محمد نادعلی در نشست «بررسی عملیات بازار باز بانکی» در مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان اینکه عملیات بازار باز بانکی برای مدیریت نقدینگی و با اهداف کنترل عملیات بین بانکی و همچنین فروش اوراق بدهی دولت راه‌اندازی شده است، گفت: مجوز دریافت عقد ودیعه را توانستیم در شورای فقهی بانک مرکزی دریافت کنیم و همچنین فروش اوراق بدهی را به بانکها ابلاغ کرده‌ایم ضمن اینکه امکان اعطای تسهیلات به بانکها از منابع بانک مرکزی با نرخ سود ۲۲ درصد به بانکها ابلاغ شده است.
وی با بیان اینکه اقتصاد ایران شرایط ویژه‌ای دارد، گفت: این اقتصاد به لحاظ تحریم‌ها، کسری بودجه دولت و همچنین وضعیت متغیرهای کلان مانند تورم، وضعیت فعلی بانکها، بازارهای مالی و حتی مکانیزم تعیین نرخ سود، با سایر اقتصادهای دنیا متفاوت است.
رئیس اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی ادامه داد: بانک مرکزی به دنبال آن است که بدهی‌های بانکها به بانک مرکزی را تبدیل به اوراق کند. می‌توانیم این روش را از طریق سازوکار اخذ وثیقه از سوی بانکها در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اجرا کنیم.
نادعلی با بیان اینکه ماهیت بدهی‌ها نیز اهمیت دارد، ادامه داد: مثلاً بدهی‌های بانک مسکن به دلیل خط اعتباری مسکن مهر است. اگر چنین بدهی‌هایی را از بانکها جدا کنیم، بدهی‌های زیادی باقی نمی‌ماند.
این مقام مسئول در شبکه بانکی یادآور شد: ما با انتشار اوراق بدهی، به دنبال ایجاد یک برنامه منظم ارتباطی میان بانکها با بانک مرکزی هستیم.
وی هدف از ایجاد عملیات بازار باز بانکی را صرفاً مهار تورم ندانست و افزود: نفسِ برقراری روابط سالم میان بانکها و بانک مرکزی و همچنین واقعی کردن نرخ سودها، یکی از مهم‌ترین نتایج ایجاد این بازار مالی است.
نادعلی، عملیات بازار باز بانکی را بسته‌ای چهارضلعی شامل رصد محل مصرف منابع بانکی، کنترل بازار ارز، کنترل رابطه سالم بانک مرکزی با بخش واقعی، واسطه‌گری بانکها و کنترل تورم، عنوان و اظهار کرد: در حال حاضر بدهی بانکها به بانک مرکزی رقم چندان بالایی نیست و ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این در حالی است که در حال حاضر ۱۱۲ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی در بازار سرمایه در حال خرید و فروش است و بانکها می‌توانند این اوراق را خریداری کنند. ما نیز این اوراق را از طریق مکانیزم وثیقه‌گذاری نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، تبدیل به وجوه نقد برای بانکها می‌کنیم.
رئیس اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی خاطرنشان کرد: بیش از دو هفته است که بانک مرکزی وارد عرضه اولیه اوراق شده و به کمک دولت آمده است؛ در این مدت پیشنهادهایی از سوی بانکها و نهادهای مالی بورسی تا حدود ۶,۰۰۰ میلیارد تومان برای خرید این اوراق دریافت شده است.
وی با تأکید بر اینکه روزانه ۶۵ هزار میلیارد تومان بین بانکها جابجا می‌شود، گفت: تنها ۱.۵ درصد آن وارد جامعه و مابقی به صورت اعتباری میان بانکها رد و بدل می‌شود.
نادعلی یکی دیگر از نتایج راه‌اندازی عملیات بازار باز بین بانکی را سالم‌سازی ترازنامه بانکها دانست و افزود: بخصوص بانک‌هایی که بدهی دارند برای اصلاح ترازنامه خود از بانک مرکزی و سایر بانکها استقراض می‌کنند. در نتیجه راه‌اندازی این عملیات می‌تواند جلوی خلق پول از سوی بانک‌های ناتراز را بگیرد.
رئیس اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی ادامه داد: وقتی دولت کسری بودجه داشته باشد، بلافاصله سراغ بانک مرکزی رفته و پولی که از طریق دولت از منابع بانک مرکزی خارج می‌شود، در دو محل «طرح‌های عمرانی» (بودجه عمرانی) یا «حقوق و دستمزدها و صندوق‌های بازنشستگی» (بودجه جاری) مصرف می‌شود که معمولاً به دلیل کم بودن بودجه جاری، به بخش دوم تعلق می‌گیرد و وارد بودجه عمرانی نمی‌شود. در نتیجه پول پرقدرت وارد جامعه شده و خلق پول، ایجاد تورم می‌کند.
وی ادامه داد: این در حالی است که عملیات بازار باز بین بانکی، محل صرف این منابع را شفاف کرده و حتی نرخ سود آن نسبت به خط اعتباری بانکها کمتر است؛ طی روزهای اخیر نرخ سود بازار باز بین بانکی کمتر از ۱۰ درصد شده که سبب شد تعدادی از بانکها خط اعتباری دریافتی از بانک مرکزی را پس داده و به سراغ تأمین اعتبار از بازار باز بین بانکی بروند.
نادعلی با تأکید بر اینکه ما با عملیات بازار باز بین بانکی به دنبال معجزه نیستیم، افزود: با توجه به اینکه دولت می‌توانست روش‌های ساده‌تری برای تأمین کسری بودجه خود که معمولاً شفاف هم نیستند، انتخاب کند بنابراین به سراغ انتشار اوراق بدهی آمد که این وضعیت را شفاف کند.
مهر