وارض شناور آزادراهی طرحی است که پس از پیمایشی شدن آن از سوی محمد اسلامی -وزیر راه و شهرسازی- و خیراله خادمی -مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور- مطرح شد. البته یکی از مسائلی که در این زمینه مطرح شد، اجرایی شدن این طرح در قطعه یک آزادراه تهران-شمال به صورت آزمایشی است.
بر اساس اطلاعات بدست آمده خبرنگار ایسنا، عوارض آزادراهی به صورت روزانه و ساعتی شناور می شود. یعنی در چند حالت مختلف عوارض آزادراهی به بیشترین و کمترین میزان خود می رسد، تا از این طریق ترافیک هم در مسیرهای مختلف آزادراهی کنترل شود. این طرح به صورت پایلوت در قطعه یک آزادراه تهران-شمال اجرایی می شود و پس از ارزیابی و آسیب شناسی در آزادراه های دیگر نیز عملیاتی خواهد شد.
رفتار ترافیکی بر اساس ارزیابی های صورت گرفته کاملا سینوسی بوده و در برخی روزها و ساعات شلوغ تر و در برخی ایام و ساعات دیگر خلوت تر است؛ بنابراین ایده‌آل ترین حالت این است که به‌گونه ای این رفتار تنظیم شود که از این شکل سینوسی به تابعی یکسان تغییر کند. یعنی اینگونه نباشد که یک آزادراه در یک زمان شلوع در زمان دیگر خلوت باشد. در همین راستا شناور شدن عوارض آزادراهی در دستور کار قرار گرفت و بر این اساس میزان عوارضی که مردم برای استفاده از یک آزادراه پرداخت می کنند، در پیک های ترافیک و زمان های خلوت متفاوت است.
این تفاوت در پرداخت عوارض آزادراهی اینگونه محاسبه می شود که روزها و ساعات تردد در این مسیرها در قالب جدولی به صورت مجزا بر اساس میزان ترافیک تفکیک می شوند. به عنوان مثال در روزها و ساعات خلوت، متوسط و شلوغ عوارض آزادراهی نیز به همین نسبت تغییر می کند، یعنی اگر یک خودرو در روز شلوغ و ساعت شلوغ از آزادراه عبور کند، بیشترین عوارض و اگر در روز و ساعت خلوت یعنی ایام وسط هفته همچون دوشنبه و سه‌شنبه در ساعت ۲۳ تا ۶ صبح تردد کند، کمترین عوارض را پرداخت خواهد کرد.
این عوارض براساس ضریبی از یک تا پنج مشخص شده و بر همین اساس پنج روش و سطح قیمت گذاری تعیین می شود که بر مبنای آن مردم عوارض متغاوتی پرداخت می کنند.
حالا اگر با اعلام این جدول رفتار ترافیکی تغییر کند، جدول و تابع آن نیز تغییر خواهد کرد تا اندازه ای که به حالت تعادل برسد. البته در وهله نخست تا مدتی چند ماهه این جدول شناور عوارض تغییر نخواهد کرد و پس از آن از مسافران خواسته می شود تا برنامه های سفرشان را بر اساس آن تنظیم کنند.
البته یکی دیگر از کاربردهای شناور شدن عوارض آزادراهی این است که در صورت بالا رفتن ترافیک در یک مسیر و در روز و ساعتی مشخص، عوارض به بالاترین حد خود رسیده تا تردد به حداقل ممکن برسد.
ایسنا