تورمی که در مهرماه پشت سر گذاشتیم!

بانک مرکزی نرخ تورم ماهیانه برای مهرماه را اعلام کرد که بر این اساس، در آمار بانک مرکزی این شاخص 0.9 درصد افزایش داشته است. این بیشترین جهش شاخص تورم ماهیانه از ابتدای سال جاری است. اما برای مصرف کننده رقم افزایش تورم بسیار بیشتر از این یک درصد است، است. بگذارید نگاهی دقیق‌تر به ماهیت رقم اعلامی بیندازیم.

به گزارش تابناک، شاخص تورم ماهیانه بر اساس اعلام بانک مرکزی در مهرماه رکورد جهش را شکست و با افزایشی حدود یک درصد به رقم 24.9 درصد رسید. این در حالی است که پیش از این بیشترین رقم افزایش تورم ماهیانه از ابتدای سال جاری مربوط به مرداد ماه بوده است که رقمی 0.6 درصدی را شامل می‌شد و اکنون مهرماه با 0.9 درصد رکورد دار افزایش نرخ تورم ماهیانه است.

اما به وضوح بسیاری با این رقم مخالفت دارند و افزایش نرخ تورم را بسیار و بسیار بیشتر از این ارقام اعلامی از سوی بانک مرکزی میدانند. واقعیت نیز همین است و برای بسیاری از افراد افزایش نرخ تورم در واقع فراتر از رقم اعلامی بانک مرکزی است. دلیل بسیار واضح است و برای گفتن اینکه رقم اعلامی بانک مرکزی واقعیت تورمی جامعه را به خوبی منعکس نمی‌کند، حتی نیازی به رجوع به آمار جداگانه نیست.

از دل همین حدود یک درصد افزایش نرخ تورم ماهیانه و با استفاده از آمار بانک مرکزی می‌توان گفت افزایش نرخ تورم در مهر ماه سرسام آور بوده است. بگذارید دقیق‌تر به این رقم نگاه کنیم:

نحوه محاسبه نرخ تورم از سوی بانک مرکزی به روشی است که بر اساس آن میانگین وزنی و اهمیت 12 گروه کالایی و خدماتی را بر اساس سال پایه (1383) و میزان تغییرات بهای آن‌ها را به شکل ماهیانه محاسبه می‌کند. جدول زیر نشان می‌دهد که این گروه دوازده‌گانه کدام کالا و خدمات و وزن و اهمیت آن‌ها چگونه است:

این جدول نشان می‌دهد که نحوه محاسبه نرخ تورم برای بانک مرکزی مجموعه کالاها و خدمات گروه دوازده‌گانه و بر اساس وزن اهمیتی آن‌ها است. از همین جا است که تفاوت تورم رسمی و ذهنی شکل می‌گیرد. به عبارتی دیگر، افراد مبنای محاسبه نرخ تورم را گروه کالایی که بیشتر مورد مصرف قرار می‌دهند، در نظر می‌گیرند ولی بانک مرکزی مجموعه همه این کالا و خدمات را باهم محاسبه می‌کند.

نتیجه حاصل از این امر آن است که تفاوتی فاحش میان نرخ تورم رسمی و ذهنی ایجاد می‌شود. به خصوص آنکه افراد معمولاً خوراکی و آشامیدنی، پوشاک و کفش، حمل و نقل، بهداشت و درمان و اثاثیه منزل را ملاک محاسبه تورم قرار می‌دهند یعنی دقیقاً 6 مورد با وزن اهمیتی بالای جدول را.

این امر بدان معنی است که در واقع مجموع گروه‌های کالایی تعادلی در نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی ایجاد می‌کنند که نتیجتاً نرخ تورم ماهیانه میانگینی از تغییرات قیمتی گروه‌های کالایی فوق است و نه تغییرات اصلی هر گروه از کالاها به شکل جداگانه.

با این وصف اکنون می‌توان درک کرد که چرا معمولاً به آمار بانک مرکزی به دیده شک و تردید نگاه می‌شود و افراد اغلب این آمار از نرخ تورم را غیر واقعی خطاب می‌کنند.

اما صرف نظر از این امر، حال می‌توان ماهیت افزایش حدود 1 درصدی تورم در مهرماه را دقیق‌تر دید. افزایش یک درصدی تورم در یک ماه، با توجه به آنکه نرخ تورم میانگینی از تغییرات قیمتی گروه‌های کالایی باهم بوده است، نشان دهنده آن است که در واقع بخش اعظمی از گروه‌های کالایی طی این ماه تغییرات قیمتی فاحشی داشته‌اند.

یعنی حتی با استناد به آمار بانک مرکزی نیز می‌توان تا حدی حدس زد که افزایش یک درصدی در میانگین مجموع 300 کالا و خدمات، به چه معنی است. ضمن آنکه هنوز هم باید در این آمار به دیده تردید نگاه کرد. زیرا عملاً می‌توان گفت تغییرات قیمتی در مهرماه تقریباً در همه گروه‌های کالایی و خدماتی 12 گانه قابل لمس است که نرخ ارز تأثیر اساسی را در این افزایش قیمت‌ها داشته است.

با همه این احوال، نرخ تورم همچنان رو به افزایش است. درجایی که رکود تولید و درآمدهای ریالی ثابت در قشر متوسط و پایین جامعه وجود دارد، افزایش نرخ تورم و حتی ثابت ماندن آن در همین حد نیز خطر آفرین است و می‌تواند معضلات ناشی از فقر و کاهش قدرت خرید را به شدت افزایش دهد.

حتی اگر بپذیریم که نوسانات نرخ ارز تمام شده و در نهایت نرخ ارز به محدوده ای از ثبات وارد شده و در نتیجه در ماه‌های آینده رقم افزایش تورم نیز معتدل خواهد بود، بازهم همچنان باید گفت که تورم بیش از 20 درصد در شرایط فعلی اقتصاد بسیار مخرب و حتی مخرب‌تر از نوسان نرخ ارز است. جالب آن است که نه بانک مرکزی و نه نهادهای اقتصادی دولت و مجلس هیچ کدام برنامه ای برای مهار تورم در کشور ندارند.

تابناک