زمانی ایران را بهشت ماینرها می‌نامیدند اما دیگر خبری از آن روزها نیست. صنعتی که کارشناسان معتقدند می‌توانست ارزش‌افزوده زیادی را نصیب کشور کند و امروز درگیر انواع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هاست.
فعالان این حوزه معتقدند ظرفیت‌های زیادی در کشور برای ایجاد مزارع بزرگ تولید رمزارز وجود دارد. در همین رابطه، چندی پیش خبرگزاری مهر به نقل از محمدمهدی کربلایی، مدیر عامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره)، خبری را منتشر کرد مبنی بر اینکه اراضی این فرودگاه، به مزرعه بیت‌کوین تبدیل می‌شود. با گذشت بیش از یک ماه از انتشار این خبر، به نظر نمی‌رسد اتفاق خاصی در مورد آن رخ داده باشد.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد اکنون فقط کارگروهی برای بررسی موضوع تشکیل شده و هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است. هر چند کربلایی در آن خبر، از آمادگی این فرودگاه و وجود زیرساخت‌ها لازم گفته بود اما مساله تامین برق و صدور مجوزهای لازم هنوز باقی است.
سردرگمی میان متولیان مختلف
صنعت استخراج رمزارز در ایران، متولیان زیادی دارد و فعالان بین آنها سردرگم‌اند. از سوی دیگر، این صنعت به برق زیادی نیازی دارد و اکنون تعرفه‌ای که برای برق آن در نظر گرفته شده، به حدی بالاست که حضور در این صنعت دیگر به صرفه نیست.
محمدرضا شرفی، عضو انجمن بلاک‌چین ایران می‌گوید دولت، ماینینگ را صنعت می‌داند اما وزارتخانه‌هایی که باید مجری تصمیمات بالادستی باشند، به این حوزه به‌عنوان فعالیت خدماتی نگاه می‌کنند.
وی توضیح داد: دولت، سال گذشته مصوبهای را برای به رسمیت شناختن صنعت ماینینگ تصویب کرد، ولی متاسفانه این مصوبه محدودیت‌هایی را در در بحث حامل‌های انرژی وضع کرده که ریسک سرمایه‌گذار را برای ورود به صنعت استخراج رمزارز به شدت افزایش می‌دهد.
رانت برای شرکت شهرکهای صنعتی
شرفی افزود: اکنون نوعی تضاد میان دستورالعمل‌هایی که وزارتخانه‌های صمت و نیرو در مورد ماینینگ صادر کرده‌اند وجود دارد که به نوبه خود فعالیت در این حوزه را سخت‌تر می‌کند.
وی ادامه داد: دستورالعمل وزارت صمت، محدودیت‌های زیادی را برای فعالان حوزه استخراج رمزارز ایجاد کرده؛ چراکه فعالیت در صنعت ماینینگ را به شهرکهای تحت نظر شرکت شهرکهای صنعتی محدود می‌کند؛ این موضوع نوعی امتیاز و رانت برای این شرکت ایجاد کرده است.
وی افزود: برای اختصاص دادن زمین به متقاضیان نیز شرایط بسیار سختی را در نظر گرفته‌اند و اگر با چالش‌های زیاد، زمینی را به شخصی واگذار کنند، هزینه آن را با تعرفه خدماتی و با چند برابر قیمت زمین صنعتی دریافت می‌کنند.
صنعت یا فعالیت خدماتی؟
عضو انجمن بلاک‌چین ایران گفت: استخراج رمزارز در مصوبه دولت که سند بالادستی محسوب می‌شود، مشخصا صنعت در نظر گرفته شده است اما نهادهای پایین‌دستی که باید به این مصوبه عمل کنند، آن را فعالیتی خدماتی می‌بینند. این موضوع هزینه‌های زیادی را به افرادی که می‌خواهند وارد صنعت ماینینگ شوند، تحمیل می‌کند.
شرفی افزود: فعالیت‌های صنعتی را می‌توان در نواحی مختلف کشور انجام داد که بسیاری از آنها تحت پوشش شرکت شهرکهای صنعتی نیستند. اکنون سرمایه‌های عمومی در بسیاری از مناطق راکد مانده است و زیرساخت‌های آماده‌ای وجود دارد که صنعت ماینینگ می‌تواند از آنها بهره بگیرد، اما همه این موارد با توجه به دستورالعمل وزارت صمت از چرخه صنعت خارج شده‌اند.
چالش‌های انحصار
وی گفت: با وجودی که بیشتر از هزار جواز تاسیس مزرعه ماینینگ توسط افراد اخذ شده است، اما به دلیل همین محدودیت‌ها، تعداد واحدهایی که پروانه بهره‌برداری گرفته‌اند، به انگشتان یک دست نیز نمی‌رسد.
این محقق حوزه استخراج رمزارز افزود: در شرایط موجود، افراد خاصی که از روابط ویژه‌ای برخوردارند، به سمت مناطق ویژه و آزاد تجاری رفته‌اند. در نتیجه تعداد واحدهایی که در این مناطق با سرمایه‌گذاری مشترک خارجی در حال شکل‌گیری است، بسیار بیشتر از واحدهایی است که در بخش‌های دیگر کشور در شرف راه‌اندازی‌اند.
شرفی ادامه داد: در این مناطق، برای مثال معافیت‌هایی در حوزه عوارض گمرکی دستگاه‌های وارداتی یا مالیات بر درآمد وجود دارد؛ در نتیجه منافع چندانی از این صنعت نصیب کشور نمی‌شود.
زمین‌های فرودگاه امام مناسب نیست
وی با اشاره به قرار گرفتن زمین‌های فرودگاه امام (ره) ذیل همان بحث مناطق آزاد تجاری و شهرکهای صنعتی، گفت: صنعت ماینینگ، پیش نیازهایی دارد که یکی از آنها شرایط آب و هوایی منطقه است. دستگاه‌های استخراج نیاز به خنکسازی دارند و متخصصان معتقدند این صنعت باید در مناطق سردسیر مستقر شود.
شرفی افزود: فرودگاه امام خمینی (ره)، در منطقه گرم و خشک قرار دارد و سرمایه‌گذار باید هزینه زیادی را برای ایجاد زیرساخت خنکسازی آن صرف کند. ضمن اینکه خنکسازی به انرژی مضاعفی نیاز دارد که تامین آن نیز هزینه‌بر است.
به گفته این عضو انجمن بلاک‌چین ایران، ناگاهی یا نبود نگاه کارشناسانه باعث اتخاذ چنین تصمیماتی می‌شود ولی نتیجه آن حیف و میل منابع کشور است.
بی‌توجهی تعزیرات به مصوبه دولت
وی با اشاره به بلاتکلیف بودن فعالان این صنعت در کشور گفت: بعد از مدت‌ها تلاش، مصوبهای در تاریخ 15 تیر سال جاری برای تعیین تکلیف دستگاه‌هایی که از قبل وارد کشور شده بودند، صادر شد.
شرفی افزود: این مصوبه مقرر کرده بود، افراد عوارض این چند هزار دستگاه را پرداخت و آنها را وارد چرخه تولید رمزارز کنند اما این مصوبه متاسفانه هنوز اجرایی نشده است.
عضو انجمن بلاک‌چین ایران ادامه داد: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و تعزیرات در رسیدگی به پرونده‌های موجود باید بر اساس مصوبه تیر ماه عمل کرده و آنها را تعلیق کنند اما هیچکدام توجهی به آن ندارند و با سرعت در حال رسیدگی به پرونده‌های تعزیراتی این دستگاه‌ها، صدور رای و ارسال آن به دایره اجرای احکام هستند.
به گفته این محقق حوزه استخراج رمزارز، برخوردها با صنعت ماینینگ در کشور کاملا جزیره‌ای است و هر منطقه و سازمانی، رویکرد خود را به موضوع دارد.
دلهره سرمایه‌گذار از افزایش تعرفه برق
شرفی تاکید کرد: یکی از دلایلی که کسی جرئت نمی‌کند وارد این صنعت شود، نبود ثبات در تصمیم‌گیری‌هاست. برای مثال در مصوبه وزارت نیرو در مورد تعرفه برق صنعت ماینینگ، به میانگین نرخ صادراتی اشاره شده است؛ وزارت نیرو می‌تواند به دلخواه در آن دخل و تصرف کرده و هر قیمتی را که بخواهد تعیین کند؛ در نتیجه کسی نمی‌تواند به ثبات در این سیستم مطمئن باشد و در آن سرمایه‌گذاری کند.
وی افزود: اکنون هر کیلووات برق برای این صنعت، 480 تومان محاسبه می‌شود اما نمی‌توان مطمئن بود تا پایان سال همین نرخ باقی بماند و با توجه به نوسانات نرخ دلار تغییر نکند.
عضو انجمن بلاک‌چین ایران ادامه داد: در دستورالعمل وزارت نیرو، ذکر شده است که اگر بر اثر نوسانات قیمت ارز یا کاهش و افزایش قیمت برق صادراتی، بیشتر از 10 درصد میان این میانگین و قیمت برق صادراتی اختلاف ایجاد شود، باید در آن بازنگری شود. در این شرایط سرمایه‌گذار باید دلهره افزایش قیمت در ماه‌های آینده را داشته باشد.
شرفی گفت: افراد قبل از هر سرمایه‌گذاری، محاسبات طرح توجیحی آن را اتجام می‌دهند و بر مبنای هزینه‌ها و درآمدها، حداقل سود احتمالی را برآورد می‌کنند. در شرایطی که ثبات وجود ندارد، نمی‌توان چنین محاسباتی را انجام داد و ریسک فعالیت افزایش می‌یابد.
وزارت نیرو در نقش دلال
این محقق حوزه استخراج رمزارز گفت: وزارت نیرو در مصوبه مربوط به تعیین تعرقه برق ماینینگ، برای خود نوعی نقش دلالی را تعریف کرده است. درحالی که رویکرد کلی دولت کاهش تصدی‌گری است اما در مورد صنعت استخراج رمز ارز این امر دیده نمی‌شود.
وی افزود: وزارت نیرو در شرایط کنونی، می‌تواند برق را با قیمت پایین از نیروگاه‌ها خریداری کند و به هر قیمتی که خواست به استخراج کنندگان بفروشد.
شرفی بیان کرد: این وزارتخانه، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های زیادی را در قراردادهای دو جانبه میان نیروگاه‌ها و فعالان صنعت استخراج ایجاد کرده‌اند که امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود را به صفر رسانده است.
به نظر می‌رسد در شرایط کنونی، صنعت استخراج رمزارز بیش از هر چیز به نگاه یکدست در بدنه دولت و درک ارزش‌افزوده آن برای کشور از سوی تصمیم‌گیران نیاز دارد.
تجارت‌نیوز