای بورس باید برای توسعه این بازار و بهره‌گیری از نتایج مثبت آن به دنبال راهکارهایی بود و برای اصلاح آن تلاش کرد تا فعالان این بازار به ویژه پسته کاران متضرر نشوند.