شیوع ویروس کرونا از اول اسفندماه همه کسبوکارها را تحت تاثیر قرار داد. کار و کاسبی خیلی‌ها را کساد کرد و برای بعضی دیگر رونق زیادی داشت، اما عمده کسبوکارها با کاهش چشمگیر فروش آن هم در روز‌های منتهی به عید نوروز روبه‌رو شدند. حالا بعد از چند هفته بررسی گزارش‌های اقتصادی شبکه الکترونیکی پرداخت کارت، شاپرک، می‌تواند ابعاد جدیدی از تاثیر ویروس کرونا بر وضعیت کسبوکارها را روشن کند.
نکته اول؛ گزارش شاپرک از تراکنش‌های کارتخوان، موبایلی و اینترنتی در اسفندماه ۹۸ نشان می‌دهد در این ماه تعداد تراکنش‌ها با افت ۱.۴ درصدی نسبت به بهمن روبرو شده است. شاید فکر کنید این افت ناچیز چندان چشمگیر نباشد، اما باید توجه داشته باشید که هر ساله در اسفندماه شاهد رشد قابل توجه تعداد تراکنش‌های شاپرک هستیم. مثلا پارسال اسفندماه تعداد تراکنش‌ها نسبت به بهمن ۱۲.۵ درصد رشد کرده بود. این نرخ رشد برای اسفند ۹۶ هم رقمی حدود ۱۳ درصد بود. با این تفسیر می‌توان گفت: امسال به واسطه شیوع ویروس کرونا نه‌تن‌ها شاهد افزایش تعداد خرید با کارت‌های بانکی نبوده‌ایم بلکه این رقم کاهش داشته است.
نکته دوم؛ هر سال مبلغ تراکنش‌های خرید کارت‌های بانکی شب عید بیشتر از تورم نقطه به نقطه افزایش پیدا می‌کند. مثلا پارسال اسفندماه زمانی که نرخ تورم به ۴۷ درصد رسیده بود، مبلغ تراکنش‌ها نسبت به سال ۹۶ با افزایش ۵۳ درصد روبروشد. امسال، اما وضعیت به کلی متفاوت بود. با توجه به اینکه تورم نقطه به نقطه اسفند ۹۸ رقمی حدود ۲۳ درصد گزارش شده است، در شرایط عادی مبلغ تراکنش‌های شب عید باید بیشتر از این رقم افزایش پیدا می‌کرد، اما گزارش شاپرک نشان می‌دهد ارزش تراکنش‌ها در اسفندماه ۹۸ تنها ۱۱.۶ درصد نسبت به سال گذشته بیشتر شده است. اسفندماه ۹۷ ایرانی‌ها رقمی حدود ۲۹۴ هزار میلیارد تومان تراکنش کارت داشتند که با توجه به تورم ۲۳ درصدی می‌توان آن را معادل ۳۶۱ هزار میلیارد تومان در اسفندماه ۹۸ دانست. گزارش شاپرک نشان می‌دهد مبلغ تراکنش‌ها در اسفندماه ۹۸ تنها ۳۲۸ هزار میلیارد تومان بوده و این یعنی ارزش واقعی تراکنش‌ها نسبت به شب عید سال گذشته ۹.۲ درصدی را پشت سر گذاشته است.
نکته سوم؛ تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی در اسفندماه ۹۸ شرایط بهتری نسبت به تراکنش‌های کارتخوان داشته‌اند. بررسی گزارش اسفندماه گذشته نشان می‌دهد سهم کارتخوان‌ها از مبلغ تراکنش‌های مبتنی بر کارت حدود ۹۲.۱ درصد بوده که این مورد در اسفندماه ۹۸ به ۸۶.۲ درصد کاهش پیدا کرده و در طرف مقابل سهم تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی از ۷.۹ درصد در اسفند ۹۷ به ۱۳.۷۸ درصد در اسفندماه ۹۸ رسیده است و نشان می‌دهد خریداران اقبال بیشتری به خرید‌های غیرحضوری نشان داده‌اند و سهم تراکنش‌های غیرحضوری در خرید روزانه مردم تقریبا دو برابر شده است. طبیعتا بخشی از این اتفاق ناشی از قرنطینه خانگی و لزوم خرید خیرحضوری است، اما این مورد دلایل دیگری هم دارد که از جمله آنها می‌توان به توسعه فروشگاه‌های اینترنتی در یک سال گذشته اشاره کرد.
نکته چهارم؛ استقبال از خرید غیرحضوری در اسفندماه محدود به افزایش سهم تراکنش‌های موبایلی و اینترنتی نمی‌شود. بررسی گزارش اقتصادی شاپرک نشان از رشد چشمگیر مبلغ تراکنش‌های اینترنتی دارد. اسفند سال گذشته هر کدام از ابزار‌های پذیرش اینترنتی ۲۲ میلیون تومان تراکنش داشتند. به عبارتی می‌توان گفت: میزان فروش هر کدام از درگاه‌های پرداخت اینترنتی در اسفندماه سال ۹۷ تقریبا ۲۲ میلیون تومان بوده است. این رقم در اسفندماه سال ۹۸ بیش از یک و نیم برابر شده و نشان می‌دهد هر کدام از درگاه‌های پرداخت اینترنتی به طور میانگین ۳۹ میلیون تومان فروش داشته‌اند. در طرف مقابل کارتخوان‌ها فعالیت چندان بالایی نداشته‌اند. پارسال اسفندماه هر دستگاه کارتخوان ۳۷ میلیون تومان فروش داشته که این رقم امسال با کاهش ۹ درصدی به ۳۳ میلیون تومان رسیده است.
نکته پنجم؛ خرید اینترنتی شب عید امسال دو برابر شده است. این موضوع از مبلغ هر تراکنش آنلاین قابل ملاحظه است. اسفندماه سال ۹۷ ایرانی‌ها به طور متوسط ۱۸۷ هزار تومان در هر خرید اینترنتی پول خرج می‌کردند. این رقم امسال تقریبا دو برابر شده و به ۳۸۶ هزار تومان رسیده است. در طرف مقابل کارت کشیدن خریداران در دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی تغییر چندانی نسبت به پارسال نداشته. اسفند ۹۷ میانگین مبلغ هر خرید از دستگاه کارتخوان ۱۳۷ هزار تومان بوده و این رقم در اسفند ۹۸ به ۱۳۶ هزار تومان رسیده است. باید توجه داشته باشید که با وجود تورم ۲۳ درصدی، انتظار می‌رفت در شرایط عادی میانگین مبلغ هر خرید در دستگاه‌های کارتخوان حداقل به ۱۶۸ هزار تومان برسد. در حالی که شیوع ویروس کرونا جلوی این اتفاق را گرفت.
فرارو