حسین حاجیلو کارشناس حوزه بین الملل گفت: پس از خروج آمریکا از برجام، مسائل بانکی برای ایران (بخصوص در کشورهای اطراف مانند امارات و عراق) بوجود آمد و لازم بود ایران اقداماتی را انجام دهد.
حاجیلو افزود: برای اینکه تکلیف روابط مالی و بانکی با عراق مشخص شود، دولت شروع به مذاکره کرد. ایران با کشور عراق تعاملات اقتصادی زیادی دارد، بطوریکه حدود 10 میلیارد دلار از مجموع 40 میلیارد دلار صادرات کشور، به عراق است. در نتیجه، عراق در بین کشورهایی که با آنها تعامل داریم نقش ویژه ای دارد. بنابراین دولت شروع به مذاکره با عراق کرد تا همانطور که مسئولین گفتند کانالی برای خنثی سازی و دور زدن تحریم ها ایجاد شود. اما نتیجه مذاکرات که نهایتا در سال گذشته منتهی به توافق شد، متاسفانه چیزی جز پذیرش تحریم ها نبود.
*شرایط عجیب و خطرناک کانال مالی عراق برای ایران
این کارشناس ادامه داد: یک کانال مالی ایجاد شد با این شرایط که تعاملات مالی صادرات برق و گاز ایران به عراق، از طریق آمریکایی ترین بانک عراق یعنی تی بی آی انجام شود و هیچ پول نقدی به ایران منتقل نشود. هیچ کالای تحریمی مانند قطعات خودرو که مورد نیاز ایران است، نمی توانیم از طریق این کانال وارد کنیم و از طریق این کانال، صرفا می توانیم غذا و دارو یعنی همان کالاهای بشردوستانه را بخریم. عجیب تر و خطرناک تر اینکه همه این تعاملات صرفا با اجازه و نظارت وزارت خزانه داری آمریکا صورت می گیرد. یعنی ما توافقی با کشور همسایه مسلمان خودمان پذیرفتیم که درواقع کشور ثالث آمریکا، این توافقنامه را برای ما نوشته است و ما باید اجرا کنیم، متاسفانه اسم این توافق را هم گذاشتیم دستاورد خنثی کردن تحریم!
حاجیلو در پاسخ به سوالی که نظارت و اعمال کنترل وزارت خزانه داری آمریکا بر این کانال، به چه شکلی است، گفت: وزارت خزانه داری آمریکا در آبان ماه گذشته چارچوبی را برای هر گونه تعامل بشردوستانه با ایران قرار دادند که این چارچوب به شدت سختگیرانه است. برای اینکه تعامل بشردوستانه اجرا شود، باید این چارچوب رعایت شود و مطابق آن، باید همه اطلاعات اقتصادی تعامل بشردوستانه با ایران و اطلاعات بازیگران مرتبط با این تعامل به صورت ماهانه به وزارت خزانه داری آمریکا منتقل شود و بدون اجازه این وزارتخانه، هیچ تعاملی نمی تواند اجرایی شود. این چارچوب هم بر اینستکس، هم بر کانال سوئیس و هم متاسفانه بر کانال عراق حاکم است و اگر ما از این کانال ها استفاده کنیم، بدین معناست که در حال ارائه اطلاعات به وزارت خزانه داری آمریکا هستیم.
*در شرایط تحریم نباید کانالیزه شویم
این کارشناس حوزه بین الملل در پاسخ به این سوال که قبل از این توافق، مبادلات انرژی (برق و گاز) ایران و عراق به چه شکلی انجام می شد؟، اظهار داشت: به اشکال مختلفی انجام می شد ولی زیر نظر و تحت نظارت وزارت خزانه داری آمریکا نبود و ما با اجازه آمریکا پول خودمان در عراق را خرج نمی کردیم و حتی می توانستیم از عراق پول نقد و دلار بگیریم و از مبادی مختلف به داخل کشور بیاوریم و این بسیار اهمیت دارد که در شرایط تحریم نباید یک کانال را بپذیریم و کانالیزه شویم، باید به واسطه مسیرهای مالی مختلف، رد تعاملات مالی خودمان با آن کشور را گم بکنیم تا آمریکا نتواند ردیابی و تحریم کند.
*از بهار 98 نتوانسته ایم از درآمد صادرات برق و گاز به عراق استفاده کنیم
وی افزود: اما متاسفانه این توافق ما را کانالیزه کرده و ظاهرا از بهار سال گذشته تاکنون این کانال ایجاد شده و پول ما در عراق انباشته شده است و ما نتوانسته ایم از پول خودمان استفاده کنیم. معلوم نیست این پول چندین میلیارد دلار است چون فروش برق و گاز ایران به عراق سالانه حدود 3 تا 4 میلیارد دلار است و این مبلغ زیادی است که آمریکا جلوی آن را بگیرد و این موضوع می تواند روی نرخ ارز در داخل کشور اثر بگذارد و یکی از دلایل افزایش قیمت ارز در داخل کشور به حدود 20 هزار تومان، میتواند توافق فاجعه بار ایران و عراق باشد.
حاجیلو در پاسخ به این سوال که می شد توافق دیگری با عراق داشته باشیم، گفت: من اعتقاد دارم این امکان وجود داشت چون عراق مشابه اروپا نیست. مسئولین ما ادعا میکنند که در روابط با اروپا مجبوریم کانال اینستکس را راه اندازی کنیم که تحت نظارت آمریکا باشد تا بتوانیم از اروپا واردات داشته باشیم. در روابط ایران و اروپا، شاید اروپا در نقطه قوت ایستاده باشد و ایران در نقطه ضعف ولی در روابط ایران و عراق، وضعیت اینگونه نیست و ما در نقطه قوت قرار داریم و این عراق است که نیاز به گاز و برق ما دارد. عراق حدود 30 الی 40 درصد از برق خود را به شکل برق یا گاز از ایران وارد می کند. بنابراین پذیرش این شرایط توسط ایران، بسیار عجیب است چون در تعاملات ایران و عراق ما دست برتر را داریم و این را هم باید توجه داشت که دولت ایران با پذیرش این توافق، زمینه‌های تسلط آمریکا بر روابط مالی و بانکی ایران و عراق را ایجاد کرده و در حقیقت هم ایران و هم عراق در این توافق ضرر کرده‌اند.
وی در پایان تاکید کرد: به نظر می رسد در این موضوع بانک مرکزی مقصر است و می توانست از اهرم فشار خودش یعنی برق و گاز استفاده کند تا توافق، شرایط بهتری داشته باشد. همچنین پذیرش چنین شرایطی نیاز به هیچ مذاکره ای ندارد چون این توافق بهترین شرایط برای آمریکاست که کانالی تحت نظارت این کشور ایجاد شود و ایران نتواند کالاهای غیربشردوستانه وارد کند و حتی یک سال هم اجازه استفاده از این منابع را نداشته باشد. سفر آقای همتی رئیس کل بانک مرکزی به عراق برای این بود که بتواند این منابع را آزاد کند. متاسفانه دولت آقای روحانی اشتباه بزرگی را مرتکب شده و برجام دیگری را آفریده است که نتیجه آن را در دلار 20 هزار تومانی می بینیم.
فارس