از این رو تمایلی از سوی کشاورزان برای برداشت محصول جدید دیده نمی‌شد. تا اینکه سیاست‌های حمایتی یکی پس از دیگری برای این محصول از راه رسیده و مقاصد حمایتی را دنبال می‌کنند. بنابراین دورنمای قیمتی زعفران را می‌توان مثبت ارزیابی کرد آن هم در شرایطی که بیش از ۸۵ درصد زعفران تولیدی کشور ما روانه بازارهای خارجی می‌شود و انحصار تولید این محصول در دستان کشاورزان ایرانی قرار دارد. این بستر در صورتی که مورد حمایت جدی متولیان قرار بگیرد می‌تواند فرصتی برجسته برای افزایش سهم کشورمان از مبادلات این محصول در مجامع بین‌المللی به‌شمار رود.
خوش‌بینی‌هایی که در فصل جدید برداشت در این بازار به‌وجود آمده موجب شده است که روز گذشته بازار آتی زعفران سبز پوش شده و حتی در سررسیدهای دی ماه شاهد صف خرید باشیم. این افزایش قیمت به همراه وجود تقاضا به‌رغم ریزش نرخ در سایر محصولات این بازار حالت مثبتی به خود گرفته که نشان می‌دهد گرچه قیمت‌ها در بازار زعفران پایین‌تر از واقعیت‌های بنیادی خود است اما می‌توان به بهبود این بازار آن هم در شرایط افت نرخ ارز امیدوار بود.
البته شاهد راه‌اندازی سررسید آتی دی ماه زعفران هستیم آن هم در شرایطی که هنوز گواهی سپرده این سررسید راه‌اندازی نشده است و برداشت محصول جدید زعفران به تازگی آغاز شده است. با توجه به افزایش تقاضا و قیمت برای محصول جدید زعفران، محصولات برداشت سال گذشته نیز با افزایش قیمت و تقاضا همراه بودند به‌طوری که انواع گواهی‌های زعفران هفته جاری را با صف خرید آغاز کردند.
انحصار تولید زعفران در دستان ایرانی
دکتر محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی گفت: زعفران از لحاظ ویژگی‌های فنی با تمام محصولات کشاورزی کشور ما متفاوت است. آن هم به این علت که کشور ما تولیدکننده انحصاری این محصول در دنیا به‌شمار می‌رود. به گونه‌ای که بین ۸۵ تا ۹۰ درصد زعفران تولیدی دنیا در کشور ما کشت می‌شود. از این رو طبیعی است که قیمت‌گذاری این محصول در دنیا به عهده کشور ما باشد چرا که عمده محصول مبادلاتی زعفران به دست کشاورزان ایرانی تولید می‌شود. اما متاسفانه چنین چیزی رخ نداده و از گردش مالی حدود ۱۰ میلیارد دلاری این صنعت سهم ما حدود ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار است. بنابراین مبنی بر رویدادهای روز می‌توان به این نتیجه رسید که آن قیمتی که امروز بر اساس آن این محصول در بورس کالا یا حتی در بازارها مورد معامله قرار می‌گیرد به‌عنوان بهای واقعی محصول زعفران نباشد. باتوجه به افزایش هزینه‌های مربوط به کاشت، داشت و برداشت این محصول عملا کشاورز تولیدکننده زعفران تحت فشار است و سودی که متعلق به این کشاورزان است به جیب واسطه‌گران خارجی واریز می‌شود. علاوه بر محدودیت‌هایی که به دنبال وضع تحریم‌ها در مبادلات تجاری ما ایجاد شده است، دلیل عمده کاهش بهای محصول زعفران با قیمت‌هایی که در دنیا معامله می‌شود عدم نظارت کافی مسوولان و متولیان این بخش است. علاوه بر این موضوع ما شاهد رقابت منفی میان صادرکنندگان نیز هستیم که همه این عوامل دست به دست هم داده و قیمت این محصول در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفته است. به عبارت دقیق‌تر هر فردی در کشور می‌تواند این محصول را بدون بسته بندی و برندسازی و تنها با قرار دادن آن در یک کیسه و اصطلاحا به شکل فله به سایر کشورها صادر کند. از آنجایی که بهای ریالی زعفران نسبتا بالا بوده و بهای ارز هم مسیر صعودی را می‌پیماید به راحتی این بستر برای این افراد فراهم است که وارد رقابت‌های منفی شوند و این امر سبب کاهش شدید قیمت محصول زعفران ایران در مجامع بین‌المللی شده است.
اعلام قیمت پایه زعفرانی
وی ادامه داد، مجموعه اقداماتی که از سوی ما در دست انجام است و معتقدیم که لازم است در بلندمدت انجام شده و موردتوجه قرار گیرد این است که به سمت و سوی فرآوری زعفران حرکت کنیم و از خام فروشی آن فاصله بگیریم. همچنین وظیفه ما در کوتاه‌مدت این است که از بهای زعفران صیانت کنیم. چراکه اگر قیمت زعفران بخواهد در بهایی که این روزها نوسان می‌کند مدنظر قرار بگیرد، این انتظار می‌رود که در سال آینده با کاهش زمین‌های زیرکشت زعفران روبه رو شویم. همچنان که در سال‌جاری هم درصد رشد زمین‌های زیرکشت محصول زعفران به صفر رسیده است. یعنی علاوه بر ۱۲۰ هکتار زمین زراعی زعفران که در سال گذشته این محصول در آن کشت می‌شده، در سال‌جاری هیچ کشاورزی کشت زعفران را اضافه نکرده است. طبق برآوردهای انجام شده، مراحل تولید زعفران برای هر کشاورز به میزان هر کیلو ۱۲ تا ۱۳میلیون تومان هزینه دارد. وی بیان کرد، در جلسات متعددی که با شورای ملی زعفران برگزار شد به این نتیجه رسیدیم که در مورد زعفران نیز همچون سایر کالاها قیمت پایه اعلام شود که این قیمت برای محصول زعفران سال آینده که از حدود ۱۰ تا ۱۴ روز دیگر برداشت خواهد شد، برای زعفران پوشال ۱۶ میلیون تومان و برای زعفران نگین ۲۰ میلیون تومان درنظر گرفته و اعلام شده است.
تسهیلات زعفرانی در راه است
زنگنه به صادرکنندگان این محصول نیز اشاره کرد و گفت در دو ماهی که از آبان ماه شروع شده و تا ماه آذر ادامه می‌یابد، عرضه محصول جدید زعفران انجام می‌شود و حجم عرضه این محصول به‌شدت افزایش می‌یابد. از این‌رو صادرکنندگان و خریداران عمده این محصول نیازمند تقویت توان مالی خود هستند تا بتوانند در این مدت که عرضه افزایش می‌یابد خرید خود را انجام داده و در انبارها قرار دهند تا طی سال قادر باشند که محصول مورد نیاز زعفران در بازار داخلی و خارجی را تغذیه کنند. از این‌رو برای اینکه از صادرکنندگان و خریداران عمده این محصول حمایت کنیم، تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان برنامه و بودجه و سه بانک کشاورزی، ملت و توسعه صادرات امضا شده است که بر مبنای این تفاهم‌نامه قرار است به میزان هزار میلیارد تومان اعتبار به همراه تسهیلات ویژه‌ای که هم در شرایط اخذ این تسهیلات و هم در شرایط بازپرداخت آن اعمال کنند و در اختیار صادرکنندگان و خریداران عمده قرار دهند تا از این راه بتوانیم از قیمت زعفران صیانت کنیم.
ساماندهی بازیگران زنجیره زعفرانی
زنگنه به موضوع عدم اتحاد میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصول زعفران اشاره کرد و گفت، متاسفانه طی ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته و حتی پیش از آنکه محصول زعفران در کشور ما تولید می‌شد، برای محصول زعفران نهادی واحد که متولی این امر باشد، ایجاد نشده است. به‌طوری که می‌توان بیان کرد هیچ مجموعه‌ای در کشور نداریم که قدرتمند باشد و این قابلیت را داشته باشد که بتواند همه فعالان در بخش زعفران اعم از کشاورز، فروشنده، توزیع و صادرکننده را دور هم جمع کند. از این‌رو برنامه‌ای که برای ساماندهی این اوضاع داریم و با کشاورزان تولیدکننده این محصول و صادرکنندگان آن به تفاهم رسیدیم، قرار است که زیرساخت یک شرکت بزرگی که در قالب شرکت سهامی عام باشد تعریف شود تا امکان ورود به بازار سرمایه و بورس را داشته باشد. این شرکت سهامی تحت‌عنوان شرکت توسعه زعفران ایران فعالیت خواهد کرد و فعالیتی مشابه شرکت خاویار ایران خواهد داشت تا از این بستر حمایت همه‌جانبه خود را از محصول زعفران انجام دهد تا هر سال کشاورز دغدغه این را نداشته باشد که محصول زعفرانی که برای کشت آن متحمل زحمت و هزینه زیادی شده است، دچار چه سرنوشتی خواهد شد. این برنامه پس از آنکه فصل فعلی زعفران به اتمام برسد و محصول جدید زعفران برداشت شود قرار است که پیاده‌سازی شود و برای صیانت از این محصول ارزشمند وارد فاز بلندمدت برنامه‌ریزی شویم.
اتحاد همه‌جانبه؛ نکته مغفول زنجیره
البته به این نکته نیز باید توجه کرد که تمام این تلاش‌ها درحالی نتیجه مثبت به همراه خواهد داشت که تجار و بازرگانان ما در سایر کشورهای دنیا به حقوق یکدیگر احترام گذاشته و اتحاد خود را حفظ کنند تا از این طریق وارد رقابت‌های منفی نشده و چهره بازاری این محصول را روزبه‌روز بهتر از قبل به تمام دنیا به نمایش بگذارند. این امر نیازمند رعایت اخلاق کسب و کار از سوی فعالان این بازار است.
البته بحث تحریم‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت اما موضوع کلیدی ایجاد اتحاد میان زنجیره‌های تولید تا توزیع محصول زعفران است. پس از آن می‌توانیم از سایر کالاها همچون نفت یا فولاد که در صادرات آنها موفق عمل می‌کنیم به‌عنوان نمونه بهره بگیریم. به‌عنوان مثال می‌توانیم اقدام به راه‌اندازی‌هاب‌های قدرتمند در سایر کشورهای دنیا کنیم تا از درگاه این‌هاب‌های واسطه که متعلق به خودمان است بحث بازاریابی و برندسازی محصول زعفران ایرانی را پیگیری کنیم. اما پیش از آن برنامه جدی ما در جهت صیانت از قیمت زعفران در کنار صادرات و فروش آن است. دکتر محسن زنگنه در پایان صحبت‌های خود به رشد هزینه‌های تولید زعفران اشاره و بیان کرد: حدود ۲۰ استان کشور درحال‌حاضر به کشت زعفران می‌پردازند و در شرایطی که روزنه‌ای برای کسب سود فراهم شود راهی برای ورود واسطه‌گران به بازار این محصول باز خواهد شد. از این‌رو از کشاورزان این انتظار می‌رود که سعی کنند محصول تولیدی زعفران خود را به شرکت‌ها و افراد دارای اعتبار به قیمت واقعی بفروشند چرا که واسطه‌گران عموما به‌دنبال خرید با قیمت پایین‌تر هستند. نکته بعدی مربوط به فرآیند برداشت و خشک کردن محصول زعفران است. چنانچه کشاورزان طی این فرآیند به رعایت استانداردهای لازم و نکات بهداشتی بپردازند، کیفیت محصول برداشتی زعفران آنها کاهش نخواهد یافت و این محصول فارغ از هرگونه آلودگی روانه بازار می‌شود، ازاین‌رو کیفیت مرغوب زعفران ایران حفظ خواهد شد.
دنیای اقتصاد