معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به وضعیت بخش غلات در ایران پرداخته است. البته این بررسی برگرفته از گزارش «چشم انداز بخش کشاورزی برای سال 2019 تا 2028»، حاصل همکاری مشترک بین دو سازمان OECD و FAO است که یکی از بخش‌های مورد بررسی آن غلات است.
تولید
براساس پیش‌بینی‌های فائو، تولید غلات ایران طی سال 2016 تا 2028 با رشد سالانه 2.4 درصد همراه خواهد بود. این رشد عمدتاً تحت تاثیر افزایش تولید گندم است که طبق پیش‌بینی‌ها به طور متوسط سهم حدود 70 درصدی از کل تولید را خواهد داشت. براساس پیش‌بینی‌ها، تولید گندم طی این مدت با رشد سالانه 2.7 درصدی همراه خواهد بود و در سال 2028 به 15.4 میلیون تن خواهد رسید. تولید سایر غلات دانه درشت نیز سالانه با رشد 1.7 درصدی همراه بوده و طبق پیش‌بینی‌ها در سال 2028 به 3.6 میلیون تن خواهد رسید.
تولید برنج ایران نیز در سال 2016 حدود 1.9 میلیون تن بوده و انتظار میرود با متوسط رشد سالانه 1.6 درصدی در سال 2028 به 2.3 میلیون تن برسد. پیش‌بینی می‌شود میزان تولید ذرت ایران نیز با متوسط رشد سالانه 1.6 درصدی از 897 هزار تن در سال 2016 به 1.08 میلیون تن در سال 2028 برسد
مصرف
انتظار میرود طی سال‌های 2016 تا 2028، مصرف غلات کشور سالانه با رشد 3.4 درصدی همراه باشد. طی این مدت، با اینکه انتظار میرود مصرف گندم ایران تغییر معناداری را تجربه نکند، اما پیش‌بینی می‌شود مصرف ذرت و سایر غلات دانه درشت در کشور طی این مدت به ترتیب با رشد سالانه 4.2 درصدی و 4.5 درصدی همراه شود. طبق انتظارات، مصرف برنج نیز طی این مدت رشد سالانه 1.2 درصدی را تجربه خواهد کرد.
پیش‌بینی می‌شود در سال 2028، بیش از 46 درصد مصرف غلات در ایران به ذرت، 31 درصد به سایر غلات دانه درشت، 15 درصد به برنج، و بیش از 8 درصد به گندم اختصاص داشته باشد.
تجارت
طبق پیش‌بینی‌ها، انتظار میرود در سال 2016 تا 2028 واردات غلات ایران سالانه 3.5 درصد رشد کند. با این وجود، پیش‌بینی می‌شود در مدت مورد بررسی واردات برنج و گندم با متوسط رشد سالانه منفی 0.5 درصد و 6.5 درصد همراه باشد؛ اما ذرت و سایر غلات دانه درشت رشد سالانه 3.9 درصد و 9.6 درصدی را تجربه کند.
طبق برآوردها در سال 2018، ایران حدود 8.5 میلیون تن ذرت وارد کرده که انتظار میرود میزان واردات این کالا در سال 2028 به رقم 10.3 میلیون تن برسد. واردات گندم و برنج نیز در سال 2018 به ترتیب معادل 200 هزار تن و 1.25 میلیون تن برآورد شده که انتظار میرود در سال 2028 به 656 هزار تن و حدود 1.4 میلیون تن برسد. طبق پیش‌بینی‌ها در سال 2028، حدود 63 درصد از واردات غلات کشور مربوط به ذرت، 25 درصد مربوط به سایر غلات دانه درشت، 8.5 درصد مربوط به برنج و 4 درصد مربوط به گندم خواهد بود.
انتظار میرود صادرات غلات نیز طی این مدت با رشد سالانه 1 درصدی همراه باشد. عمده صارات غلات کشور مربوط به گندم است و سهم سایر محصوالت تقریباً نزدیک به صفر خواهد بود. طبق پیش‌بینی‌ها انتظار میرود در سال 2028، 96.8 درصد از صادرات غلات ایران مربوط به گندم و 3.2 درصد آن مربوط به برنج باشد. صادرات سایر محصولات به حدی ناچیز است که سهم آن از کل صادرات غلات کشور نزدیک به صفر می‌شود.
در سال 2018 صادرات گندم ایران معادل 100 هزار تن برآورد شده و انتظار میرود تا سال 2028 به بیش از 30 هزار تن برسد. در عین حال، صادرات برنج ایران نیز در سال 2018 به ترتیب معادل یک هزار تن بوده که طبق پیش‌بینی‌ها در سال 2028 به 992 تن خواهد رسید. صادرات ذرت ایران نیز بسیار ناچیز بوده است.
انتظار میرود از سال 2016 تا 2028، هر ساله راندمان گندم رشد 2.7 درصد، ذرت 1.4 درصد، برنج 1.5 درصد و سایر غلات دانه درشت رشد 1.6 درصدی را تجربه کند. راندمان ذرت ایران در سال 2018 معادل 4.2 تن در هکتار برآورد شده که انتظار میرود تا سال 2028 به 5 تن در هکتار برسد. راندمان گندم و برنج ایران نیز در سال 2018 به ترتیب معادل 2.2 تن در هکتار و 3.2 تن در هکتار تخمین زده شده و طبق پیش‌بینی‌ها در سال 2028 به 2.5 تن در هکتار و 3.8 تن در هکتار خواهد رسید.
با مقایسه راندمان تولید در هر هکتار غلات ایران و جهان می‌توان گفت طبق برآوردها، در سال 2018 راندمان تولید گندم و ذرت ایران پایین‌تر از سطح جهانی بوده اما راندمان برنج آن کمی نسبت به سطح جهانی آن بیشتر بوده است. در این سال، راندمان سایر غلات دانه درشت ایران نیز هم سطح با راندمان جهانی این محصول قرار داشته است. براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته نیز انتظار میرود در سال 2028 با وجود رشد راندمان جهانی، راندمان در هکتار گندم و ذرت در ایران همچنان پایین‌تر از سطح جهانی آن باقی بماند و راندمان برنج و سایر غلات دانه درشت از راندمان جهانی آن پیشی بگیرد.
ایلنا