در هفته‌های گذشته دولتی‌ها بارها درباره طرحی صحبت کرده‌اند که به طرح گشایش اقتصادی موسوم است. اما واقعیت این است که درخصوص بسته پیشنهادی دولت به شورای هماهنگی‌های اقتصادی سران سه‌قوه، هنوز هیچ خبر قطعی و یا جمع‌بندی مشخصی مطرح نشده است.
روز دوشنبه هفته گذشته عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد: در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی موضوع طرح گشایش اقتصادی مطرح خواهد شد و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وی تاکید کرد: هنوز ابعاد کارشناسی این طرح مورد بررسی قرار نگرفته است، اما پیش از بررسی ابعاد کارشناسی این موضوع، نتایج آن به اطلاع عموم خواهد رسید.
فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد نیز روز چهارشنبه هفته گذشته خبر داد: طرح گشایش اقتصادی در آینده‌ای نزدیک اطلاع‌رسانی می‌شود و امیدوارم از بابت این تحول اساسی در بازار سرمایه ایجاد شود.
داستان از چه قرار بود؟
اما در خبری که دیروز منتشر شد، آمد: نخستین مرحله از فروش اوراق سلف نفتی با عرضه بیش از ۵۰۰ هزار بشکه نفت یک‌شنبه آینده ۲۶ مرداد ماه در تالار بورس انرژی عرضه خواهد شد. این خبر این ابهام را ایجاد کرد که دولت اجرای طرح گشایش اقتصادی را آغاز کرده است.
بر اساس اطلاعیه‌ای که در روی سایت کدال منتشر شده، در روز یک‌شنبه آینده ۵۲۹ هزار و ۳۱۲ بشکه نفت‌خام سنگین ایران عرضه خواهد شد. قیمت هر بشکه نیز ۹۴۴ هزار و ۶۲۲ تومان تعیین شده است. حداقل خرید برای هر نفر در این عرضه اولیه یک بشکه و حداکثر ۲۰ هزار بشکه است.
بر اساس این اطلاعیه، حداکثر ۱۰ روز کاری پس از پایان دوره عرضه اولیه معاملات ثانویه این اوارق آغاز می‌شود.
بنا به این گزارش، برخلاف وعده‌های دولت برای بدهکار نکردن دولت آینده، اوراق سلف نفتی دو ساله بوده و سر رسید قرارداد ۲۶ مرداد ۱۴۰۱ است.
ساعت معاملات ثانویه نیز از ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه تا ۱۲ و ۳۰ دقیقه روزهای کاری بورس تعیین شده است.
تمرین دولت برای فروش گسترده نفت‌خام به مردم؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که هر چند این عرضه با آنچه دولت تحت‌عنوان طرح گشایش اقتصادی اعلام کرده است تفاوت دارد، اما به نظر می‌رسد تامین مالی نفتی از مسیر عرضه اوراق برای ۲ میلیون بشکه دارایی با پایه نفتی، بیشتر به یک بازی تمرینی پیش از اجرای طرح اصلی دولت، برای فروش گسترده نفت‌خام به مردم شبیه است.
اخیرا دولت طرح پیش فروش نفت خام با استفاده از اوراق سلف موازی نفتی را به شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا ارائه داده و این طرح هنوز در این شورا به تصویب نرسیده است.
اوراق فعلی بورس انرژی که یک‌شنبه عرضه می‌شوند، 2 ساله و بر پایه نفت خام سنگین صادراتی ایران بوده و حداقل میزان سود آن، 18.5 درصد و حداکثر میزان سود آن، 19 درصد است.
اما با این حال، سید علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی پیرامون انتشار اوراق سلف نفتی در این بازار گفت: اوراق سلف نفتی که در روز یک‌شنبه آینده در بورس انرژی عرضه می‌شود، با آنچه که رییس‌جمهور در مورد آن صحبت کرده‌اند، متفاوت است و به آن مربوط نیست. این اوراق طبق روال انتشار اوراق تامین مالی شرکت ملی نفت انجام می‌شود.
عرضه اوراق سلف نفتی همان مصوبه سران قواست؟
در این میان، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز گفت: آنچه در این چند روز اخیر در مورد آگهی عرضه برای یک‌شنبه اتفاق افتاد، هیچ ارتباطی با مصوبه سران قوا ندارد و موضوع جلسه سران قوا تسویه نقدی نیست، بلکه تحویل قطعی کالا با افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های کشور، ایجاد پالایشگاه‌های کوچک و توانمندسازی در فرآورده‌های نفتی و صادرات این مواد است که بتواند جریان مواجهه با تحریم را در اقتصاد کشور به خوبی مدیریت کند.
محمدرضا پورابراهیمی در پاسخ به سوال خبرنگاران مبنی بر اینکه آگهی اخیر سازمان بورس در ارتباط با عرضه اوراق سلف نفتی چیست و چه ارتباطی با مصوبات شورای عالی امنیت اقتصادی کشور دارد؟ اظهار داشت: موضوع طرح پیشنهادی رییس جمهوری در جلسه سران قوا که در طول یکی دو هفته اخیر مطرح شده در نشست اول با رئیس جمهور مطرح شد. دولت علاقمند است از ظرفیت فروش نفت‌خام در کشور استفاده کند که عمدتا موضوع فروش سلف است؛ به طوری که منابع آن را در حال حاضر بتواند بگیرد و تعهداتش را در آینده نسبت به ارائه و تحلیل نفت انجام دهد.
وی افزود: این موضوع در نشست نخست مورد بحث قرار گرفت و صحبتی که ما آنجا داشتیم، این بود که در حال حاضر این وضعیت در چارچوب قوانین موجود قرار دارد؛ ضمن اینکه بازار عرضه نفت و میعانات گازی در بورس انرژی مدت‌هاست که راه افتاده، بنابراین دولت می‌تواند از ظرفیت نقدی به خوبی استفاده کند و مکانیزم و سازوکار این مهم وجود دارد.
او اظهار داشت: یکی از ماموریت‌های بورس انرژی امکان و مدیریت عرضه و تقاضا نفت خام و میعانات گازی بوده و هست اما نکته دوم این است در خصوص بحث سلف نفتی هم عمدتا نگاه این است که طی سالهای اخیر از سال ۹۴ تاکنون وزارت نفت همه ساله به طور متوسط حدود ۸۰۰ تا هزار میلیارد تومان منابع را از بازار سرمایه در قالب فروش سلف نفتی با روش تسفیه نقدی انتهای دوره شبیه به اوراق قرضه و مشارکت با سررسید یک تا دو ساله عملیاتی کرده است. بنابراین اوراق سلف نفتی چیز جدیدی نبوده که دولت بخواهد در موضوع طرح جدید دولت در حوزه اقتصادی در موضوع فروش نفت مطرح کند، بنابراین هر دو بخش معاملات نقدی نفت خام و میعانات گازی از طریق بورس انرژی انجام شده و در حال انجام است و معاملات سلف آن نیز که تعهدات تحویل آینده را برای دولت و وزارت نفت تعیین می کند و و منابعش را در زمان عرضه اوراق تحویل دولت می دهد وجود داشته و هست.
پورابراهیمی متذکر شد: به نظر می رسد آنچه باعث شده رییس جمهوری این موضوع را در جلسه شورای عالی هماهنگی مطرح کند که نه نیاز به مصوبه داشت و در چارچوب قانون موجود است، نگرانی از سقف مورد نیاز دولت در بحث فروش نفت خام به روش سلف است که حدود ۲۰۰ میلیون بشکه نفت است.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: شاید نگرانی دولت از این بود که حجم عرضه نفت خام به روش سلف که منابع آن قابل توجه خواهد بود در چارجوب مجوزهای امکان استقراز دولت نگنجد که احتمالا دولت خواسته این مهم را مطرح کند.
وی گفت: از نظر ما روش نفتی و ابزار در اختیار دولت بوده و هست و به همین چارچوب نیز عمل می شود.
تفاوت اوراق سلف نفتی با عرضه نفت در بورس چیست؟
وزارت نفت اعلام کرده با هدف تامین مالی پروژه‌های اولویت‌دار شرکت ملی نفت ایران ۲ هزار میلیارد تومان اوراق امسال با نرخ ۱۹ درصد اسمی و به‌صورت ۲ ساله منتشر می‌شود. اوراق سلف موازی استاندارد نفت خام طبق سالهای پیش منتشر می‌شود، سالهای پیش هم این اوراق از سوی شرکت ملی نفت ایران منتشر شده است. آیین‌نامه این طرح نیز در سالهای گذشته تدوین شده است و طرحی جدید نیست. این طرح با طرح فروش نفت دولت تفاوت دارد و آن طرح دولت هنوز آیین‌نامه مدون و تصویب شده‌ای ندارد و این طرح طبق سالهای پیش هر ساله برای تامین مالی پروژه‌های نفت منتشر می‌شود.
گزارش‌ها نشان می‌دهد تفاوت این طرح با عرضه‌های مستمر نفت سنگین و سبک در بورس انرژی که پیش از این نیز انجام می‌شد، مشتری آن است.
در همین رابطه حسینی، کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: این طرح همان طرحی است که هر سال شاهد انجام آن هستیم و ارتباطی با طرح جدید دولت ندارد.
وی با بیان اینکه اوراق سلف در گذشته نیز منتشر می شده و بحثی که رییس‌جمهور مطرح کرده، موضوع دیگری است، افزود: در این خصوص نمی‌توان تا زمانی که نهایی شود، نظر قطعی اعلام کرد.
به گفته این کارشناس حوزه انرژی، موضوعی که رییس‌جمهور مطرح کرده مربوط به رشد اقتصادی، خروج از رکود و فعال شدن پروژه‌های اقتصادی بوده و این موضوع با این طرح تفاوت دارد.
اوراق سلف بخریم یا نخریم؟
در این میان، بررسی‌ها از بازدهی بازارهای مختلف طی دو سال اخیر نشان می‌دهد بورس در این مدت یعنی از مرداد ماه سال ۹۷ تا مرداد ماه سال جاری بیش از ۱۴۱۴ درصد، سکه بیش از ۱۷۸ درصد، طلا بیش از ۲۴۸ درصد و دلار ۱۱۰ درصد بازدهی داشته‌اند.
دقیقا در همین مدت قیمت نفت جهانی بیش از ۳۶ درصد ارزش دلاری خود را از دست داده است. البته با توجه به رشد ارزش دلار در ایران، ارزش ریالی نفت در این مدت ۳۴ درصد افزایش یافته است.
با وجود چنین وضعیتی این سوال مطرح است که آیا از این طرح استقبال می‌شود؟ این در شرایطی است که نرخ سود بانکی نیز در هفته اخیر افزایش یافت و به بازه ۱۴ تا ۲۲ درصد افزایش یافته که مقایسه این رقم با سود پیش‌فروش نفت نیز مبین آن است که در طرح جدید دولت حتی به اندازه نرخ سود بانکی نیز سود در نظر نگرفته است.
اوراق سلف موازی استاندارد نفت خام طبق روال سالهای پیش منتشر می شود. سالهای قبل هم این اوراق از سوی شرکت ملی نفت ایران منتشر می شد. آیین نامه این طرح نیز در سالهای گذشته تدوین شده است و طرح جدیدی نیست.
خبرآنلاین