کارشناسان معتقدند با وجود کاهش قدرت خرید ریال که از سال ۱۳۹۷ آغاز شده و همچنین تغییر سیاست‌های ارزی بانک مرکزی، این افزایش قیمت‌ها کوتاه مدت است و دیگر شاهد جهش‌های بزرگ ارزی در نرخ ارز نخواهیم بود.
با این حال، وضعیت بازار سهام به‌گونه‌ای است که ممکن است سرمایه‌گذاران بورس، در آینده بازار ارز را به‌عنوان مقصد بعدی انتخاب کنند.
افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر موجب شد رئیس کل بانک مرکزی نسبت به سرمایه‌گذاری در ارز هشدار دهد. دلار که هفته جاری را با نرخ ۱۵۷۰۰ تومان آغاز کرد از روز یکشنبه وارد کانال ۱۶ هزار تومانی شد و در ساعت ۱۶ روز چهارشنبه به ۱۶۸۶۰ تومان رسید.
عبدالناصر همتی سه‌شنبه در پستی اینستاگرامی با اشاره به تعطیلی بسیاری از صرافی ها و مراکز جابه‌جایی ارز به دلیل پیشگری از کرونا، از تأمین ۲.۵ میلیارد دلار ارز از طریق بانک مرکزی و صادرکنندگان غیرنفتی در این مدت خبر داد. وی پیش‌بینی‌ها درباره تورم و شرایط آتی ارزی کشور را دور از پیش‌بینی بر مبنای واقعیت‌ها و اطلاعات در دسترس عنوان کرد و درباره عرضه ارز به روال گذشته نوشت: «با احیای مجدد و تدریجی روند صادرات غیرنفتی و نفتی، پیش‌بینی بانک مرکزی از برگشت وضعیت طبیعی صادرات غیرنفتی و عرضه ارز به روال گذشته حکایت می‌کند. در کنار همه این موارد، موضوع دسترسی به منابع بانک مرکزی در خارج از کشور نیز روند مثبتی پیدا کرده است.»
وی هچنین درباره ریسک سرمایه‌گذاری در ارز اظهار داشت: «مردم عزیز این حق را دارند که منابع و دارایی خود را در بخش‌های مختلف نظیر بورس، بانک، املاک، ارز و طلا سرمایه‌گذاری کنند، ولی این وظیفه را دارم که ریسک سرمایه‌گذاری در ارز را مجدداً گوشزد نمایم.»
یک کارشناس مسائل ارزی نیز معتقد است بانک مرکزی رویه ارزی خود را نسبت به گذشته تغییر داده و بنابراین در روند بلندمدت بازار ارز، شاهد جهش‌های بزرگ مشابه سال ۱۳۹۷ نخواهیم بود. با این حال، نگاه سرمایه‌گذاران بورس به بازار ارز را می‌توان در تغییرات این بازار، مؤثر دانست.
کرونا، تقویت تقاضا و تضعیف عرضه در بازار ارز
میثم رادپور، کارشناس مسائل ارزی درباره دلایل افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر گفت: در رابطه با تغییرات نرخ ارز، لازم است اثر کرونا بر عرضه و تقاضا را در نظر بگیریم. کرونا موجب شده هزینه‌های دولت از درآمدها پیشی بگیرد و کسری بودجه دولت افزایش یابد. در نتیجه با تحریک نقدینگی، تقاضای مازادی از این بابت وارد بازار شده و تغییراتی در قیمت دلار را به همراه داشته است. افزایش تورم انتظاری نیز به همین دلیل است و در یک طرف، شاهد تقویت تقاضای ارز هستیم.
وی افزود: از طرف دیگر، کرونا موجب شده درآمدهای ارزی کشور، بیشتر از قبل، تحت فشار قرار گیرد. اگر چه فروش نفت ما پیش از این نیز به‌شدت کاهش پیدا کرده بود، اما کرونا باعث شد قیمت حامل‌های انرژی، نفت و مشتقات نفتی و همچینین کانی‌های فلزی کاهش جدی پیدا کند و درآمد ارزی کشور تحت تأثیر قرار گیرد و عرضه ارز تضعیف شود.
چرا انتظار جهش بزرگ ارزی را نداریم؟
رادپور مجموعه این عوامل را موجب ایجاد فشار کوتاه‌مدت بر بازار و افزایش نرخ ارز دانست و گفت: انتظار نمی‌رود در روند بلندمدت قیمت دلار، جابه‌جایی عمده‌ای اتفاق بیفتد و علت آن، جهشی است که در سال ۱۳۹۷ اتفاق افتاد و قدرت خرید را به‌شدت کاهش داد. در حال حاضر قدرت خرید ریال نسبت به اواخر سال ۱۳۹۶ که می‌توان آن را آغاز جهش ارزی دانست، کاهش قابل توجهی داشته است. در حال حاضر پول‌های ما کمتر می‌توانند کالا و خدمات و همچنین، دلار خریداری کنند.
تغییر رویه ارزی بانک مرکزی
این کارشناس مسائل ارزی در رابطه با تأثیر سیاست‌های بانک مرکزی بر بازار ارز گفت: به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی رویه خود برای حضور در بازار ارز را تغییر داده است. تا پیش از این، نظام ارزی ایران، نظام مشخصی نبود و بهترین نامی که می‌توانستیم برای آن انتخاب کنیم «تثبیت-جهش» بود، یعنی تمام تلاش‌ها برای تثبیت نرخ ارز انجام می‌شد و پس از آن با جهش مواجه می‌شدیم. در حال حاضر به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی به این نتیجه رسیده که با منابع ارزی تحلیل‌رفته و کاهش کنترل در بازار ارز، باید اجازه دهد فشارها در طول مسیر آزاد شود و تلاش برای تثبیت نرخ ارز، باعث جهش‌های جدی می‌شود. به‌نظر می‌رسد در دورانی قرار داریم که بانک مرکزی این موضوع را پذیرفته و شاهد جهش‌های بزرگ نخواهیم بود.
بورس‌بازان مشتری دلار می‌شوند؟
وی در رابطه با تأثیر اقبال عمومی نسبت به بازار سهام و گرایش به سرمایه‌گذاری در بورس بر بازار ارز گفت: این موضوع می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر بازار ارز تأثیرگذار باشد. استقبال از بورس و بازار سهام، مقدمتاً خبر خوبی است. با این حال، نمی‌توان به‌راحتی این موضوع را تحلیل کرد. شاخص به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش پیدا کرده و شاهد هجوم نقدینگی و ورود افراد بسیار زیادی هستیم که با بورس و سرمایه‌گذاری در آن آشنایی ندارند. در واقع این صعود شارپی و سریع بورس، در اثر تغییر ساختار بازار نبوده است. وقتی از ورود افراد جدید به بورس خوشحال می‌شویم، باید همزمان این نگرانی را داشته باشیم که اگر بورس ریزش داشته باشد، این افراد برای همیشه از بازار سهام خارج می‌شوند.
رادپور ادامه داد: حباب در همه بازارها مسئله‌آفرین است و هم‌اکنون در بازار سهام، قیمت‌ها بسیار بالاتر از ارزش ذاتی خود هستند. البته، انتظار نداریم بازار همواره پیرامون قیمت‌های ذاتی باشد، اما وقتی معاملات در فاصله بسیار زیادی نسبت به ارزش ذاتی سهم‌ها انجام می‌شود، مسئله نگران‌کننده می‌شود.
وی افزود: پولی که امروز در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود، همان وجوهی است که پیش از این به‌طور پراکنده در حساب‌های بانکی قرار داشت و به‌قصد سود، به بازار سهام آمده است. در حال حاضر، اهداف سرمایه‌گذاری با ورود نقدینگی به بورس، همگرا شده است. اگر افراد در این بازار ناکام شوند ممکن است بازار دیگری را هدف قرار دهند و این بازار می‌تواند بازار ارز باشد. این موضوع بیشتر جنبه روانی دارد و ممکن است بازار ارز به قصد جبران زیان توسط سرمایه‌گذاران بورسی مد نظر باشد که به‌دنبال از بین رفتن حباب بورس، مورد هدف قرار خواهد گرفت.
فرارو