عرضه نفت خام در بورس انرژی به عنوان راهکاری برای دور زدن تحریم و همچنین افزایش نقش بخش خصوصی در تجارت نفت چند سالی است که در دستور کار قرار دارد، با این حال تا سال گذشته اقدام عملی در این زمینه اتفاق نیفتاد.
اما ابتدای سال جاری بود که وزیر نفت شیوه‌نامه عرضه نفت خام در بورس را ابلاغ کرد تا بر آن اساس نفت خام سبک و سنگین و میعانات گازی برای فروش به بخش خصوصی داخلی و خارجی عرضه شده و این افراد نفت خریداری شده را به مشتریان خارجی برسانند.
با این حال عرضه نفت و میعانات با اقبال چندانی مواجه نشد و نفت خام بورسی بی‌مشتری ماند و در ۶ ماه گذشته تا کنون تنها حدود یک میلیون بشکه نفت خام سبک و ۸۰ هزار بشکه نفت خام سنگین به فروش رسیده و میعانات گازی روی دست فروشنده مانده است، حتی در روزهای اخیر خبر توقف عرضه نفت خام در بورس نیز به گوش می‌رسد.
خبری که «بیژن زنگنه» وزیر نفت آن را تکذیب کرده و گفته که نه تاخیری رخ داده و نه توقفی بوده است؛ ما نفت‌خام و میعانات گازی و نیز فرآورده‌های نفتی را در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه کردیم.
وی تاکید کرده که در رینگ صادراتی بورس انرژی در بخش فرآورده‌های نفتی، بیش از آنچه فکر می‌کردیم موفق بودیم. هم تقاضا بسیار خوب بود و هم قیمت‌ها بسیار بهتر از قیمت‌هایی بود که خارج از بورس داشتیم، اما در بخش نفت خام، به آن شکل موفق نبودیم و دلیل آن هم تفاوت ماهیت فرآورده و نفت خام است.
زنگنه معتقد است که فعالان ایرانی هم اکنون با ظرفیت‌های موجود خود با احجام کوچکتر صادراتی آشناتر هستند؛ با این حال ما عرضه (نفت خام و میعانات گازی) را ادامه می‌دهیم و سعی می‌کنیم مشکلاتی را که می‌گویند، حل کنیم.
در همین مورد «امیرحسین تبیانیان» نماینده شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی با اشاره به اینکه حجم مبادلات نفت خام و میعانات گازی تغییری نداشته، افزود: برای اقبال بیشتر خریداران به عرضه نفت خام در بورس، مواردی مطرح شده که در این مورد در حال تصمیم‌گیری هستیم.
وی با بیان اینکه این موارد بیش از هر چیز مربوط به به روز رسانی شیوه‌نامه عرضه نفت در بورس است، ادامه داد: از اردیبهشت امسال، عرضه نفت بر اساس شیوه ابلاغی وزیر انجام شده اما اکنون در حال بازنگری این شیوه‌نامه هستیم.
تبیانیان تاکید کرد: به زودی دوباره بر اساس شیوه‌نامه به روز شده عرضه نفت انجام خواهد شد.
به گفته تبیانیان بر اساس تکلیف قانونی، ماهانه باید ۶ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی در بورس عرضه شود که شرکت ملی نفت در این زمینه تعهد خود را صد درصد به انجام رسانده و حتی در برخی از ماه‌ها، بیش از حجم تعهد شده عرضه داشته است.
وی با اشاره به اینکه برای حضور مشتریان خارجی در عرضه نفت خام در بورس منع قانونی وجود ندارد، گفت: با این حال خریداران خارجی برای خرید نفت، شرکت ملی نفت ایران را می‌شناسند و از سوی دیگر، بورس تهران ابعاد بین‌المللی ندارد.
نماینده شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی ادامه داد: این موضوع حضور مشتریان خارجی را سخت می‌کند زیرا باید مشتریان ابتدا با ساز و کار بورس ایران آشنا شوند.
بر اساس قانون، خریداران نفت خام و میعانات در بورس، می‌توانند تا سه ماه پس از انجام معامله، محموله را تحویل بگیرند و تحویل محموله در دیگر مناطق منوط به تایید شرکت ملی نفت ایران امکان‌پذیر است.
عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به‌منظور صادرات نفت‌خام در دستور کار قرار گرفته است.
ایرنا