برخی شرکت‌های پتروشیمی که با گران شدن ارز درآمد خوبی از صادرات پیدا کرده‌اند، حاضر نیستند، کود اوره کافی در فصل رشد استراتژیک‌ترین محصول کشاورزی و تأمین‌کننده امنیت غذایی یعنی گندم در اختیار کشاورزان قرار دهند.
کود اوره به ویژه در فصل رشد گیاه برای گیاه بسیار ضروری است و تولید محصول را از 9 تا 15 کیلوگرم به ازای هر کیلوگرم در هکتار افزایش میدهد. کود اوره همچنین باعث جلوگیری از سرمازدگی و کاهش مصرف آب کشاورزی و مقاومت به بیماری میشود.
از آنجایی که مصرف کود اوره زمان‌های مشخصی دارد، بنابراین علاوه بر اینکه این کود باید به میزان کافی باشد، باید در زمان خودش نیز استفاده شود که اگر غیر از این باشد اتفاقا نتیجه معکوس در عملکرد خواهد گذاشت.
در حال حاضر در آستانه فصل برداشت گندم در مناطق گرمسیر هستیم. کود دهی در این فصل یعنی زمان خمیری بودن دانه‌ها در سنبله تولید محصول را افزایش داده، دانه‌های با پروتئین بالا و توپر تولید میشود که اینها در کیفیت نانوایی هم بسیار مؤثر است.
البته در زمان پنجه‌زنی و ساقه‌دهی گیاه هم دو زمان دیگر کوددهی است که اکنون در مناطق سردسیر زمان این کوددهی است.
مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی روز گذشته گفت: «کود اوره‌ای که شرکت‌های پتروشیمی در اختیار شرکت خدمات حمایتی بخش کشاورزی برای تولید در بین کشاورزان قرار میدهد، کافی نیست».
اسماعیل اسفندیاری‌پور افزود: «گندمکاران سراسر کشور بابت کمبود کود اوره اظهار نگرانی دارند و پتروشیمی‌های تولیدکننده اوره تأمین نیاز بخش کشاورزی را که امروزه نیاز مبرمی به این کود دارند را باید مورد توجه قرار دهند».
مشاور وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه مصرف کود اوره در افزایش کمیت و کیفیت گندم از لحاظ افزایش پروتئین و گلوتن تأثیرگذار است، گفت: «اکنون استان‌های گرم و خشک مانند بوشهر، خوزستان، ایلام، کرمان، جیرفت و کهنوج به شدت به کود اوره مراحل پایانی دوره داشت، نیاز دارند، زیرا از اواخر اسفند برداشت نوبرانه گندم شروع خواهد شد».
شرکت‌های پتروشیمی در طی سال جاری سه بار قیمت کود اوره را افزایش داده‌اند، به طوری که قیمت‌های فعلی نسبت به سال گذشته 30 درصد افزایش دارد.
آن طور که مسؤولان کشاورزی اعلام کردند شرکت‌های پتروشیمی تنها به افزایش قیمت نیز بسنده نکرده، بلکه از ابتدای تیرماه تحویل کود اوره به کشاورزان را متوقف کرده بودند، به طوری که قیمت هر کیسه کود اوره در بازارها به 100 هزار تومان رسید.
این قیمت آنچنان بالاست که کشاورز خرد‌ه‌پا هیچ علاقه‌ای به خرید آن ندارد، نتیجه آن خواهد بود که تولید محصولش کاهش خواهد یافت و اگر مجموع این کاهش‌ها را در 4.5 میلیون بهره‌بردار کشاورزی محاسبه کنیم، ضربه بسیار سختی به تولید کشاورزی و همچنین اقتصاد وارد خواهد شد.
از سوی دیگر گندم صرفا تأمین‌کننده غذای کشور نیست. امروزه گندم به عنوان مهم‌ترین محصول تأمین‌کننده امنیت غذایی کشورها در مناسبات سیاسی دولت‌ها هم به نوعی دخالت دارد و به همین دلیل اکثر کشورها تولید گندم را به عنوان اولویت اول خود قرار داده‌اند و تلاش می‌کنند که از واردات این محصول بی‌نیاز شوند.
جهش شدید تولید گندم در روسیه هم شاید دلیلی بر همین باشد، به طوری که طی چند سال گذشته به دستور پوتین بخش کشاورزی روسیه متحول شد و آنها که واردکننده عمده محصولات به ویژه گندم بودند، اکنون به بزرگ‌ترین صادرکننده گندم جهان تبدیل شده‌اند. روسیه به اندازه کل تولید محصولات کشاورزی ما گندم تولید می‌کند.
درد پتروشیمیها چیست؟
طبق گفته کارشناسان، ظاهرا درد پتروشیمیها پول است. آنها می‌خواهند به همان قیمتی که صادرات برای آنها صرفه دارد، به همان اندازه از عرضه آن به داخل نیز سود ببرند.
محمود حجتی وزیر سابق کشاورزی در سفر یکم شهریور به استان خوزستان اعلام کرد که مدیران پتروشیمی تقاضای افزایش قیمت کود اوره را دارند.
حجتی همچنین گفت: «نافرمانی مدیران پتروشیمی از مصوبات دولت و ستاد تنظیم بازار و توقف تولید کود اوره باعث ایجاد مشکلاتی در سطح کشور شده است».
وی همچنین گفت: «مدیران پتروشیمی به دنبال افزایش قیمت میزان 2 تن کود اوره مصرفی داخل کشور و عرضه آن به قیمت کود صادراتی هستند».
سالانه 4.5 میلیون تن کود اوره در پتروشیمی‌های کشور تولید میشود که از این میزان 2 تن در داخل مصرف میشود و مابقی به کشورهای دیگر صادر میشود. بنابراین در شرایطی که نیاز مبرم به این نهاده اصلی در کشور وجود دارد، بسیار جالب است که پتروشیمیها سربازان تأمین‌کننده امنیت غذایی را بدون سلاح بگذارند.
در این میان پتروشیمیها هم دلایلی را برای کاهش تولید اوره مطرح کردند که از جمله عدم تحویل گاز کافی از سوی شرکت ملی نفت به آنها بود. آنها می‌گفتند از آنجایی که گاز کافی برای استفاده در پتروشیمی نداریم، تولید کود اوره کاهش یافته است، اما انباشت اوره‌های صادراتی در گمرک معنی دیگری داشت و نشان می‌داد شرکت‌های پتروشیمی بیش از آنچه اقبالی به عرضه کود در داخل داشته باشند، تمایل دارند آن را صادر کنند؛ چراکه ارز گران سودآوری مناسبی را برای آنها ایجاد کرده بود.
ظاهرا با تصویب در هیأت تطبیق مجلس شورای اسلامی قرار شده تولید کود اوره به روال معمول خود برگردد و پتروشیمیها نیاز کشاورزان داخل را تأمین کنند. آن‌طور که اسماعیل اسفندیاری‌پور مشاور وزیر جهاد کشاورزی گفته است، پتروشیمیها قول داده‌اند روزانه 10 هزار تن کود اوره در اختیار کشاورزان قرار دهند که همین مسؤول که مجری طرح گندم است، تأکید می‌کند این میزان کود به هیچ عنوان برای تأمین نیاز کشاورزان کافی نیست.
عطاءالله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران هم در تأیید ناکافی بودن میزان کود اوره گفته است که از 10 تا 15 روز آینده فصل برداشت گندم فرا می‌رسد و در حال حاضر ما با کمبود شدید کود اوره مواجهیم.
وی با بیان اینکه در فصل داشت از این نوع کود به عنوان کود سرک گندم استفاده میشود، گفت: پتروشیمیها اولویت تولید خود راب اید به کود اوره اختصاص دهند اما آنها موادی تولید می‌کنند که تا حدود 2 سال آینده نیز ذخایر آنها کافی است و تولیدشان ضروری نیست.
هاشمی افزود: حجم زیادی کود اوره در گمرکات انباشته شده که قرار است به خارج از کشور صادر شود، در حالی که ما ابتدا باید به فکر تأمین نیاز داخل باشیم و بعد از آن صادر کنیم.
روز گذشته هم حمید رسولی مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی هم اشاره کرد که «پتروشیمیها 98 روز کود اوره به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی تحویل نداده‌اند».
اقدام شرکت‌های پتروشیمی در عدم تحویل کود به کشاورزان بازی با امنیت غذایی کشور است. در شرایط جنگ اقتصادی که باید همه نهادها همکاری کنند تا تولید در داخل انجام شود و به فرموده مقام معظم رهبری به اقتصاد مقاومتی که توجه به ظرفیت‌های داخلی است، چنین اقدامی قابل پذیرش نیست.
گرچه شرکت‌های پتروشیمی اخیرا قول داده‌اند که روزانه 10 هزار تن کود اوره تحویل دهند، اما این میزان هم برای تأمین نیاز داخل کفایت نخواهد کرد. به نظر می‌رسد شرکت‌های پتروشیمی اولویت اول خود را منافع خودشان در نظر گرفته‌اند و شاید هم اکنون که در صادرات و یا دریافت ارز تا حدودی به مشکل برخورده‌اند، قول تحویل 10 هزار تن را داده‌اند.
بنابراین در شرایط جنگ اقتصادی انتظار می‌رود که پتروشیمیها همکاری بیشتری را با کشاورزان داخلی داشته باشند تا مجبور نباشیم به قیمت چند برابر از کشورهای دیگر وارد کنیم.
فارس