مخازن نفت در بسیاری از بازارها پر بوده و معامله گران را ناچار کرده است نفت اضافی را در ابرنفتکشها نگهداری کنند. پالایشگاهها شروع به تعطیلی کرده اند زیرا هیچ کس به سوختی که آنها تولید می کنند، نیاز ندارد. در بازارهای نفت فیزیکی، بشکه ها به قیمت کمتر از ۱۰ دلار دست به دست می شوند و در چند بازار، تولیدکنندگان به مصرف کنندگان پول می دهند تا نفتشان را دریافت کنند.
گری راس، ناظر باسابقه بازار نفت و مدیر سرمایه گذری شرکت "بلک گلد اینوستر" در این باره اظهار کرد: بازار نفت فیزیکی فلج شده است و لجستیک در مواجهه با از دست رفتن فاجعه آمیز تقاضا، به سختی تلاش می کند تا دوام بیاورد.
معامله گران نفت می گویند احتمال بدتر شدن اوضاع وجود دارد. ریشه اصلی این اتفاق، افت پرشتاب و کم سابقه مصرف نفت در بیش از یک قرن گذشته است. ریزش بزرگ سال ۱۹۲۹، شوک نفتی دوگانه دهه ۱۹۷۰ و بحران مالی جهانی به پای وضعیت فعلی نمی رسند. جهان معمولا ۱۰۰ میلیون بشکه در روز نفت مصرف می کند و معامله گران و تحلیلگران تخمین می زنند که حداکثر یک چهارم از این مصرف در چند هفته گذشته غیب شده است.
صنعت جهانی ایرلاین زمین گیر شده و کسب و کارها و کارخانه های بیشماری تعطیل شده و میلیاردها نفر ناچار شده اند در خانه بمانند.
مایک ویرث، مدیرعامل شرکت شورون به تلویزیون بلومبرگ اظهار کرد: روشن است که تقاضا در بخشهایی از جهان وجود ندارد.
مشکل فوری، کمبود مخازن نگهداری نفت است. اکنون که تقاضا ۲۰ میلیون بشکه در روز کمتر از میزان عرضه است، جهان مخازن کافی برای نگهداری مازاد عرضه در مدت دو یا سه ماه آینده ندارد. اما این مسئله فوریت زیادی دارد زیرا ظرفیت مخازن جهانی که عمدتا در چند هاب مانند روتردام، کارائیب و سنگاپور متمرکز شده اند، برای هر تولیدکننده ای موجود نیستند. معامله گران و مشاوران انرژی می گویند برای کسانی که به خطوط لوله و بنادر دسترسی ندارد، ظرفیت محلی تا چند روز دیگر تکمیل می شود.
برای کسانی که به دریا دسترسی دارند، یک راهکار استفاده از ناوگان ابرنفتکشها به عنوان مخازن نفتی شناور است و این امر به شیوه کم سابقه ای روی داده است. مدیرعامل شرکت "فرونت لاین" که بزرگترین مالک نفتکش در جهان است، روز جمعه اعلام کرد چنین تقاضایی برای بکارگیری نفتکشها برای ذخیره سازی طولانی مدت نفت را هرگز به یاد ندارد. وی برآورد کرد معامله گران ممکن است ۱۰۰ میلیون بشکه نفت را در دریا نگهداری کنند اما این میزان هم تنها معادل چند روز مازاد عرضه به حساب می آید.
در آمریکا شرکت خط لوله "پلینز ال امریکن" که یکی از بزرگترین شرکتهای خط لوله است، از تولیدکنندگان نفت درخواست کرده است به صورت داوطلبانه تولیدشان را کاهش دهند تا مانع بسته شدن شبکه ای شوند که آنها را از طریق هزاران مایل خط لوله به پالایشگاهها متصل می کند.
دنیا دیگر فضایی برای نگهداری نفت ندارد تعطیلی گسترده اقتصاد، برای بخش تقاضا تاثیر فاجعه آمیزی داشته و توقف پروازهای تجاری، مصرف سوخت جت را حداکثر ۷۵ درصد یا معادل پنج میلیون بشکه در روز کاهش داده است.
اما در خصوص بنزین، طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، رانندگان آمریکایی بزرگترین منبع تقاضا برای بنزین بوده و روزانه بیش از ۹ میلیون بشکه بنزین مصرف می کنند. در ایالتهایی شامل کالیفرنیا و نیویورک از مردم خواسته شده است در خانه بمانند و دیگر میلیاردها سفر با خودرو انجام نمی شود. همین وضعیت در اروپا و آسیا هم قابل مشاهده است.
بن لوکاک، یکی از مدیران بخش بازرگانی شرکت ترافیگورا می گوید: نابودی تقاضا کم سابقه بوده و میزان مصرف مجموعا ۲۲ میلیون بشکه در روز در آوریل کاهش پیدا کرده است.
در سراسر جهان، حدود ۷۰۰ پالایشگاه نفت خام را پالایش و بنزین، دیزل و سوختهای دیگر تولید می کنند. این پالایشگاهها به تدریج تولیدشان را کاهش داده و حتی فعالیتشان را متوقف می کنند زیرا تقاضا برای سوختی که تولید می کنند بسیار اندک است. به عنوان مثال در هند که ۱.۳ میلیارد نفر تا اواسط آوریل در قرنطینه هستند، بزرگترین پالایشگاه این کشور نرخ پالایش نفت در اکثر تاسیساتش را حداکثر ۳۰ درصد کاهش داده است.
یک پالایشگاه کوچکتر در ایتالیا که در حال حاضر مرکز شیوع ویروس در اروپا است، روز جمعه به دلیل افت ۸۵ درصدی تقاضا برای سوخت تعطیل کرد.
با تعطیلی سیستم پالایشگاهی، بازار نفت خام متالم شده است. بسیاری از گریدهای نفتی به خصوص گریدهایی که سولفور بالایی دارند و پالایش آنها دشوار است، با تخفیف بالایی نسبت به شاخصهای قیمت جهانی فروخته می شوند. گرید نفتی "وسترن کانادین سلکت" که از ماسه نفتی آلبرتا تولید می شود روز جمعه به رکورد اندک چهار دلار و ۵۱ سنت در هر بشکه رسید.
در آمریکا نفت "اوکلاهاما سور" پنج دلار و ۷۵ سنت و "نبراسکا اینترمدیت" هشت دلار و "وایومینگ سوییت" سه دلار در هر بشکه معامله می شوند.
حتی در بخشهایی از بازار نفت آمریکا قیمتها منفی شده است. "وایومینگ آسفالت سور" که برای تولید قیر استفاده می شود، در اواسط مارس به منفی ۱۹ سنت در هر بشکه رسید.
شاید جای تعجب دارد که شاخصهای قیمت نفت هنوز در رکورد بالایی معامله می شوند. نفت برنت که گرید نفتی دریای شمال و قیمت پایه بازار جهانی است، هفته گذشته در ۲۴ دلار و ۹۳ سنت در هر بشکه بسته شد که بسیار بالاتر از رکورد پایین تاریخی ۹ دلار و ۵۵ سنت در سال ۱۹۹۸ است.
ترافیگورا پیش بینی کرد قیمت نفت برنت احتمالا ۱۰ دلار دیگر کاهش پیدا می کند. شرکت بلک گلد هم انتظار دارد شاخصهای قیمت نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت آمریکا تا چند روز آینده به سطح پایینتری سقوط کنند.
مرحله بعدی فروپاشی بازار نفت، تعطیلی گسترده تولید خواهد بود زیرا شرکتهای حفاری به این نتیجه خواهند رسید که تنها راه ممکن، عدم تولید نفت تا بهتر شدن اوضاع است و نشانه های این حرکت هم مشاهده می شود.
شرکت نفتی دولتی پتروبراس برزیل اعلام کرده که تولیدش را امسال به دلیل نبود تقاضا ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش می دهد. در کانادا برخی از تولیدکنندگان تولیدشان را متوقف کرده اند و شرکت گلنکور که بزرگترین شرکت بازرگانی کالا در جهان به شمار می رود، تولیدش در چاد را تعطیل کرده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، بسیاری از تولیدکنندگان رغبتی به تعطیلی چاههای نفت ندارند زیرا با وجود این که در قیمتهای فعلی زیان می کنند، درآمد اندک برای آنها بهتر از هیچ است. اما با توقف فعالیت پالایشگاهها و سیستمهای خطوط لوله و تکمیل ظرفیت مخازن نفت، این دسته از تولیدکنندگان به زودی گزینه دیگری به جز تعطیلی نخواهند داشت.
ایسنا