مدتی است که در بازار شاهد نوسانات قیمتی در برخی محصولات هستیم، این نوسانات گریبان لاستیک خودرو را هم گرفته است. طبق مشاهدات میدانی در بازار، لاستیک انواع خودروی سواری، ۲ تا ۳ برابر افزایش قیمت داشته است، این در حالی است که طرح فروش دولتی با هدف ثبات نسبی قیمت این کالا اجرا شده است.
در طرح فروش دولتی لاستیک، امکان فروش اینترنتی و فروش حضوری فراهم شد. طرح فروش اینترنتی این محصول را برای تولیدکنندگان راه اندازی کرده اند اما این طرح با مشکلات عجیبی مانند کمبود عرضه و ایرادات فنی بسیار همراه است و فروش حضوری تایر دولتی هم به دلیل محدودیت نمایندگان فروش و همچنین تعداد کم تایر‌های تخصیص یافته، باعث ایجاد صف‌های طولانی و فرآیندی زمانبر شده است، که در نتیجه بسیاری از متقاضیان را از دریافت تایر دولتی منصرف کرده است. در مجموع این موانع و محدودیت ها در طرح فروش دولتی لاستیک را عاملی برای گرانی لاستیک می توان دانست.
طبق گفته کارشناسان این صنعت، تا اسفند ماه سال گذشته وضعیت مناسبی در بازار تایر حاکم بود، اما با توجه به افزایش قیمت ۳۰ درصدی در فروردین ماه سال ۹۹، توزیع لاستیک با مشکل مواجه شده است و تنها دو شرکت نسبت به عرضه لاستیک اقدام کرده اند و در نتیجه تایر سواری در بازار با کمبود شدیدی مواجه شده است.
حال این سوال مطرح است که با وجود اینکه تولیدکنندگان لاستیک می گویند به اندازه نیاز بازار، تولید صورت گرفته است، «علت اصلی کمبود و گرانی تایر چیست؟» این لاستیک‌های تولید شده در کدام انبار‌ها مخفی شده‌اند و چرا دستگاه‌های نظارتی از کشف آنها ناتوان هستند.
الزام ثبت قیمت در سامانه جامع تجارت
به گفته داوود سعادتی‌نژاد، رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک، روغن و فیلتر، تولیدکنندگان باید قیمت‌ها و اطلاعات تولید و فروش خود را در سامانه جامع تجارت وزارت صمت ثبت کنند، اما مشکلاتی در این حوزه وجود دارد و این تکلیف قانونی به درستی انجام نشده است، بنابر اظهارات او باید از تولیدکنندگان پرسید که لاستیک‌های مازاد به کجا می‌رود؟
همچنین مصطفی تنها سخنگوی انجمن صنف تایر ایران در خصوص علت آشفتگی بازار تایر، بیان کرد: بازار تایر مدتی دچار آشفتگی بود و یکی از علت‌های این آشفتگی سرگردانی برخی برای فروش این کالا بود، چرا که تصور می کردند لاستیک گران می شود، در نتیجه این کالا را احتکار کردند تا قیمت آن تصویب شود و بعد اقدام به فروش این محصول کنند.
او بیان کرد: بسیاری انتظار تورم در این صنعت را داشتند و این انتظار باعث شد تا رغبتی برای فروش کالا نداشته باشند. با افزایش نرخ ارز، قیمت تایر نیز ۳۰ درصد افزایش یافت و این رویه باعث شد که دیگر افراد تمایلی به نگهداری کالا نداشته باشند و در نتیجه اقدام به فروش آن کردند.
نظارت در صنعت تایر؛ شدنی یا نشدنی؟
سخنگوی انجمن صنف تایر ایران در خصوص نظارت در صنعت تایر، تصریح کرد: هر کارخانه‌ای در کشور بالغ بر ۱۰۰ نماینده در کشور دارد و ساختار نظارتی باید وارد این عرصه شود تا بتوان از گران فروشی این کالا جلوگیری کرد.
تنها در ادامه بیان کرد: تولیدکنندگان در تلاش برای تامین مواد اولیه برای تولید کالا و در نهایت ارائه آن برای مردم هستند و نمی‌توانند کار نظارتی را انجام دهند، بنابراین لازم است سازمان تعزیرات وارد این عرصه شود تا بتواند از گران فروشی جلوگیری به عمل آورد.
افزایش ۷۰ درصدی قیمت لاستیک‌های تولید داخل
سید محمد میرعابدینی دبیر انجمن واردکنندگان تایر ایران، گفت: به دلیل کاهش واردات لاستیک‌های سواری و افزایش ۷۰ درصدی قیمت لاستیک‌های تولید داخل، بازار تایر سواری در رکود شدیدی به سر می‌برد و این امر نشان دهنده عدم تعادل عرضه و تقاضا است.
اما به گفته مصطفی تنها سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر ایران، اکثر مشکلات مرتبط به قیمت تایر مربوط به بازار این کالا می‌شود؛ چرا که تایر‌های رایج سواری مانند پراید، پژو و سمند به اندازه کل مصرف کشور تولید شده و واردکنندگان نیز فعالیت خود را ادامه داده‌اند و در مجموع مشکلی از نظر تولید وجود ندارد.
یکی از خریداران تایر گفت: تایر‌های سواری تولید شرکت‌های داخلی با دو برابر قیمت توسط نمایندگان شرکت‌ها از جمله بارز، یزد تایر، ایران تایر و کویر تایر به خرده‌فروشان فروخته می‌شود و هیچ فاکتوری توسط نمایندگان شرکت‌ها صادر نمی‌شود تا مورد تعقیب قرار نگیرند و این عاملی برای گرانی انواع تایر تولید داخل است.
او بیان کرد: چرا وقتی تایری به نمایندگان شرکت‌ها داده می‌شود هیچ نظارتی انجام نمی‌شود تا مشخص شود نمایندگان تایر‌ها را با چه قیمتی و به چه کسی فروخته‌اند؟
اخیراً سازمان صمت، طرحی را اجرا کرده است که نمایندگان شرکت‌ها باید به صورت سیستمی تایر‌ها را هم به خرده‌فروشان و هم به مصرف‌کنندگان نهایی بفروشند تا هم قیمت مشخص و هم مشخصات مصرف‌کننده قابل پیگیری باشد و البته همه استان‌ها می‌توانند این طرح را اجرا کنند تا این مشکل در سراسر کشور حل شود.
علاوه بر این، به گفته کارشناسان این صنعت، ستاد تنظیم بازار تولیدکنندگان را ملزم به ثبت اطلاعات خرید و فروش در سامانه تجارت کرده است، اما تا کنون حتی یک اظهار‌نامه هم در سامانه ثبت نشده و این عدم اظهار بحث احتکار و افزایش قیمت‌ها را به وجود آورده است.
مسئله عدم ثبت اطلاعات تولید و فروش تایر سواری توسط تولیدکنندگان به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل وضعیت نابسامان بازار تایر توسط سید یاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات نیز مورد تایید قرار گفته است و به گفته این مقام مسئول اگر واردکنندگان و تولیدکنندگان به درستی اطلاعات را در سامانه جامع انبار‌ها وارد می‌کردند، با احتکار کالا مواجه نمی‌شدیم.
اما حال سوال اینجاست که آیا برخورد و نظارت فیزیکی راه حل مناسبی برای ساماندهی بازار تایر است؟
باشگاه خبرنگاران جوان