سال گذشته شیب تند قیمت اقلام آجیل و خشکبار ناشی از افت چشمگیر تولید کار را به جایی رساند که بسیاری از خانوارها چاره ای جز حذف این محصول از سبد مصرفی خود نداشتند، این در حالی است که امسال شرایط مساعد اقلیمی و رشد ۷۰ تا ۸۰ درصدی تولید،مجدد آرامش را به این بازگرداند.
با وجود آنکه ایران قطب خشکبار در دنیا به شمار می‌رود، اما سال قبل به سبب سرمازدگی و افت محسوس تولید جایگاه خود در بازارهای هدف را از دست دادیم که امسال با وجود رشد چندبرابری تولید در صورت رفع مشکلات نقل و انتقال ارز، بازگشت رونق مجدد به صادرات اقلام آجیل و خشکبار دست یافتنی است.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که علی رغم افت ۴۰ تا ۶۰ درصدی قیمت اقلام آجیل و خشکبار نسبت به ماه‌های اخیر رکود سنگینی ناشی از بی رمغی صادرات بر بازار حاکم است و از آن جا که زمان زیادی تا شب یلدا باقی نمانده، انتظار می رود تقاضا برای خرید آجیل و اجرای سنت دیرینه ایرانیان در بازار افزایش یابد تا این صنف از رکود درآید.
گشت و گذار در بازار آجیل و خشکبار نشان می دهد که قیمت هر کیلو پسته از ۱۵۰ تا ۱۹۰ هزار تومان، بادام هندی ۱۷۰ هزار تا ۲۰۰ هزار تومان، بادام درختی ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار تومان، فندق ۱۱۰ هزار تا ۱۳۰ هزار تومان، آجیل چهار مغز ۱۸۰ هزار تا ۲۵۰هزار تومان، تخمه ژاپنی ۳۵ هزار تا ۵۵ هزار تومان، تخمه کدو ۳۰ تا ۴۵ هزار تومان، مغز گردو ۱۰۰ هزار تا ۱۳۰ هزار تومان بوده که نسبت به ماه های قبل افت چشمگیری داشته است.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت بازار اقلام آجیل و خشکبار در آستانه شب یلدا و دلایل افت محسوس قیمت نسبت به ابتدای سال با خبر شویم:
اختلاف ۵۰ درصدی قیمت آجیل و خشکبار از مبدا تا بازار
محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، درباره آخرین وضعیت تولید اقلام آجیل و خشکبار اظهار کرد: سال گذشته، قیمت خرید اقلام آجیل و خشکبار از کشاورزان به حدی پایین بود که مسئولان ذی ربط نتوانستند امر تنظیم بازار را به درستی مدیریت کنند.
وی افزود: امسال تولید اکثر محصولات کشاورزی از جمله آجیل و خشکبار نسبت به مدت مشابه سال قبل به حدی بالاست که قیمت آن افت محسوسی داشته است و قیمت بالای محصول در بازار خرده فروشی تنها به ضعف نظارت ستاد تنظیم بازار و دستگاه‌های متولی باز می‌گردد.
ملک زاده با اشاره به اینکه قیمت خرید اقلام آجیل و خشکبار نسبت به مدت مشابه سال قبل از کشاورزان کاهش یافته است، بیان کرد: با وجود رشد چند برابری تولید اقلام آجیل و خشکبار، قیمت خرید از کشاورزان کاهش چشمگیری داشته به طوریکه جوابگوی هزینه‌های تولید نیست، در حالیکه واسطه‌ها و دلالان طبق ماه‌های قبل با عرضه محصول به نرخ‌های غیر واقعی به دنبال سود‌های هنگفت هستند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی ادامه داد: هم اکنون در یک خیابان، چند مغازه کنار یکدیگر یک محصول با کیفیت مشخص را با نرخ‌های متفاوتی عرضه می‌کنند که این امر بدان معناست که در مدیریت بازار نتوانستیم به درستی عمل کنیم.
وی با اشاره به اینکه اختلاف قیمت آجیل و خشکبار از مبدا تا بازار به بیش از ۴۰ تا ۵۰ درصد می‌رسد، گفت: هم اکنون واسطه‌ها و دلالان با نرخ‌های نازلی اقدام به خرید آجیل و خشکبار از باغداران می‌کنند، در حالیکه با نرخ‌های چندبرابری اقلام مختلف همچون بادام، گردو، پسته، تخمه و ... در بازار عرضه می‌شود که این امر به زیان تولیدکننده و مصرف‌کننده است.
ملک زاده درباره اینکه آیا حذف واسطه‌ها و دلالان از بازار تاثیری بر کنترل بازار آجیل و خشکبار و جلوگیری از گران فروشی دارد، افزود: در حال حاضر امکان حذف واسطه‌ها و دلالان از سطح بازار وجود ندارد و تنها باید عوامل واسطه را در قالب صنف ساماندهی کرد تا طی یک برنامه مدون، قیمت گذاری محصولات از طریق صنف صورت گیرد. به عنوان مثال طبق روال همه ساله، عوامل واسطه پس از خرید با نرخ‌های حداقلی از کشاورزان اقدام به فروش محصول ۲ برابر قیمت خرید می‌کنند که این امر تنها به نفع عوامل واسطه و دلال است.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی حذف عوامل واسطه و دلال را منوط به ایجاد زنجیره تولید تا ارزش در کشور دانست و گفت: با ایجاد زنجیره ارزش، تولیدکنندگان می‌توانند امور مربوط به تولید، بازرگانی و صادرات را از صفر تا صد خود در اختیار بگیرند که در این صورت خبری از التهاب بازار محصولات کشاورزی نیست.
افت ۳۰ تا ۱۰۰ درصدی قیمت آجیل و خشکبار در بازار
علیرضا ارزانی ممقانی رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار، با اشاره به اینکه بازار آجیل و خشکبار در رکود کامل به سر می‌برد، اظهار کرد: با توجه به موضوع گرانی بنزین، توجه مردم به خرید تنقلات در سبد مصرفی کاهش یافته که همین امر موجب شده تا بازار اقلام آجیل و خشکبار در رکود به سر برد.
وی از ثبات نرخ آجیل و خشکبار نسبت به هفته‌های اخیر خبر داد و گفت: علی‌رغم رکود حاکم بر بازار قیمت هیچ یک از اقلام نسبت به یک ماه اخیر نوساناتی نداشته است و پیشبینی می‌شود طبق روال همه ساله از اواسط ماه، تقاضا برای خرید آجیل و خشکبار شب یلدا در بازار افزایش یابد.
ارزانی ممقانی با اشاره به اینکه قیمت اقلام آجیل و خشکبار نسبت به ابتدای سال ۳۰ تا ۱۰۰ درصد کاهش یافته است، بیان کرد: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و رشد چند برابری تولید قیمت برخی اقلام همچون پسته ۸۰ درصد، تخمه آفتابگردان ۲۰ تا ۳۰ درصد، گردو ۳۰ درصد، تخمه ژاپنی ۴۰ تا ۵۰ درصد، فندق ۱۰۰ درصد و بادام هندی ۲۰ تا ۳۰ درصد در بازار کاهش یافته و تنها قیمت بادام درختی به واسطه سرمازدگی و کاهش تولید تفاوتی با سال قبل نداشته است.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار درباره آینده بازار آجیل و خشکبار گفت: اگرچه پیش‌بینی‌ها بر آن بود که روند کاهشی قیمت اقلام آجیل و خشکبار در بازار ادامه یابد، اما با گرانی بنزین و افزایش هزینه‌های جانبی، روند ثبات قیمت ادامه دار خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه صادرات آجیل و خشکبار تعریف چندانی ندارد، بیان کرد: با وجود افزایش تولید اقلام آجیل و خشکبار و نوسان نرخ ارز انتظار رونق و بهبود صادرات را داریم که متاسفانه به سبب اتخاذ تصمیمات خلق الساعه دولت در صدور بخشنامه‌ها تاکنون استارت صادرات نخورده است.
به گفته ارزانی ممقانی، با وجود شرایط مساعد تولید اکثر محصولات آجیل و خشکبار نیازی به واردات نداریم و همواره تلاش بر آن است تا بتوانیم جایگاه قبلی خود در بازارهای هدف را بدست آوریم و تنها بادام هندی به سبب نبود تولید داخل و ممنوعیت واردات، از طریق قاچاق وارد کشور می‌شود.
این مقام مسئول قیمت هر کیلو پسته فندقی را ۱۱۰ هزار تا ۱۲۵ هزار تومان اعلام کرد و افزود: هر کیلو پسته احمد آقایی با نرخ ۱۳۰ هزار تا ۱۴۵ هزار تومان، پسته اکبری ۱۴۵ هزار تا ۱۷۵ هزار تومان، فندق شور ۵۰ هزار تا ۶۰ هزار تومان، تخمه کدو ۴۸ هزار تا ۵۰ هزار تومان، مغز بادام درختی ۱۳۸ هزار تا ۱۷۰ هزار تومان، مغز بادام زمینی ۳۲ هزار تا ۴۵ هزار تومان، کشمش پلویی ۲۷ هزار تا ۳۲ هزار تومان، مغز فندق ۱۳۰ هزار تا ۱۵۵ هزار تومان، انجیر ۷۰ هزار تا ۱۷۰ هزار تومان، برگه زرد آلو ۴۸ هزار تا ۵۰ هزار تومان، قیصی زرد آلو ۴۸ هزار تا ۵۵ هزار تومان و مویز ۵۴ هزار تا ۷۴ هزار تومان در خرده فروشی‌ها عرضه می‌شود.
رشد ۸۰ درصدی تولید آجیل و خشکبار نسبت به سال قبل
مصطفی احمدی رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران، با اشاره به اینکه تولید اقلام آجیل و خشکبار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۷۰ تا ۸۰ درصد رشد داشته است، اظهار کرد: با وجود شرایط مساعد اقلیمی و رشد چندبرابری تولید، قیمت اقلام آجیل و خشکبار طی هشت ماهه امسال ۴۰ درصد افت داشته است.
وی از رکود حاکم بر بازار آجیل و خشکبار خبر داد و گفت: طبق روال همه ساله در ۶ ماهه نخست سال به سبب گرما، تقاضای چندانی برای خرید آجیل و خشکبار در بازار وجود ندارد و همزمان با آغاز فصل سرما، فروشندگان منتظر مشتری هستند تا این صنف از رکود خارج شود.
احمدی با اشاره به اینکه خبری از گرانی اقلام آجیل و خشکبار در شب یلدا نیست، بیان کرد: با وجود ازدیاد نسبی تقاضا برای خرید اقلام آجیل و خشکبار در شب یلدا، قیمت نوسانی نخواهد داشت.
این مقام مسئول قیمت آجیل و خشکبار را تابع عرضه و تقاضا دانست و افزود: با توجه به آغاز فصل سرما و افزایش مصرف برای خرید آجیل و خشکبار پیشبینی می‌شود که نوسانی در بازار اتفاق نیفتد چرا که تولید نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد چشمگیری داشته است.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران بی‌رمغی صادرات را یکی دیگر از عوامل افت قیمت آجیل و خشکبار در بازار اعلام کرد و گفت: با توجه به افت ۵۰ درصدی صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل ناشی از مشکلات بازگشت ارز به کشور، صادرات تعریفی ندارد.
وی ادامه داد: با وجود رشد چند برابری تولید اقلام آجیل و خشکبار همچون پسته و مصرف ۲۰ درصد این محصول در داخل انتظار می‌رود تدابیری برای صادرات اندیشیده شود تا همانند گذشته در بازارهای هدف حرفی برای گفتن داشته باشیم.
احمدی در واکنش به پافشاری وزارت جهاد کشاورزی بر ممنوعیت واردات بادام هندی بیان کرد: با وجود آنکه امکان تولید بادام هندی در داخل وجود ندارد، اما نتوانستیم حرفمان را به کرسی بنشانیم تا به طور رسمی اقدام به واردات کنیم و همین امر موجب شد تا بسیاری از قاچاقچیان از طریق قاچاق اقدام به واردات و توزیع این محصول در بازار کنند.
به گفته رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار، علی رغم آنکه واردات رسمی بادام هندی علاوه بر تایید سلامت بهداشت ناشی از قرنطینه بودن، حقوق و درآمد گمرکی برای دولت در بردارد، اما همچنان این محصول از مبادی غیر رسمی وارد کشور می‌شود که امیدواریم مسئولان وزارت جهاد کشاورزی با واردات رسمی این محصول موافقت کنند.
وی در پایان با بیان اینکه قمت مصوبی برای اقلام آجیل و خشکبار در بازار وجود ندارد، تصریح کرد: قیمت تمامی اقلام آجیل و خشکبار تابع مکانیزم عرضه و تقاضا و نوسان نرخ ارز است و تنها بازرسان با اعمال نظارت بر سطح شهر و برخی فاکتورها، قیمت را کنترل می‌کنند تا از سودجویی و گران فروشی در بازار جلوگیری کنند.
باشگاه خبرنگاران