روز گذشته نشستی با حضور روح‌الله ایزدخواه نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون صنایع و معادن، پژوهشگران و منتقدین صنعت خودرو در اندیشکده سیاست‌گذاری امیرکبیر برگزار شد. در این جلسه، طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک مورد بررسی قرار گرفت و ایزدخواه از مزیت‌های این طرح سخن گفت.
وی در این نشست با ابراز اوضاع نابسامان فروش خودرو، گفت: در زمان حاضر کشور ظرفیت تولید خودرو را دارد اما به‌دلیل توزیع غیرشفاف این محصول، بازار فروش خودرو دچار آسیب‌های فراوان شده است. وقتی خودرو که یک کالای مصرفی است، به کالایی سرمایه‌ای تبدیل گردد، بازار به هم می‌ریزد و آشفته می‌گردد.
ایزدخواه افزود: بر این اساس، طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک، با همکاری اندیشکده‌ها و منتقدین، در مجلس آماده شده است و بعد از اعلام وصول در زمان حاضر در کمیسیون صنایع و معادن در حال بررسی است.
وی گفت: مبنای این طرح، اصلاح روش توزیع و فروش خودرو است و این امر با عرضه این محصول در بورس کالا محقق می‌گردد، تلاش می‌شود با عملیاتی شدن این موضوع، روش‌های توزیع خودروی صفر به‌غیر از مسیر بورس کالا بسته شود تا خودروسازان نتوانند از درب‌های پشتی، خودرو را به فروش رسانند. با فروش خودرو در بورس کالا، عرضه و تقاضا است که قیمت را تعیین می‌کند و عملاً قیمت‌گذاری دستوری به‌دلیل ناکارآمد بودن حذف می‌شود.
* اصلاح روش قیمت‌گذاری باید به‌گو‌نه‌ای باشد که هم برای تولیدکننده و هم مصرف‌کننده منطقی باشد
در همین رابطه، میلاد بیگی، مدیر گروه صنعت اندیشکده امیرکبیر مزیت‌هایی از طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک را برشمرد و گفت: این طرح به حوزه‌های اساسی صنعت خودروسازی یعنی سهامداری شرکت‌های خودروسازی، اصلاح شیوه قیمت‌گذاری و سازوکار توزیع خودرو می‌پردازد و ازاین‌رو، گامی مثبت محسوب می‌شود. تا زمانی که قیمت خودرو سرکوب می‌شود، خودروسازان انگیزه‌ای برای افزایش تولید ندارند، زیرا با تولید هر خودرو، هزینه‌ای جدید بر خود تحمیل کرده‌اند.
وی گفت: اصلاح روش قیمت‌گذاری شورای رقابت باید به‌گو‌نه‌ای باشد که هم برای تولیدکننده و هم مصرف‌کننده منطقی باشد و امیدواریم با فرمولی بر اساس طرح ارائه‌شده این قیمت منطقی تحقق یابد. در زمان حاضر بازار خودروی کشور سطحی و کم‌عمق است و قیمت‌سازی در آن به‌آسانی صورت می‌پذیرد درحالی که اگر خودرو در بورس کالا به فروش برسد، عمق بازار بیشتر می‌شود و به‌دلیل شفافیت موجود در بورس، قیمت‌سازی‌ها به پایان می‌رسد.
* با فروش خودرو در بورس کالا، رانت موجود برای خودروسازان و دلالان از بین می‌رود
ایزدخواه در ادامه نشست با اشاره به کشف قیمت تعادلی خودرو در بازار بورس، گفت: اگر قیمت تعادلی خودرو در بورس بالاتر از قیمت تمام‌شده باشد از اختلاف قیمت بین قیمت بازار و قیمت تمام‌شده، مالیات گرفته می‌شود تا رانت موجود به‌جای این که به جیب دلالان یا خودروساز رود در اختیار دولت قرار گیرد و صرف افزایش تولید خودرو شود تا قیمت‌ها پایین بیاید. در طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک پیشنهاد شده است از مالیات اخذشده از بورس خودرو، 20 درصد به خزانه برود و صرف توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی شود و 70 درصد هم به خودروسازها وام کوتاه‌مدت داده شود تا تولید خود را افزایش دهند.
وی اضافه کرد: در این میان فقط 10 درصد برای پاداش به خودروسازان در نظر گرفته شده است تا اگر عرضه خودروی آنها بالا بود به‌تشخیص شورای رقابت به خودروسازان تعلق گیرد و به این ترتیب تلاش شده است سود خودروساز صرفاً در افزایش تولید قرار گیرد.
ایزدخواه با اشاره به اینکه در این طرح کیفیت خودرو دغدغه نمایندگان است، گفت: در شاخص‌هایی که برای فرمول جدید قیمت‌گذاری قیمت تمام‌شده خودرو پیشنهاد شده است، مؤلفه‌هایی مانند ایمنی، مصرف سوخت و صادرات خودرو هم در نظر گرفته شده است، با این روش درصورتی که خودرویی ایمنی بالایی داشته باشد، خودروساز با اجازه قانون می‌تواند سود بیشتری از فروش خودرو به‌دست آورد و عملاً مجبور به افزایش کیفیت خودرو می‌شود.
وی افزود: در طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک امکان تولید خودروی دست‌ساز و غیرکارخانه‌ای هم فراهم شده است تا با این روش به کاهش قیمت خودرو از جنبه‌های مختلفی کمک گردد.
طرح مجلس بر کاهش فساد صنعت خودرو از طریق مشارکت مردم در کشف تخلفات و نظارت سیستمی متمرکز است.
در طرح پیشِ‌رو، به‌ازای فروش هر خودرو در بورس، کد رهگیری یکتا برای خریداران ایجاد می‌شود و مواردی همچون شماره‌گذاری، کارت خودرو و کارت سوخت صرفاً توسط این کد یکتا صادر می‌شود، از همین رو امکان فروش در خارج از چارچوب بورس برای خودروسازان از بین می‌رود و بر فروش آنها نظارت سیستمی صورت می‌گیرد.
همچنین در این طرح از ظرفیت گزارش‌دهی برای کشف فساد و تخلفات در این صنعت استفاده شده است و قوه قضاییه مکلف شده دستورالعملی را برای حمایت از کاشفان و گزارشگران فساد تهیه نماید، علاوه بر این تا سقف 30 درصد از عواید کشف‌شده از فساد به گزارشگر آن اعطا خواهد شد.
* در طرح مجلس، خودروساز مکلف است به‌ازای هر 5 خودروی جدید یک دستگاه خودرو را اسقاط کند
عضو کمیسیون صنایع و معادن، در خصوص جایگاه خودروهای اسقاطی در طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک گفت: در طرح موردنظر خودروسازان مکلف گردیده‌اند به‌ازای هر 5 خودروی جدیدی که تولید می‌کنند، یک دستگاه خودرو را اسقاط نمایند، این موضوع به افزایش اسقاط خودروها و کاهش آلودگی هوا کمک شایانی خواهد نمود.
نماینده مردم تهران در مجلس همچنین گفت: بر اساس این طرح، به هر کد ملی فقط یک خودرو در سال تعلق می‌گیرد و پیشنهادی هم مطرح شده است که اگر فردی تا دو سال بعد از خرید خودروی صفر، اقدام به فروش کرد، مالیاتی گرفته شود تا تقاضای سرمایه‌ای به حداقل برسد. با این روش، قیمت‌گذاری دستوری وجود ندارد بلکه قیمت تمام‌شده کارخانه که با فرمول شورای رقابت تعیین می‌گردد، ملاک قرار می‌گیرد و این فرمول قیمت‌گذاری نیز به‌صورت شفاف، اعلام می‌شود.
* طبق طرح جدید، قراردادهای خارجی باید پیوست فناورانه داشته باشد
ایزدخواه ادامه داد: بر اساس این طرح قراردادهای خارجی باید پیوست فناورانه داشته باشد و معاونت علمی موظف است که پیوست‌های فناوری قراردادها را بررسی کند، ضمناً در طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک پیشنهاد شده است صنایع نظامی هم اجازه داشته باشند با رعایت همه قوانین و شفافیت کامل به صنعت خودرو ورود کنند و مثلاً به انتقال فناوری در صنعت خودرو بپردازند.
وی در پایان افزود: در طرح موردنظر سهامداری لایه‌ای و چرخشی برای خودروسازها ممنوع گردیده است و خودروسازان مکلف شده‌اند به‌فاصله کمی بعد از لازم‌الاجرا شدن قانون، سهام‌های لایه‌ای خود را به فروش برسانند.
تسنیم