این مطلب را باید در کنار ورود به فاز رکود تورمی جدی ارزیابی کرد. آن هم در شرایطی که افت بی‌سابقه حجم معاملات محصولات پلیمری در بورس‌کالا به‌کانال ۳۵ هزار تنی هنوز جبران نشده و با وجود رشد تدریجی طی سه هفته اخیر، هنوز با متوسط نیمه ابتدایی سال‌جاری فاصله معنی‌داری دارد. اینکه بر سر بازار پلیمرها چه خواهد آمد؛ عدم قطعیت‌های این بازار تا کی ادامه می‌یابد و عوامل زمینه‌ساز آن‌چه زمانی دست از سرکشی بر می‌دارند، همه از سوالاتی است که اهالی بازار و به‌ویژه تولیدکنندگان با آن مواجه هستند که نیازمند اندیشیدن تدابیری دائمی به دور از تصمیم‌های یک جانبه و سلیقه‌ای است، زیرا صنایع بالادستی و پایین‌دستی در کنار هم به فعالیت می‌پردازند و مهره‌های اصلی زنجیره تولیدی هستند که در صورت بروز اختلال در فعالیت یک گروه، سایرین در امان نبوده و تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند.
قیمت‌های جهانی، دلیل اصلی رشد نرخ پایه
در گفت‌وگو با دکتر مسعود جمالی، کارشناس بازار پلیمرها به بررسی شرایط این روزهای دادوستدهای مواد اولیه پلیمری پرداخته‌ایم. جمالی در رابطه با افزایش قیمت‌های پایه اخیر محصولات پتروشیمیایی در بورس‌کالا که این بار با اهرم رشد بهای جهانی اتفاق افتاد، عنوان کرد: روز یکشنبه به‌دنبال اعلام نرخ‌های پایه شاهد افزایش قیمت در اکثر گریدهای محصولات پلیمری بودیم که بیشترین رشد قیمت‌ها مربوط به پلی پروپیلن‌های نساجی و شیمیایی بود که بین ۹ تا ۱۰ درصد افزایش قیمت پایه را تجربه کرد. این میزان از افزایش قیمت مربوط به رشد بهای جهانی محصولات بود، چراکه میانگین ماهانه بهای نیمایی دلار که در معادله کشف نرخ به‌کار برده شد، با اندکی کاهش همراه شد. پس از پلی‌پروپیلن‌ها، گروه پلی‌وینیل کلرایدها(PVC) بودند که افزایش حدود ۳ درصدی قیمت پایه را نسبت به هفته ماقبل تجربه کردند. طبق نظر اکثر کارشناسان، رخدادهایی که در خارج از مرز جغرافیایی ما به وقوع می‌پیوندد همچون مشکلاتی که سبب رشد بهای PVC در آمریکای جنوبی شد و بهای آن را به نرخ یک هزار و ۴۹۰ دلار در هر تن رساند، نباید به این شدت دادوستدهای این محصول در داخل کشور ما را تحت‌تاثیر قرار دهد. با توجه به آنکه قیمت‌های جهانی روند صعودی محسوسی به خود گرفته‌اند و کاهش میانگین ماهانه بهای نیمایی دلار به میزان ۲۱۴ تومان نیز سهم اندکی در تغییر قیمت‌های پایه داشت، در نهایت به افزایشی شدن قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمیایی در بورس‌کالا منتهی شد. این مطلب در کنار شرایط رکود تورمی که چندی است صنایع ما را تحت‌تاثیر قرار داده است باید جدی ارزیابی شود، چراکه زمینه‌ساز تشدید این شرایط است. به‌رغم آنکه هفته گذشته نرخ‌ها تا حدودی کاهشی بود، هفته جاری مجددا تغییر فاز داد و جو حاکم بر معاملات بازار را سنگین کرد.
معادله کشف نرخ نیازمند اصلاح است!
جمالی انتقاد اصلی را مربوط به فرمول قیمت‌گذاری نرخ پایه مواد اولیه در بورس‌کالا دانست و گفت: تا زمانی که این مدل قیمت‌گذاری اصلاح نشود، کوچک‌ترین نوسان در متغیرهای جهانی و رخدادهای اقصی نقاط دنیا بر این شیوه کشف نرخ موثر خواهد بود و آن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در ماه‌های گذشته بحث نوسان‌های مستمر بهای ارز در بازار داخلی مطرح بود و از این مسیر فضای متلاطمی بر معامله مواد اولیه پلیمری در بورس‌کالا حاکم شد که شاهد رشد مداوم قیمت پایه درکنار بروز رقابت‌های قیمتی بودیم. در هفته‌های اخیر رشد مداوم بهای ارز نسبتا محدود شد اما رشد بهای جهانی این تکانه‌های کاهشی را خنثی و سبب از سرگیری رشد بهای پایه محصولات پتروشیمیایی با علتی جدید شد.
این کارشناس بازار ادامه داد: به‌منظور مدیریت بازار این محصولات، بازه زمانی سهمیه بهین‌یاب برخی پلیمرهای پرتقاضا نظیر PVC و پلی‌پروپیلن‌ها به ۶ ماه افزایش یافت که متاسفانه تاثیر چندان قدرتمندی بر بازار نداشت و تنها شاهد افت حجم معاملات در این گروه‌ها به‌ویژه برای PVCها بودیم. از این رو این اهرم مدیریتی گرچه سعی داشت بازار را از فاز رکودی خارج کند، اما همچنان خریداران چندانی به ورود به بازار ترغیب نشدند و خریدها هنوز هم به میزان قابل قبولی نرسیده است. نگرانی‌های مربوط به نوسان‌های افزایشی مداوم قیمت‌های پایه، شرایط رکود تورمی را برای صنایع پلیمری ترسیم می‌کند و در کنار سیگنال‌هایی که از سایر بازارهای کالایی نظیر بازار فولاد مخابره می‌شود، دادوستد این محصولات به میزان معنی‌داری کاهش یافته است. چراکه هفته‌های اخیر به‌دنبال افت نرخ مقاطع فولادی و حرکت شرکت‌های بزرگ فولادی به سمت فروش اعتباری، از جمله محرک‌هایی بود که اثر کاهشی بر حجم معاملات را به سایر بازارها مخابره کرد، همان‌طور که در دادوستدهای صنعت پلیمری این روزها رونق چندانی دیده نمی‌شود.
بی‌رمقی دادوستد پلیمرها
جمالی گفت: روز یکشنبه معاملات محصولات غیربهین‌یابی در بورس‌کالا رقم خورد که نسبتا پر رونق ارزیابی می‌شود. اگرچه حجم معاملات پایین بود و در مجموع یک هزار و ۲۵۲ تن عرضه بود در مقابل آن ۲هزار و ۶۰۰ تن تقاضا به ثبت رسید. برخی از اهالی بازار معتقد هستند که معاملات برخی از گریدهایی که کم حاشیه هستند و از عرضه کافی برخوردارند، از بستر سهمیه‌های بهین‌یابی خارج شوند. اما معاملات روز یکشنبه نشان می‌دهد که در صورت محقق شدن این امر کنترل و نظارت بر معاملات تا حدودی دشوار خواهد شد. ممکن است در برهه‌ای از زمان که شرایط پیچیده‌ای بر دادوستدها حاکم شود و عده‌ای تصور کنند در صورت غیربهین‌یابی کردن برخی از گریدها می‌توان حجم معاملات را تحریک کرد اما این مطلب راهکاری کوتاه‌مدت است و از نظر کارشناسی چندان قابل اتکا نیست. از این رو لازم است که بررسی‌های بیشتری روی آن انجام شود. زیرا ورود واسطه‌گران را تسهیل کرده و مصرف‌کنندگان غیرتخصصی که برخی گریدهای خاص را مصرف نمی‌کنند ترغیب به خرید کند.
مسعود جمالی گفت: به‌طور معمول در معاملات هفتگی بورس‌کالا، روز دوشنبه نسبت به سایر روزهای هفته حجم تقاضای بیشتری ثبت می‌شود. اما دوشنبه هفته جاری چنین چیزی اتفاق نیفتاد و حتی میزان تقاضا از حجم عرضه‌ها کمتر بود. به‌طوری‌که در مقابل ۲۷ هزار تن عرضه، تنها ۲۵ هزار تن تقاضا به ثبت رسید و نهایتا حدود ۱۶ هزار تن محصول مورد معامله قرار گرفت. به‌رغم آنکه رقابت‌های قیمتی هفته گذشته هنوز هم بالا تلقی می‌شود اما این هفته بازار رسمی مواد پلیمری در بورس‌کالا چندان پر رونق نبود و حداکثر رقابت‌ها در گریدهای پلی‌پروپیلن نساجی به میزان ۲۶ درصد، پلی اتیلن گرید بطری ۲۴ درصد و در پلی پروپیلن فیلم ۲۰ درصد تجربه شد. این میزان رقابت‌ها در روز دوشنبه به ثبت رسید که نسبت به مدت مشابه هفته‌های گذشته بسیار کمتر بود. از این رو در روز دوشنبه هفته جاری برای دادوستدهای پلیمرها بازار آرامی داشتیم. داده‌های معاملاتی روز سه‌شنبه در مقایسه با هفته‌های گذشته اندکی بهتر ارزیابی می‌شود. تقریبا می‌توان گفت حجم عرضه‌ها با تقاضای شکل گرفته برای خرید این محصولات برابر بود و در کانال ۴۹ هزار تنی به ثبت رسید که در نهایت ۳۳ هزار تن مورد معامله قرار گرفتند. از جمله دلایل این امر می‌توان به بحث افزایش نرخ‌های پایه با اهرم قیمت‌های جهانی اشاره کرد. این سیگنال به اهالی بازار مخابره شد که روند کاهشی بهای ارز در سامانه نیما ممکن است با رشد قیمت‌های جهانی خنثی شود و ذهنیت کاهشی در بازار را تا حدودی ناپایدار کرد.
دکتر جمالی در پایان گفت: بازار آزاد مواد اولیه پلیمری تحت‌تاثیر رشد قیمت‌های پایه بورس‌کالا با افزایش قیمت همراه شد. اما همان‌طور که در بورس‌کالا معاملات رمق زیادی ندارد، در بازار آزاد هم حجم معاملات پایین ارزیابی می‌شود. خوشبختانه اخیرا نظارت بر انبارها از سوی نهاد متولی افزایش یافته است. این امر سبب شده که معاملات غیر رسمی با شرایط سخت‌تری همراه شود و خرید و فروش مواد اولیه در شبکه غیررسمی با دشواری‌های زیادی همراه شود. از این‌رو ترس از عدم تحویل مواد در بین واسطه‌گران برای فعالیت غیررسمی افزایش یافته است.
دنیای اقتصاد