در قانون مالیات‌های مستقیم وظایف و تکالیف متعددی برای صاحبان مشاغل پیش‌بینی شده که شامل نگهداری اسناد و مدارک، ارائه اظهارنامه مالیاتی مشاغل، مهلت قانونی اعلام شروع فعالیت، تکالیف و وظایف وکلا، ارسال صورت معاملات فصلی و نصب صندوق مکانیزه فروش می‌شود.
نگهداری اسناد و مدارک یکی از وظایف صاحبان مشاغل است که طبق آن باید اسناد و مدارک را که با رعایت اصول و ضوابط مربوطه از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجارت تنظیم می‌شود، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنند.
آیین‌نامه اجرایی مربوط به نوع دفاتر، اسناد، مدارک و روش‌های نگهداری آنها اعم از ماشینی (مکانیزه)، دستی و نمونه اظهارنامه مالیاتی با توجه به نوع و حجم فعالیت برای مؤدیان و نیز برای رسیدگی و تشخیص درآمد مشمول مالیات به مراجع ذی‌ربط حداکثر ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.
صاحبان مشاغل مکلف هستند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه‌ای که به وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد، تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد از طریق سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی www.Tax.gov.ir ارائه و مالیات متعلقه را به نرخ مذکور در ماده ۱۳۱ قانون پرداخت کنند و در مواردی که امکان ارائه اظهارنامه مالیاتی به صورت الکترونیکی فراهم نباشد، مؤدیان می‌توانند از طریق پست نسبت به ارسال اقدام کنند.
در چه حالتی مؤدیان از انجام تکالیف مالیاتی خود معاف می‌شوند؟
همچنین سازمان امور مالیاتی می‌تواند برخی از مشاغل یا گروه‌هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ۱۰ برابر معافیت موضوع ماده ۸۴ این قانون باشد، از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مؤدیان مذکور را به صورت مقطوع تعیین و وصول کند.
علاوه براین، در مواردی که مؤدی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد، مالیات متعلقه نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود و این حکم مانع از رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.
ضمناً در مضاربه، عامل باید در موقع تسلیم اظهارنامه علاوه بر پرداخت مالیات خود، مالیات درآمد سهم صاحب سرمایه را بدون رعایت معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌ها کسر و به عنوان مالیات علی الحساب سرمایه حساب مالیاتی واریز و رسید آن را به اداره امور مالیاتی ذی‌ربط و صاحب سرمایه ارائه کند.
چنانچه سرمایه بانک باشد، تکلیف کسر مالیات صاحب سرمایه از عامل یا مضارب ساقط است.
مهلت اعلام شروع فعالیت صاحبان مشاغل
اعلام شروع فعالیت نیز، یکی دیگر از وظایف صاحبان مشاغل است که آنها باید ظرف ۴ ماه از تاریخ شروع فعالیت مراتب را به صورت کتبی به اداره امور مالیاتی محل اعلام کنند.
در صورتی که از انجام این تکلیف در مهلت مقرر خودداری کنند، مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مالیات قطعی و نیز موجب محرومیت از کلیه تسهیلات‌ها و معافیت‌های مالیاتی تا تاریخ شناسایی توسط اداره امور مالیاتی خواهد بود.
گفتنی است که این حکم در مورد صاحبان مشاغلی که برای آنها از طرف مراجع ذی‌ربط پروانه یا مجوز فعالیت صادر شده نخواهد بود.
علاوه براین، در صورتی که مؤدی محل‌های متعددی برای سکونت خود داشته باشد باید یکی از آنها را به عنوان محل سکونت اصلی معرفی کند؛ وگرنه اداره امور مالیاتی می‌تواند هر یک از محل‌های سکونت مؤدی را به عنوان محل سکونت اصلی تلقی کند.
همچین، وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند باید در وکالتنامه‌های خود رقم حق‌الوکاله را قید کنند و معادل ۵ درصد آن را بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالتنامه، تمبر الصاق و ابطال کنند که در هر حال مبلغ تمبر نباید کمتر از میزان تعیین شده در قانون مالیات‌های مستقیم باشد.
اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل طبق اعلام سازمان امور مالیاتی کشور که موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می‌شوند باید برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها و قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به صورت الکترونیکی از طریق سامانه www.Tax.gov.ir یا با لوح فشرده (cd) به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
جریمه عدم صدور صورتحساب و درج شماره اقتصادی
عدم صدور صورتحساب و عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله با استفاده از شماره اقتصادی خود برای دیگران و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود مشمول جریمه معادل ۲ درصد مبلغ ممورد معامله می‌شود.
ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان امور مالیاتی از طریق روش‌هایی که تعیین می‌شود مشمول جریمه‌ای معادل یک درصد معاملاتی که فهرست آنها ارائه نشده، می‌باشد.
صاحبان مشاغل باید از سامانه صندوق فروش و تجهیزات مشابه استفاده کنند و مراتب را جهت درج در پرونده مالیاتی اعلام کنند.
معادل هزینه‌های انجام نشده بابت تجهیزات فوق اعم از نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از مالیات قطعی شده مؤدیان در اولین سال استفاده و یا سال‌های بعد از آن قابل کسر است. چنانچه مشمولین استفاده از صندوق‌های مکانیزه فروش نسبت به نصب و راه‌اندازی و اعلام آن اقدام نکنند؛ مشمول برخورداری از معافیت سالانه نمی‌شوند.
ایسنا