در بیست هشتم آذرماه امسال درخواست تخصیص ارز برای واردات تجهیزات پرورش ماهی در دریا توسط وزارت جهادکشاورزی با هدف توسعه صنعت پرورش ماهی در دریا و انتقال تکنولوژی به هیات دولت ارایه شد.
در این نامه آمده است: بخش شیلات و آبزیان به عنوان یکی از بخش‌های مولد، در سال‌های اخیر نقش بسیار مؤثری درتولید انواع آبزیان و توسعه صادرات غیرنفتی داشته است. یکی از برنامه های در حال توسعه این قسمت، پرورش ماهی در قفس (در دریا) بوده که قادر است با استفاده از منابع جدید، غیر تعریف شده (به لحاظ موقعیت طبیعی) و در مناطقی که فعالیت تولیدی دیگری برای آنها متصور نیست اقدام به تولید، اشتغال، تأمین بخشی از اهداف امنیت غذایی و در کنار آنها ارزآوری کند تا جایی‌که پروژه پرورش ماهی در قفس‌های دریایی به عنوان یکی از سرفصل‌ها و پروژه‌های اقتصاد مقاومتی با هدف دستیابی به تولید سالانه ۲۰۰ هزار تن در پایان برنامه ششم توسعه، مورد توجه قرار گرفته است.
ایجاد محیط و بستر تولید در دریا به صورت محصور شده، از جمله الزامات توسعه این فعالیت به شمار می‌رود که به دلیل وابستگی شدید آن به تکنولوژی روز، تجهیزات آن از منابع خارجی و از طریق واردات تأمین می‌شود.
در سال‌های اخیر و همزمان با توسعه این فعالیت، بخشی از نیازمندی‌ها از جمله لوله‌های مورد استفاده با استانداردهای جهانی و مورد تأیید سازندگان اصلی، بومی‌سازی و در داخل تولید شده‌اند و بخش دیگری از تجهیزات مورد نیاز به منظور ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذارانی که در محیط های دریایی، اقدام به ایجاد بستر تولید می‌نمایند، تاکنون با استفاده از ارز دولتی وارد کشور می‌گردید.
این امر در حالیست که هیات دولت براساس مصوبه ۱۲ شهریور ۱۳۹۸ واردات این تجهیزات را از لیست دریافت ارز حذف کرده است. بنابراین وزارت جهادکشاورزی درخواست کرده در این تصویب‌نامه علاوه بر کمباین و نشاءکار برنج، تجهیزات پرورش ماهی در دریا نیز افزوده شود.
گفتنی است، این پیشنهاد هم اکنون در حال رسیدگی در کمیسیون اقتصاد هیات دولت است.
در این ارتباط، « سیف الله حقیقی» قائم مقام سازمان شیلات ایران و مجری طرح پرورش ماهی در قفس وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: طرح توسعه پرورش ماهی در قفس یکی از برنامه‌های اولویت دار برنامه ششم توسعه به شمار می‌رود که طبق آن باید تا پایان برنامه از این محل ۲۰۰ هزار تن ماهی تولید شود.
وی گفت: برای دستیابی به برنامه ششم توسعه و تولید ۲۰۰ هزار تن ماهی از طرح پرورش ماهی در قفس، نیاز به تخصیص ارز دولتی به مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار برای واردات تجهیزات و زیرساخت‌ها است که در مقابل ۸۰۰ میلیون دلار ارزاوری ایجاد می‌کند.
قائم مقام سازمان شیلات ایران گفت: برای تجهیزات پرورش ماهی در قفس در دریا نیازمند ارز رسمی هستیم زیرا طبق آمارها به ازای هر یک هزار تن تولید از این محل دو میلیون دلار تجهیزات نیاز است که از خارج وارد شود؛ در یکسال اول تولید ۲۰۰ هزار تن ماهی موجب ارز آوری دو برابری می شود.
وی یکی از مشکلات این طرح را هزینه‌های اولیه برای سرمایه گذاران ذکر کرد و گفت: برای ایجاد یک مزرعه پنج هزار تنی که تجهیزات آن با ارز رسمی ۴۲۰۰ تومانی انجام شود، حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز است حال اگر ارز دولتی حذف شود این رقم به ۲۵۰ میلیارد تومان می‌رسد که هم تامین نقدینگی برای بخش خصوصی از منابع داخلی کار مشکلی است و حتی در صورت تامین اعتبار از محل تسهیلات مبلغ وثیقه بالاست.
حقیقی با بیان اینکه ۱۰۰ درصد طرح پرورش ماهی در قفس توسط بخش خصوصی اجرا می‌شود، افزود: به دلیل ریسک بالای این طرح، سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیارد تومان از منابع آورده سرمایه‌گذار کار مشکلی است؛ بنابراین سرمایه‌گذار ترجیح می‌دهد که این سرمایه‌گذاری حداقل در خشکی و با کنترل آسان باشد.
وی اضافه کرد: بنابراین عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌تواند اجرای طرح توسعه پرورش ماهی در قفس را با مشکل جدی مواجه سازد.
حقیقی گفت: پیشنهاد ما به دولت این است که حداقل برای دستیابی به رقم تولید برنامه ششم توسعه و توسعه این صنعت در کشور ارز دولتی آن حذف نشود.
قائم مقام سازمان شیلات ایران اضافه کرد: پرورش ماهی در قفس در دریا به دلیل صرفه جویی در منابع آبی کشور و ارزآوری بالا از محورهای اقتصاد مقاومتی است و به نفع منافع ملی و اقتصادی کشور خواهد بود.
مجری طرح پرورش ماهی در قفس، این صنعت را در کشور نوپا دانست و گفت: تولید ماهی از محل پرورش ماهی در قفس به طور عمده صادراتی است.
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته ۱۵ هزارتن انواع ماهی از جمله شانک (سیبریم) و سوف دریایی (سی باس ) در سواحل جنوب کشور و قزل‌آلا و ماهی آزاد در سواحل شمال کشور با روش پرورش ماهی در قفس در دریا تولید شد.
قائم مقام سازمان شیلات ایران گفت: اگر تجهیزات مورد نیاز صنعت پرورش ماهی در قفس وارد نشود به طور حتم ما نمی‌توانیم تولید استاندارد و بازار پسندی داشته باشیم و به رقم پایان برنامه ششم توسعه برسیم.
به گفته وی، بازار جنوب کشور برای عرضه محصولات شیلاتی به شرط تولید استاندارد فراهم است و مشکلی در این خصوص نداریم.
حقیقی یادآور شد: مطالعات پرورش ماهی در قفس در دریا از سال ۸۲ و ۸۳ کلید خورد و از سال ۸۴ تا ۹۳ مغفول ماند و از سال ۹۳ به طور مجدد اجرایی شد این درحالیست که ترکیه این طرح را بعد از سال۸۳ شروع کرد و اکنون به تولید ۴۰۰ هزارتن ماهی از این محل رسیده است.
وی ادامه داد: این درحالیست که ایران دارای ۶ هزار کیلومتر طول ساحل در جنوب و شمال کشور است بنابراین امکانات و ظرفیت تولید ما دراین روش بیشتر است اما ما از کشورهای همسایه عقب هستیم.
قائم مقام سازمان شیلات ایران طرح پرورش ماهی در قفس یک ظرفیت برشمرد و گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته ذخایر آبزیان در دنیا به دلیل صیدهای بی‌رویه رو به کاهش است و ایران از این موضوع مستثنی نیست، بنابراین بسیاری از کشورها به جای آبزی‌پروری در خشکی روش آبزی پروری در دریا را برگزیده‌اند.
به گفته وی، کشور ما در بحث آبزی‌پروری در خشکی به دلیل محدودیت منابع آبی دچار محدودیت است که این مشکل با جایگزینی پرورش ماهی در قفس در دریا برطرف می‌شود.
حقیقی با بیان اینکه بخش عمده تجهیزات پرورش ماهی در قفس دارای گارانتی ۱۰ ساله است افزود: پیش‌بینی می‌شود در این طرح ظرف مدت ۳.۵ سال برگشت سرمایه انجام شود.
ایران ظرفیت تولید سه تا پنج میلیون تن ماهی از محل پرورش ماهی در قفس را دارد
حقیقی می گوید: بر اساس مطالعات مهندسان مشاور داخلی و نظارت شرکت‌های معتبر خارجی، ایران ظرفیت تولید بین سه تا پنج میلیون تن ماهی از محل پرورش ماهی در قفس در دریا را دارد.
وی افزود: کل تولید آبزیان از محل آبزی پروری و صید از سواحل شمال و جنوب کشور (دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان) و فراسرزمینی (اقیانوس هند) سال گذشته حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود.
قائم مقام سازمان شیلات ایران یادآور شد: با وجود اینکه تولید آبزیان کشور نسبت به اوایل انقلاب اسلامی ۴۰ برابر رشد داشته و حتی از برنامه ششم توسعه جلوتر هستیم اما با وجود ظرفیت‌های خوبی که داریم از برخی کشورهای همسایه در زمینه پرورش ماهی در قفس عقب افتاده‌ایم.
این مقام مسئول در سازمان شیلات ایران، تنها راهکار کشور برای تامین گوشت سفید و پروتئین مورد نیاز کشور را اجرای طرح پرورش ماهی در قفس عنوان کرد.
وی متوسط برداشت ماهیان گرمابی در سواحل جنوب کشور را چهار تن در هکتار ذکر کرد و گفت: اگر بخواهیم به تولید پنج هزار تن ماهی گرمابی دست پیدا کنیم باید حدود یک هزار و ۵۰۰ هکتار زمین و آب شیرین داشته باشیم اما در روش پرورش ماهی در قفس می توانیم این میزان تولید را در ۶۰ هکتار عرصه آبی انجام بدهیم.
ایرنا