شاید تا پیش از این دوره گوشی‌های تلفن همراه و تبلت، برخی مشاغل و کسب‌و‌کارها را اندازه یک دفتر کار، پیش می‌برد اما در این دوره، آموزش دانش‌آموزان نیز با اتکا به موبایل و تبلت میسر شد و الزام این وسیله در سبد خانوارها شکل جدی‌تری به خود گرفت و این ابزار در زندگی روزانه خانواده‌های ایرانی نقش پررنگ‌تری پیدا کرد. البته سال گذشته با راه‌اندازی سامانه همتا و ایجاد طرح رجیستری قاچاق موبایل به شدت کاهش یافت و این بازار به‌سوی شفافیت بیشتر گام مهمی برداشت. به گفته دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی این بازار هنوز درگیر التهاب موبایل نشده و یکی از دلایلش راه‌اندازی سیستم‌های نظارتی شفاف در زنجیره تامین این کالاست. گرچه از ابتدای اسفندماه گذشته تاکنون حدود ۶۰۰ هزار دستگاه گوشی تلفن همراه در گمرک قبض انبار شده اما موجودی فروشگاه‌های عمده و خرد بر اساس قیمت ارز در هنگام ترخیص از گمرک محاسبه می‌شود و تب تند دلار هنوز دامان این کالا را نگرفته است.
«امیر اسحاقی» دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی به محدودیت‌های زیاد این صنف اشاره می‌کند که روز به روز بیشتر هم خواهد شد. او در ادامه شرایط کنونی را برای همه واردکنندگان کالاهای وارداتی دشوار و دارای محدودیت می‌داند و ارز تخصیص یافته کالای صنفشان را نصف سال گذشته عنوان می‌کند. به گفته اسحاقی، واردات امسال نصف سال گذشته است. سال ۱۳۹۸ حدود ۱۴ میلیون موبایل و تبلت وارد شد و امسال با این ارز حدود ۷ میلیون دستگاه وارد می‌شود و اگر فروشندگان و بازار مصرفی مردم به دستگاه‌های ارزان‌تر سوق داده شود در نهایت بتوانیم ۱۰ میلیون دستگاه وارد کنیم. دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی این محدودیت‌ها را طبق روال سال گذشته از اردیبهشت تا پایان شهریور می‌داند و امیدوار است از مهر شرایط بهتر شود. او به تعداد اعضای واردکننده که ۲۸۸ شرکت هستند اشاره دارد و آنها را استادان دورزدن تحریم‌ها می‌داند. با این حال اتحاد همکارانش باعث شده زنجیره تامین موبایل شفاف باشد و بازاری با قابلیت بالای مدیریت و کنترل شده به وجود آید. برای نمونه دیروز تبلت نوت ۱۰ در فروشگاه اینترنتی معروفی حدود ۶ میلیون تومان فروش رفت، در حالی که قیمت امروز آن حدود ۱۲ میلیون تومان شده است. این اختلاف قیمت به خاطر خرید قبلی و وجود این کالا در انبار بوده است. قیمت گوشی و تبلت و لوازم جانبی در روز ورود به مرزهای کشور با مشخصات کامل و قیمت روز ثبت می‌شود. همین عامل باعث شده امروز گوشی و تبلت در بسیاری از فروشگاه‌ها با وجود افزایش ارز ثابت مانده و برای مصرف‌کننده از بازار دبی ارزان‌تر تمام شود. امیر اسحاقی بین سخنانش به نکته‌ای اشاره می‌کند که ارز خرید موبایل در شرایط معمول از قیمت ارز کف خیابان‌های تهران برای واردکننده بیشتر تمام می‌شود: موبایل و تبلت سال گذشته با ارز نیمایی وارد کشور شد اما امسال آن را حذف و واردکنندگان باید با ارز صادراتی کالایشان را تهیه کنند که این مهم هزینه‌های انتقال پول و ترانسفرینگ را در پی دارد که چیزی حدود یک تا ۵ درصد است. با همه این احوال کل زنجیره ورود کالا تا ثبت به نام مصرف‌کننده در سامانه همتا قابل پیگیری و نظارت است.
اول قیمت بگیرید، بعد خرید کنید
قیمت تلفن همراه در سامانه حمایت از حقوق مصرف‌کننده قابل رویت است. امیر اسحاقی می‌گوید: ما برنامه‌ای طراحی کردیم که هر گوشی موبایل بعد از ترخیص به نام شرکت واردکننده با احتساب سود حاشیه‌ای به قیمت روز در سامانه ثبت شود. این سامانه تا خرید دستگاه توسط عمده فروش و خرده فروش تا دسترسی مصرف‌کننده قابل رهگیری است. لذا مردم قبل از خرید دستگاه تلفن همراه قیمت آن را در سامانه حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ببینند و بعد خرید کنند. جه بسا موبایلی که با ارز ۱۷ هزار تومان وارد شده با همان قیمت تثبیت شده فروخته می‌شود در حالی که شاید تا امروز قیمت دلار سه یا چهار هزار تومان افزایش داشته است. به عبارتی این افزایش قیمت ارز شامل موبایل خرید سابق نمی‌شود. در این روزها که دلار پله پله خودش را از در و دیوار همه فروشگاه‌ها بالا می‌کشد اداره گمرک می‌تواند با تسریع بخشی در ترخیص گوشی‌های همراه از التهاب این بازار جلوگیری کند. دستگاه‌هایی که سال گذشته و با ارز ارزان‌تر وارد می‌شد باید بعد از ورود با ارز امروز بازار قیمت‌گذاری و در سامانه ثبت شود. امیر اسحاقی درباره سامانه جامع کشوری در حوزه واردات به نام «افق» می‌گوید: این یک خبر خوش برای شهروندان است. هر کالایی که وارد کشور و ثبت می‌شود مراحل توزیع و قیمت در دست عمده فروش، خرده فروش و مصرف‌کننده را مشخص می‌کند و بازار موبایل، تبلت و لوازم جانبی از اواسط تیرماه در این سامانه ورود می‌کند. البته قبلا در قالب پایلوت این کار انجام شده و شرکت‌های واردکننده در آن ثبت‌نام کرده‌اند. همکاری ستاد مبارزه با کالای قاچاق هم باعث تنظیم و تثبیت این بازار می‌شود که خوشبختانه همکاری این ستاد با انجمن‌های واردکننده یاری‌دهنده است.
دنیای اقتصاد