راضیه احقاقی: افزایش نرخ بازار فولاد و اثر پروانه‌ای آن بر سایر بازارهای مواد اولیه حکایت از آن دارد که باید در انتظار اولین تکانه‌های قدرتمند یک تورم در فاز قیمت تمام شده بسیاری از کالاها باشیم. آزادی عمل در بازار فولاد در کنار تاثیرپذیری این بازار از نوسان بهای ارز و نقدشوندگی بالای آن موجب شده تا بازار فولاد با محوریت میلگرد به یکی از شاخص‌های قیمتی در بین بازارهای کالایی کشور آن هم در شرایطی که در رکورد تاریخی قیمت این بازار قرار داریم، بدل شود. به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت بازار مصنوعات فولادی یکی از بازارهای مهم پیش‌نگر در اقتصاد ایران است که این بازار ظرف ماه‌های اخیر رشد نرخ بزرگی را تجربه کرده است. در این میان نقدشوندگی بالای فولاد درکنار نوسان نرخ آزادانه آن باعث شده تا بازار مصنوعات فولادی در کشور به بستری برای تبدیل نقدینگی به کالا تبدیل شود و درواقع نرخ فولاد به یک شاخص قیمتی برای بازار سایر مصنوعات فلزی یا حتی دیگر بازارهای کالایی باشد. در این میان بهای میلگرد نیز خود شاخصی برای نوسان نرخ بازار فولاد به شمار می‌رود، همچنین بهای میلگرد در بازار آزاد از قرابت بالایی با شاخص بورس اوراق بهادار برخوردار است. بنابراین می‌توان از روند قیمتی در بازار مصنوعات فولادی به‌عنوان سیگنال پیش‌نگر استفاده کرد که این سیگنال این روزها از ایجاد ابرتورمی در کشور خبر می‌دهد. در حالی که نرخ ارز نیمایی از هفته آخر فروردین تا هفته ابتدایی مهر رشد ۶۲ درصدی و نرخ ارز آزاد افزایشی در همین زمان افزایش ۷۹ درصدی داشته است، بهای هر کیلوگرم میلگرد در بازار آزاد افزایشی ۱۰۰درصدی را تجربه کرده و از ۵۹۰۰ تومان به ۱۲۳۰۰ تومان رسیده است. همچنین نرخ پایه هر کیلوگرم شمش فولاد نیز در همین زمان رشدی ۱۲۷ درصدی داشته و از ۳۶۰۰ تومان به ۸۲۰۰ تومان در معاملات روز اول مهر رسیده است. همچنین میانگین نرخ معامله هر کیلوگرم شمش فولاد در بورس کالا نیز از ۴ هزار تومان با افزایشی ۱۵۰ درصدی به ۱۰ هزار تومان در معاملات روز اول مهر ماه رسید.
ناتوانی افزایش عرضه فولاد در آرامش بازار
ظرف ۶ ماه ابتدایی امسال از فروردین تا پایان شهریور معادل ۶ میلیون و ۴۱۰ هزار تن انواع محصولات فولادی در رینگ بورس کالا عرضه شد، در حالی که میزان عرضه این محصولات ظرف مدت مشابه در سال قبل تنها برابر ۳ میلیون و ۸۲۰ هزار تن محصول بود. با وجودی که میزان عرضه محصولات فولادی در بازار فیزیکی بورس کالا ظرف نیمه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۶۸ درصدی داشت، اما این بازار روی خوش آرامش را ندید، چرا که میزان تقاضا نیز در این بازار به شدت افزایش پیدا کرد. میزان تقاضا برای انواع محصولات فولادی در رینگ بورس کالا ظرف نیمه ابتدایی سال ۹۸ برابر ۷ میلیون و ۹۰۰ هزار تن بود که این میزان با رشد ۵/ ۱۷ درصدی به ۹ میلیون و ۲۸۰ هزار تن برای ۶ماهه ابتدایی امسال رسید. این رشد قابل توجه تقاضا شامل انواع محصولات فولادی عرضه شده در رینگ معاملاتی بورس کالا اعم از شمش، مقاطع و انواع ورق فولادی می‌شود. اما افزایش تقاضا از بهبود بازار مصرف نشات نگرفته است.
چرا که شیوع ویروس کرونا در دنیا و ایران و همچنین وضعیت نامطلوب اقتصادی در کشور باعث شده تا اجرای پروژه‌های زیرساختی و ساخت‌وساز ظرف نیمه ابتدایی امسال افت قابل‌توجهی داشته باشد. همچنین بنابر آمار منتشر شده میزان صادرات شمش و محصولات فولادی تولید شده در کشور نیز ظرف ماه‌های ابتدایی امسال کاهش داشته است. بنابراین این روند مثبت تقاضا ارتباطی با بازار مصرف داخل و حتی رشد صادرات ندارد. درواقع روند مستمر کاهش ارزش پول ملی ظرف ماه‌های اخیر باعث شده تا موج عظیمی از نقدینگی روانه بازارهای کالایی شود. در این میان تولیدکنندگان نیز ترجیح می‌دهند هرچه سریع‌تر نسبت به خرید مواد اولیه خود اقدام کنند تا از سویی نقدینگی خود را از اثرات تورمی در امان نگاه دارند و از طرف دیگر نیز با جلو انداختن خرید بتوانند در زمان تولید، مواد اولیه‌ای ارزان‌تر از نرخ روز را در اختیار داشته باشند.
افزایش فاصله میان نرخ ارز نیمایی و آزاد نیز یکی دیگر از دلایل هجوم تقاضا به رینگ فیزیکی بورس کالا است. از آنجا که قیمت پایه براساس نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود، اما عمدتا محصولات در بازار آزاد براساس نرخ ارز آزاد قیمت‌گذاری می‌شوند، هر زمان که فاصله این دو نرخ ارز در کشور زیاد می‌شود، رینگ بازار فیزیکی بورس کالا با رشد تقاضا مواجه می‌شود. چرا که در چنین شرایطی متقاضیانی که موفق به خرید از بورس کالا می‌شوند کالای مورد‌نظر خود را با بهایی کمتر از بازار آزاد معامله کرده و از این فاصله قیمتی، بدون هیچ عملکردی منتفع شده‌اند. فاصله گرفتن نرخ ارز آزاد و نیمایی ظرف ماه‌های اردیبهشت تا اواخر تیر امسال از دیگر دلایل رشد تقاضا برای خرید از بورس کالا بود. در نهایت ظرف ۶ ماه ابتدایی امسال ۵میلیون و ۶۰۰ هزار تن محصول فولادی در بازار فیزیکی بورس کالا معامله شد که این رقم نسبت به میزان معامله ظرف مدت مشابه در سال قبل که ۳ میلیون و ۶۰۰هزار تن بود افزایشی ۵۵ درصدی داشت.
میزان ارزش معاملات گروه فولاد در ۶ ماه ابتدایی سال ۹۸ برابر ۱۷۱ هزار میلیارد‌ریال بود که این رقم با رشدی ۱۶۲ درصدی به ۴۴۸ هزار میلیارد ریال برای نیمه ابتدایی امسال رسید. بخشی از افزایش ارزش معاملات مربوط به رشد میزان وزنی معاملات می‌شود، اما بخش قابل توجهی از آن ناشی از افزایش ارزش معاملات است. از سویی ظرف ۶ ماه ابتدایی امسال رشد نرخ ارز نیمایی عاملی در جهت بالا رفتن قیمت پایه بود و از طرف دیگر نیز شرایط اقتصاد و پیش‌بینی استمرار روند رو به رشد تورم در کشور باعث می‌شد تا متقاضیان برای خرید محصول به رقابتی هیجانی دست بزنند که همین موضوع نیز تاثیر بسزایی در بالا رفتن ارزش معاملات این بخش داشت. نرخ پایه هر کیلوگرم شمش فولاد در اولین معاملات امسال در روز ۲۴ فروردین برابر ۳۶۰۰ تومان بود که این رقم با رشدی ۱۲۷ درصدی به ۸۲۰۰ تومان در معاملات روز اول مهر ماه رسید. همچنین میانگین نرخ معامله هر کیلوگرم شمش فولاد در بورس کالا نیز از ۴ هزار تومان با افزایشی ۱۵۰ درصدی به ۱۰ هزار تومان در معاملات روز اول مهر رسید. قیمت ارز آزاد در هفته آخر فروردین امسال ۱۶۲۰۰ تومان بود که با ۷۹ رشد به ۲۹ هزار تومان در روزهای ابتدایی مهر رسید، بنابراین افزایش ایجاد شده در نرخ معامله شمش حتی از رشد نرخ ارز آزاد ظرف این مدت نیز بیشتر بوده است.
تردید در قیمت مقاطع فولادی
درحالی که آغاز فصل پاییز که زمان رکود فصلی در بازار مقاطع فولادی به‌شمار می‌رود، تا حدی باعث شده بود که تجار بازار آهن منتظر کاهش نسبی قیمت‌ها ظرف روزهای آینده باشند، بالا رفتن مجدد نرخ ارز باعث شد تا تقاضای جدیدی با هدف تبدیل نقدینگی به کالا ظرف روزهای اخیر وارد این بازار شود که به افزایش بهای این محصولات منجر شد، به‌گونه‌ای که در هفته جاری نرخ هر کیلوگرم میلگرد از ۱۲ هزار تومان نیز عبور کرد. بررسی‌ها از بازار شادآباد تهران حاکی از آن است که نرخ هر کیلوگرم میلگرد در معاملات دیروز (یکشنبه ۶ مهر) به ۱۲۳۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. هرچند که بازار دچار رکود سنگینی بود، از سویی خریداران حاضر به پرداخت این نرخ برای خرید مقاطع فولادی نبودند و از سوی دیگر فروشندگان بازار با امید به استمرار روند رو به رشد قیمت در اثر بالا رفتن نرخ ارز حاضر به دادن تخفیف نبودند. درواقع اگرچه نرخ مقاطع فولادی در بازار آزاد افزایش داشته، اما به شدت از میزان گردش کار در بازار کاسته شده و رکودی سنگین در بازار حکمفرما است. با توجه به افزایش نرخ ارز نیمایی، بهای پایه شمش و مقاطع فولاد برای معاملات این هفته در رینگ بورس کالا نیز به احتمال قوی رشد خواهد داشت.
دنیای اقتصاد