برخی فعالان، افت سنگین در بازار سکه را به فرار بزرگ معامله‌گران نسبت می‌دهند و معتقدند با تغییر روند انتظارات در این بازار، بسیاری از سرمایه‌گذاران تصمیم گرفتند که از بازار فلز گرانبهای داخلی خارج شوند. «دنیای اقتصاد» در سرمقاله ۲۳ مهرماه با عنوان «ریسک سفته‌بازی سکه و دلار» هشدار داده بود که این دو بازار از قیمت‌های واقعی خود فاصله گرفته‌اند و پیش‌بینی کرده بود که پس از حذف ریسک غیراقتصادی، با ریزش شدید مواجه شوند. جدا از سکه و دلار، پرونده بورس تهران هم در دومین ماه پاییز با افت ۷/ ۴ درصدی شاخص کل بسته شد تا این نماگر سهام برای چهارمین ماه پیاپی به حرکت در مسیر کاهشی ادامه دهد.
معامله‌گران سکه برای اولین بار طی یک سال گذشته در برابر بازدهی ماهانه این فلز گرانبها علامت منفی را ثبت کردند. سکه از اواخر مهر در مسیر کاهشی قرار گرفت و در آبان ماه با سرعتی فزاینده راه خود را به سوی کانال‌های پایین‌تر باز کرد. سکه در آخرین روز کاری آبان ماه هم ۳۰ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۱۱ میلیون و ۷۲۰ هزار تومان رسید. با این افت، میزان بازدهی فلز گرانبهای داخلی در آبان ماه به نزدیک ۹/ ۱۶ درصد رسید. چنین کاهشی موجب شد بخشی از افزایش شدید دوماه شهریور و مهر جبران شود و سکه که در صدر جدول بازدهی ماهانه مهر قرار گرفته بود، به قعر جدول آبان ماهی برود. سکه در مهرماه، نزدیک به ۸ درصد افزایش قیمت به ثبت رساند و در آبان دو برابر این رشد را از دست داد. نکته مهم دیگر این بود که افت قیمت سکه در آبان به روند ۱۲ ماه افزایش پیاپی این فلز گرانبها خاتمه داد. چنین آمارهایی نشان می‌دهد معامله‌گران بزرگ سکه در آبان ماه تصمیم به خروج از این بازار گرفتند و فرار آنها، زمینهساز افت سنگین این فلز گرانبها شد.
چرا سکه رکورد زد؟
به گفته فعالان، با مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا، انتظارات تا حدی در بازارهای ارز و سکه تغییر کرد؛ در این میان، افت قیمت دلار و از دست دادن برخی نقاط افزایشی، یکی از مهم‌ترین عواملی بود که سکه‌بازان مردد را هم در موقعیت فروش قرار داد. دلار در ماه هشتم سال حدود ۶/ ۹ درصد از ارزش خود را از دست داد و در هفته انتهای آبان ماه، به تنهایی بیش از هزار تومان افت قیمت را به ثبت رساند. روز پنج‌شنبه، اسکناس آمریکایی ۳۰ تومان افت قیمت را به ثبت رساند و به بهای ۲۵ هزار و ۹۵۰ تومان رسید. این مساله موجب شد بازدهی هفتگی دلار به حدود منفی ۴درصد برسد.
به گفته فعالان، دیگر تقریبا به‌طور قطعی برای معامله‌گران مشخص شده است که ترامپ بازنده انتخابات آمریکا شده است و نمی‌تواند نتایج را با استفاده از ابزارهای حقوقی به سود بازگرداند. پایان ترامپ از نگاه معامله‌گران به معنای اتمام «فشار حداکثری» است و می‌تواند منجر به آغاز کاهش دوباره تنش‌ها با آمریکا باشد. به نظر می‌رسد، بخشی از دلیل خروج بزرگ معامله‌گران سکه هم ناشی از این موضوع باشد. آنها به‌عنوان مثال تصور می‌کنند ممکن است طی ماه‌های آتی بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد شود و ورود آنها به بازار موجب افت بیشتر قیمت دلار شود که در نهایت در قیمت سکه اثر منفی می‌گذارد. از این زاویه دید می‌توان گفت سکه به استقبال کاهش بیشتر قیمت دلار رفته است. با این حال، این مساله حداقل روی کاغذ قابل اتکا نیست، چرا که فلز گرانبهای داخلی همچنان کمی بالاتر از ارزش ذاتی خود در بازار معامله می‌شود و حباب مثبت دارد. برخی فعالان با توجه به این موضوع عنوان می‌کنند که سکه در شهریور و مهرماه با افزایش بیشتری نسبت به ارزش بنیادی خود مواجه شد و در آبان ماه بخشی از این رشد غیرطبیعی را از دست داد. به باور آنها سکه به استقبال افت قیمت دلار نرفته است، بلکه وضعیت خود را با متغیرهای بنیادی هماهنگ‌تر کرده و از فضای هیجانی فاصله گرفته است. در کنار این، در هفته جاری قیمت اونس طلا تحت تاثیر نتایج پیرامون چند واکسن کرونا در بازارهای جهانی تحت فشار قرار گرفت و حتی در مقطعی در محدوده هزار و ۸۵۰ دلار معامله شد. افت سنگین اونس طلا دیگر عاملی بود که موجب شد سکه‌بازان تصمیم به فروش بخشی از دارایی‌های خود بگیرند. به عبارت دیگر می‌توان گفت، افت قیمت دلار، کاهش بهای اونس طلا، تغییر انتظارات معامله‌گران و تخلیه حباب سکه از عواملی بودند که منجر به رکوردزنی کاهشی فلز گرانبهای داخلی در آبان ماه شدند.
نوسان دلار در مرز ۲۶
وضعیت بازار ارز در روزهای انتهایی هفته گذشته برای معامله‌گران این بازار بسیار خسته‌کننده شده بود. قیمت دلار نوسان خاصی نداشت و حجم معاملات خرید و فروش بسیار کاهش یافته بود. تقاضای زیادی در بازار وجود نداشت و فروشندگان هم در انتظار شکست حمایت ۲۵ هزار و ۵۰۰ تومانی بودند. دلار در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه در حوالی محدوده ۲۵ هزار و ۹۰۰ تومان و در نزدیکی مرز ۲۶ هزار تومانی نوسان کرد. به گفته شماری از معامله‌گران در صورتی که در روزهای آینده، دلار توان افزایشی خاصی را از خود نشان ندهد، احتمال افت بیشتر قیمت‌ها در بازار ارز دور از ذهن نیست. با این حال عده‌ای هم باور دارند، شاید تعطیلات و محدودیت‌های اخیر زمینهساز افزایش تقاضای مسافرتی در بازار شود. البته بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند تقاضای مسافرتی به بازار وارد نمی‌شود و در صورت ورود هم به اندازه‌ای نیست که قیمت را دچار حرکت خاصی بکند. به باور آنها در شرایط کنونی، تقاضای تجاری بر بازار ارز اثر مهم‌تری دارد و در صورتی که تجار بتوانند ارز خود را با قیمت‌های پایین‌تری تهیه کنند، نرخ‌ها در بازار آزاد هم کاهش پیدا خواهند کرد. گفته می‌شود در سامانه نیما قیمت دلار به پایین‌تر از مرز ۲۵ هزار تومانی نرفته است و به این ترتیب، تقاضای تجاری را متغیر نگهدارنده قیمت دلار در سطوح کنونی دانسته‌اند.
به باور برخی از فعالان ارزی، در صورتی که نوسانات کم‌دامنه و فرسایشی دلار ادامه پیدا کند، به تدریج به صف فروشندگان بازار اضافه خواهد شد و قیمت دلار به آرامی رقم‌های پایین‌تری را تجربه خواهد کرد. در این میان، عده‌ای از معامله‌گران هم باور دارند، روند آینده قیمت‌ها به اخبار سیاسی بستگی خواهد داشت. از نگاه گروهی، بازار ارز با حضور بایدن در کاخ سفید و کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا باز هم نرخ‌های پایین‌تری را تجربه خواهد کرد. به گفته آنها، قیمت دلار به واسطه انتظارات منفی حاصل از احتمال ادامه ترامپ و فشار حداکثری از اواسط شهریور تا مهرماه گران شد، ولی با تغییر انتظارات طبیعتا می‌توان انتظار نرخ‌های پایین‌تری را هم داشت. با این حال، عده‌ای هم باور دارند، ایران و آمریکا به راحتی نخواهند توانست در زمستان با یکدیگر وارد گفت‌وگو شوند. از نگاه این گروه اختلاف‌ها در سال‌های جاری به شدت بالا گرفته است و نمی‌توان به راحتی در راه تنش‌ها قدم برداشت. این گروه معتقدند حتی اگر مذاکره‌ای شروع شود، به سرعت رفع تحریم‌ها را به دنبال نخواهد داشت و در این شرایط تنها عوامل بنیادی اقتصاد هستند که سرنوشت قیمت‌ها را تعیین خواهند کرد. در این نگاه، تنها سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی خواهند بود که می‌توانند مانع از بروز نوسانات زیاد در قیمت دلار و سکه شوند.
دنیای اقتصاد