آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت نفت نشان می‌دهد که میزان مصرف انواع فرآورده‌های نفتی در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت، حمل‌ونقل، نیروگاه، مصارف خانگی، تجاری و عمومی معادل ۴۱۹.۶۴ میلیون بشکه نفت در سال ۱۳۹۵ بوده است که به ترتیب بخش‌های حمل‌نقل، نیروگاه‌ها، خانگی با مصرفی برابر با ۲۷۲.۶۱ میلیون بشکه نفت، ۶۰.۶۶ میلیون بشکه نفت و ۳۱.۸۳ میلیون بشکه نفت در صدر مصرف‌کنندگان سوخت کشور قرار دارند.
نکته جالب توجه اینکه بخش‌های تولیدی کشور (کشاورزی و صنعت) با مصرفی معادل ۴۶.۱۹ میلیون بشکه نفت خام تنها ۱۱ درصد سوخت کشور را مصرف کرده‌اند و سهم ناچیزی در این حوزه داشته‌اند.
بر اساس ترازنامه هیدروکربوری کشور در سال ۱۳۹۵ فرآورده نفت‌سفید همچنان با سهم ۵۵.۲۹ درصد و پس‌ازآن گاز مایع و نفت گاز با سهم ۴۳.۱۴ و ۱.۵۵ درصد از مجموع انرژی مصرفی، بیش‌ترین مصرف را در بخش خانگی داشته‌اند اما به علت گسترش و توسعه گازرسانی در اقصی نقاط کشور و همچنین اعمال کنترل عرضه و اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال‌های اخیر، مصرف نفت‌سفید و نفت گاز در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ با روند کاهشی روبرو بوده است.
با وجود اینکه مصرف متوسط فرآورده‌ها در این بخش در دوره ۹۵-۱۳۸۵ روند کاهشی ۴.۵ درصدی داشته است ولی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۹۴، معادل ۴.۸۳ درصد افزایش داشته است.
همچنین در همین سال فرآورده‌های نفت گاز و گاز مایع به ترتیب با سهم ۷۲.۶۵ و ۱۰.۶۴ درصد از مجموع انرژی مصرفی، بیش‌ترین مصرف را در بخش تجاری و خدمات عمومی به خود اختصاص داده‌اند که به علت گسترش و توسعه گازرسانی در کشور، روند مصرف نفت گاز در این بخش در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ با نوساناتی به آرامی کاهش داشته، به‌طوری که متوسط رشد سالیانه مصرف در این دوره روند کاهشی ۶.۲۵ درصدی را طی کرده، هرچند که نسبت به سال قبل، ۱۴.۵۹ درصد افزایش نشان می‌دهد.
روند مصرف نفت کوره که بیشتر در نانوایی‌ها و حمام‌های روستایی به مصرف می‌رسد، با توسعه گازرسانی به روستاها با نوساناتی، رشد متوسط کاهشی۲۳.۹۶ درصدی را در دوره مذکور به دلیل جایگزینی این فرآورده با گاز و یا انرژی‌های تجدیدپذیر (حمام خورشیدی) تجربه کرده و رشد کاهشی۲۶.۵۱ درصدی نسبت به سال قبل داشته است.
مصرف گازمایع دراین بخش در دوره زمانی ۹۵-۱۳۸۵ کاهش ۴.۸۲ درصدی و نسبت به سال گذشته با کاهش۶۷.۳۷ درصد روبه‌رو بوده است. مصرف فرآورده‌ها در این بخش به دلایل فوق‌الذکر درمجموع در دوره ۹۵- ۱۳۸۵ کاهش ۱۰.۸۰ درصدی و نسبت به سال قبل کاهش ۱۹.۲۹ درصد داشته است.
علاوه بر این در سال ۱۳۹۵ فرآورده‌های نفت گاز و نفت‌کوره به ترتیب با سهم ۶۰.۳۲ و ۳۳.۲۹ درصد از مجموع انرژی مصرفی، بیش‌ترین مصرف را در بخش صنعت داشته‌اند. در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ با گسترش و توسعه گازرسانی در کشور، روند مصرف نفت گاز با وجود محدودیت و نوسانات در عرضه گاز به این بخش، با متوسط رشد کاهشی ۱.۶۰ درصد روبرو بوده است و در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ ، مصرف این فرآورده افزایش ۹.۰۸ درصدی داشته است. در همین دوره مصرف نفت‌کوره به علت گسترش گازرسانی به این بخش با رشد کاهشی چشم‌گیر ۱۴.۳۳ درصدی مواجه شده و در سال ۱۳۹۵ این فرآورده ، .۶۷ درصد کاهش‌یافته است.
مصرف گازمایع با جایگزینی این فرآورده با گاز در کارخانجاتی که از این سوخت استفاده می‌کنند (نظیر کاشی‌سازی‌ها و کارخانه‌های تولید چینی و بلور و …) در دوره ۱۳۹۵-۱۳۸۵ با رشد کاهشی۱.۴۸ درصدی در دوره مواجه بوده است. مصرف فرآورده‌ها در این بخش در دوره ۹۵-۱۳۸۵ کاهش ۱۰.۸۰ درصدی و سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ افزایش ۷.۳۲ درصدی داشته است.
از سوی دیگر در سال ۱۳۹۵ فرآورده‌های بنزین موتور و نفت گاز به ترتیب با سهم ۵۴.۷۷ و ۳۹.۴۸ درصد از مجموع انرژی مصرفی بیش‌ترین مصرف را در بخش حمل‌ونقل داشته‌اند. روند مصرف بنزین موتور علی‌رغم ادامه اعمال قانون هدفمندی یارانه‌ها افزایشی بوده است به دلایلی ازجمله افزایش ناوگان خودرو، تثبیت قیمت و بالا بودن نرخ تسعیر ارز و در نتیجه شکاف قیمتی زیاد با قیمت‌های رایج در کشورهای همسایه که احتمال خروج این فرآورده را از مسیر توزیع غیر رسمی را ایجاد کرده است.
مصرف نفت‌گاز که در دوره ۹۵-۱۳۸۵ با رشد میانگین سالانه ۰.۲۹ درصدی مواجه بوده، با اعمال کنترل و روش منطقی کردن عرضه نفت‌گاز به بخش حمل‌ونقل در چارچوب مرحله نخست طرح پایش، از سال ۱۳۹۴ روند کاهشی ۲۶.۸ درصدی را تجربه کرده بود، در سال ۹۵ رشد اندک ۰.۰۴ درصدی را نسبت به سال ۹۴ داشته است. مصرف سوخت‌های هوایی در این بخش به دلیل افزایش پروازهای داخلی و خارجی با سهم ۳.۷۸ درصدی، رشد افزایشی ۱۲.۶۵ درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کرده است.
با توضیحات فوق به‌طورکلی در مجموع مصرف فرآورده‌های نفتی در این بخش در دوره ۹۵-۱۳۸۵، به‌طور میانگین۰.۴۱ درصد رشد داشته و در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل کاهش ۵.۲۰ درصدی داشته است.
همچنین سوخت مهم و راهبردی بخش کشاورزی، نفت گاز با سهم تقریباً ۹۹.۴۸ درصد از مجموع انرژی مصرفی است. مصرف این فرآورده در بخش کشاورزی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل به علت کنترل عرضه از طریق اعمال سامانه تجارت آسان و اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها رشد اندک ۰.۳۶ درصدی داشته است و همچنین در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ مصرف فرآورده در این بخش کاهشی در حدود ۳.۸۵ درصد را تجربه کرده است.
مصرف نفت سفید در این بخش با سهم ۰.۴۹ درصد که برای گرمایش گلخانه ها و کشت‌های گلخانه‌ای و احتمالاً برخی از مرغداری‌ها مورد استفاده قرار می گیرد، است. در سال‌های اخیر با کنترل عرضه این فرآورده و استفاده از گاز در برخی از فعالیت‌های مذکور، در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ به‌طور میانگین ۸.۲۷ درصد کاهش یافته است.
۶-۲-۸ علاوه‌بر این در سال ۱۳۹۵ فرآورده‌های نفت گاز و نفت‌کوره به ترتیب با سهم ۵۴.۹۴ و ۴۵.۰۶ درصد از لحاظ محتوای انرژی عمده سوخت‌های مایع در بخش نیروگاه‌ها را تشکیل می‌دهند و علی‌رغم اینکه سوخت اغلب نیروگاه‌ها گاز طبیعی است، مصرف فرآورده‌های نفت‌گاز و نفت‌کوره به‌خصوص در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ در این بخش به علت جبران کمبود گاز در فصل سرد سال به ترتیب با رشد متوسط ۱.۴۴ و ۶.۵۰- درصدی، روندی به ترتیب افزایشی و کاهشی داشته‌اند.
در سال ۱۳۹۵ به ترتیب مصارف نفت‌گاز و نفت‌کوره در این بخش با رشدهای کاهشی ۴.۳۲ و ۴۸.۵۳ درصدی روبه‌رو گشته‌اند. درمجموع مصرف فرآورده‌های نفتی در نیروگاه‌ها به دلایل جبران کمبود عرضه گاز به‌ویژه در فصل سرد و در فصول اول سال به دلیل تعمیرات دوره‌ای پالایشگاه‌های گازی در سال‌های ۹۵-۱۳۸۵ با کاهش ۳.۹۴ درصدی کاهش یافته و در سال ۱۳۹۵ نیز نسبت به سال قبل این رقم، کاهشی بالغ‌بر ۲۹.۵۹ درصد را نشان داده است.
پتانسیل صادرات ۶۰۰ هزار بشکه فرآورده نفتی در روز
این اعداد و ارقام درحالی است که سید حمید حسینی - سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی - معتقد است که روزانه ۶۰۰ هزار بشکه ظرفیت مازاد بر نیاز داخل در بخش فرآورده‌های نفتی همچون مازوت، گازوئیل و روغن پایه و قیر داریم و با ایجاد یک سازوکار درست می‌توانیم روزانه حدود ۳۰ میلیون دلار درآمد از طریق صادرات این فرآورده‌های مهم داشته باشیم.
وی با بیان اینکه طبق برآوردهای صورت گرفته از صادرات فرآورده‌های نفتی می‌توانیم حداقل ۱۰ میلیارد دلار درآمد داشته باشیم، به ایسنا گفت: این عدد میزانی است که پالایشگاه‌ها قابلیت صادرات دارند و غیر از این ظرفیت، پتانسیل‌های دیگری نیز در بخش صادرات فراورده‌های نفتی داریم. ۳۰۰ واحد هیدروکربنی وجود دارد که این واحدها امکانات پالایشی دارند و می‌توانند میعانات گازی را دریافت و برش‌هایی از آن را به کار گیرند که این برش‌ها قابل صادرات است.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی با تاکید بر این مساله که تنها ۱۰ درصد این بخش فعال است، گفت: با ایجاد سازوکاری به راحتی می‌توانیم ۱۰ میلیارد دلار را عاید کشور کنیم؛ علاوه بر این ظرفیتی نیز وجود دارد که با توجه به افزایش ظرفیت پالایشگاهی ستاره خلیج فارس و رسیدن ظرفیت پالایش کشور از یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه، به دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه می‌توانیم تحولی را در این حوزه به وجود آوریم.
ایسنا