پدرام سلطانی در مورد آخرین وضعیت سازوکار اینستکس اظهار داشت: از آخرین تلاش‌هایی که انجام و چند فقره هم به صورت آزمایشی از طریق این سازوکار مبادله شد، دیگر پیشرفتی در این موضوع مشاهده نمی‌شود. دلیل اصلی آن است که این سازوکار به نوعی دولتی تعریف شده لذا دولت ایران باید بتواند فروشی داشته باشد تا بتواند منابع را صرف واردات از اروپا کند. چون شرکت‌های اروپایی دیگر نفت و فرآورده‌های نفتی از ایران نمی‌خرند پس منبعی وجود ندارد که در اینستکس ریخته و بتواند موجب تجارت با اروپا شود.
وی در ادامه اضافه کرد: اگر منابع حاصل از فروش نفت ایران به کشورهای دیگر مثل چین، کره جنوبی، ژاپن، هند یا صادرات گاز به ترکیه یا برق به عراق به اینستکس واریز نشود، نمی‌توان از این مکانیزم انتظار داشت که بتواند به کمک تجارت خارجه ما بیاید.
سلطانی در پاسخ به این سوال که با توجه به صحبت همتی، رییس بانک مرکزی، در مورد افزایش صادرات نفتی گفت: اگر صادرات نفتی ما هم افزایش پیدا کرده باشد به شرکت‌های اروپایی نیست. آنچه که جسته و گریخته در اخبار شنیده می‌شود، به ونزوئلا و سوریه فرآورده فروخته می‌شود. مقداری هم به مقاصد نامعلوم می‌فروشیم.
رییس اتاق مشترک ایران و اتریش تصریح کرد: اینستکس شبیه یک ظرف است که ساخته شده و مهیا است ولی در آن آب ریخته نشده؛ با امتحان کردن این سازوکار این نتیجه حاصل شد که امکان این سازوکار وجود دارد اما تا زمانی که منبع و ارزی در آن وجود نداشته باشد امکان استفاده از آن نیست. من فکر می‌کنم تا حد زیادی به بازیگران اینستکس معلوم شده که فعال شدن آن هم نیاز به چراغ سبز آمریکا دارد که شرکت‌های اروپایی بتوانند از ایران نفت و فرآورده‌های نفتی بخرند یا خریداران کشورهای دیگر بتوانند مبلغ خرید نفت را از طرق بانکی به اینستکس برسانند. در غیر این صورت این ظرف دیگر قابل استفاده نخواهد بود.
وی همچنین افزود: اروپا می‌خواهد تلاش و حسن نیت خود را به ایران نشان بدهد. در این رابطه اراده دولتی در کشورهای اروپایی وجود دارد. از سوی دیگر شاید منتظر نتیجه انتخابات آمریکا هم هستند و فکر می‌کنند بعد از انتخابات چه آقای بایدن انتخاب شود و چه آقای ترامپ، ممکن است رویکرد جدیدی نسبت به ایران داشته باشند که بتواند گشایشی در استفاده از ایسنتکس یا ارتباطات تجاری بین ایران و اروپا شود.
سلطانی در مورد مراودات ایران و اتریش نیز اظهار داشت: مراودات تجاری ما با اتریش به حداقل رسیده است. در ایران که به آمار تجاری دسترسی نداریم و دو سال است که آمار را محرمانه کردند و ما نمی‌دانیم که به هر کشور چقدر صادرات یا واردات داریم. اما بر اساس آمار اتریش، در سال 98 نسبت به سال 97 صادرات رسمی ما به اتریش 94 درصد کاهش پیدا کرده است. یعنی آنچه به عنوان واردات از ایران در سال 2019 در اتریش ثبت شده است، یک بیستم سال قبل است. بخش بزرگی از این هم به خاطر توقف صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی به اتریش است که بعد از برجام از سر گرفته شده بود.
وی در پایان اضافه کرد: در مورد واردات از اتریش نیز آمار 2019 نسبت به 2018 نشان می‌دهد که کاهش حدود 80 درصدی داشته و به یک پنجم رسیده است. لذا وضع مناسبی ندارد و تجارت خارجی ما با اتریش به کمتر از ده میلیون دلار صادرات و حدود سی یا چهل میلیون دلار واردات رسیده است. آمار سال 2020 هم هنوز منتشر نشده اما به گمان من از این هم کمتر شده باشد.
ایلنا