انحصار بیش از حد برخی خودروسازان و اجحاف آنها به مصرف کنندگان، سرانجام عکس العمل منفی خریداران ، کساد بازار شب عید خودروسازان و کاهش چند میلیونی قیمت ها را در پی داشت.
چندی پیش بود که دولت برای پایان بهانه گیری های خودروسازان و برگرداندن آرامش به بازار، مصوبه آزاد سازی قیمت خودرو را تصویب کرد مصوبه ای که خودروسازان از سال ها قبل به دنبال آن بوده و آن را تنها راهکار کنترل بازار و کاهش قیمت ها ذکر می کردند.
براساس این مصوبه قیمت خودرو باید براساس نرخ محاسباتی یعنی قیمت بین حاشیه بازار و قیمت تجاری خودروسازان تعیین شود.با ابلاغ این مصوبه خودروسازان که از مدت ها پیش با کاهش عرضه موجبات افزایش قیمت ها در بازار را فراهم آورده بودند بلافاصله اقدام به افزایش قیمت ها کرده و ظرف چند روز آمادگی خود را برای عرضه بالغ بر 170 هزار دستگاه خودرو به بازار ظرف چند هفته باقی مانده پایان سال اعلام کردند.
به طوری که مدیرعامل ایران خودرو بیان کرد این شرکت آمادگی دارد تا 100 هزار دستگاه خودرو را در اسفند ماه به بازار عرضه کند. ایران خودرو در این روند تنها نبوده و سایپا نیز برای جا نماندن از قافله و استفاده از فضای بازار ،بعد از افزایش قیمت محصولات خانواده پراید به حدود 20 میلیون تومان،اعلام کرد تا شب عید 70 هزار دستگاه خودرو را روانه بازار خواهد کرد.
خودروسازانی که تاکنون اعلام می کردند با کمبود نقدینگی رو به رو بوده و در صورت عدم حمایت دولت و دریافت تسهیلات قادر به ادامه تولید نخواهند بود به یکباره و درست پس از افزایش قیمت ها، توانایی تولیدشان چند برابر ماه های قبل می شود.
این سوال مطرح است که اگر توانایی عرضه این تعداد خودرو در خودروسازان وجود داشت چرا تاکنون برای مهار فضای ناآرام بازار و کاهش قیمت ها اقدام به چنین کاری نمی کردند و پاسخ قانع کننده به این سوال دریافت نشد.
خودروسازان مدعی بودند که هیچ خودرویی را دپو نکرده و خودروهای متعدد موجود در پارکینگها نیز فروخته شده و تعدادی نیز خودروهایی است که پیش فروش شده اما دارای نقص است و باید این نقص ها برطرف شود تا تحویل مشتریان گردد.
همان طور که پیش بینی می شد خودروسازان راضی از مصوبه دولت و دریافت مجوز قانونی افزایش قیمت ها، این بار نیز قانع نشده و اعلام کردند تا زمانی که ارزمبادلاتی به آنها پرداخت نشود و تسهیلات مورد درخواست آنها در اختیارشان قرار نگیرد ،امکان افزایش تولید و کاهش قیمت ها وجود ندارد.
شرطی در پی شرط های دیگر ،در حالی که قرار بود خودروسازان با آزاد سازی قیمت ها و با مبالغ دریافتی از پیش فروش های انجام شده تولید خود را افزایش داده و از این طریق به کاهش قیمت ها در بازار کمک کنند.
خودروسازان بارها با کاهش تولید ،سازمان حمایت را برای افزایش قانونی قیمت ها تحت فشار قرار می دادند به طوری که تنها از اسفند ماه گذشته تاکنون چندین مجوز افزایش قیمت دریافت کرده اند،مجوز افزایش شش درصدی قیمت ها در اسفند سال گذشته،10 تا 18 درصدی در مهر ماه و این بار نیز تعیین قیمت ها بر مبنای قیمت محاسباتی که سرجمع دستکم حدود 70 تا 80 درصد افزایش قیمت طی یکسال را نشان می دهد.
گویا خودروسازان در محاسبات خود دو موضوع را در معادله افزایش قیمت دوباره و طرح شروط جدید لحاظ نکردند، واکنش رئیس جمهور و مردم به افزایش غیرمنطقی قیمت ها در بازار خودرو.
**واکنش منفی رئیس جمهوری
در پی افزایش سرسام آور قیمت ها از سوی خودروسازان، رئیس جمهوری در برنامه ای تلویزیونی آنان را مورد عتاب قرار داد و صراحتا بیان کرد که خودروسازان اعلام کنند پراید را کیلویی چند محاسبه کرده اند؟
ˈمحمود احمدی نژادˈ اظهار داشت: خودروسازان باید تولیدشان را بالا ببرند چرا که در حال حاضر همه چیز وجود دارد و خودروسازان ما هم خیلی پولدارند؛ من شنیدم که خودروها را پیش فروش کردند و بعد زیر این موضوع زدند و خودروها را با قیمت بالاتری می فروشند که این خیلی بد است.
رئیس جمهور ادامه داد: خیلی بد است که ما به این موضوع وارد شویم و بخواهیم با کسی برخورد کنیم؛ خود خودروسازان باید خوش قول باشند؛ در حال حاضر نوعی انحصار در موضوع خودرو بوجود آمده است و من دارم به این نتیجه می رسم که کنترل واردات خودرو را از وزارت صنعت بگیریم، چرا که این وزارتخانه مانع تراشی می کند. کارخانه های داخلی هم مقداری اجحاف می کنند.
وی اضافه کرد: ممکن است خودروسازان یک خودروی پراید را 20 یا 18 میلیون بفروشند و باز هم بگویند ضرر می کنم؛ چطور ضرر می کنید، مگر پراید چقدر ارزبری دارد؛ پراید حدود 8 میلیون تومان بود؛ مگر چقدر گران شده است، این خیلی بد است و من امیدوارم خودشان قیمت ها را اصلاح کنند زیرا خوب نیست ما به این موضوع ورود پیدا کنیم.
در پی این اظهارات رئیس جمهوری، خودروسازان بلافاصله اعلام کردند که در قیمت های اعلام شده تجدید نظر خواهند کرد.در حالی که پیش از این مدعی بودند که قیمت های تعیین شده کاملا عادلانه است و با در نظر گرفتن حداقل سود لحاظ شده است. سودی که به گفته مسئولان سازمان حمایت حداقل 17 درصد است.
البته این واکنش خودروسازان نیز مقطعی بوده و در عمل هیچ اعلام رسمی برای کاهش قیمت ها صورت نگرفت.
اما این بار موج دیگری در راه بود که خودروسازان به هیچ عنوان انتظار آن را نداشتند،امری که قیمت های کاذب بازار را تا حدی فرونشاند و باعث شد قیمت خودرو در بازار آزاد تا چند میلیون از قیمت نمایندگی کمتر شود،امری که بازار را شوکه کرد،خودداری خریداران از خرید خودروهایی با قیمت های کاذب.
امتناع مردم از پرداخت هزینه های گزاف برای خودروهایی که طی ماه های گذشته بعضا با افت کیفیت نیز مواجه بوده اند باعث شد تا بعنوان نمونه قیمت تندر 90 با کاهش شش میلیون تومانی رو به رو شود و در بازار به قیمت 30 میلیون تومان خرید و فروش شود ،قیمتی که حتی 2،5 میلیون تومان نیز از قیمت کارخانه ای این خودرو کمتر است.
قیمت سایپا 111 نیز طی چند روز از 17میلیون و 200 هزار تومان به 16 میلیون و 600 هزار تومان رسیده است.
خودروی رانا نیز که تا 13 اسفند ماه با کاهش 2،5 میلیون تومانی مواجه شده بود طی چند روز گذشته نیز افت قیمت دو میلیونی دیگری را تجربه کرد و به این ترتیب قیمت آن از 35،5 میلیون تومان به 31،5 میلیون تومان و یک میلیون تومان زیر قیمت کارخانه که 32،5 میلیون تومان است،رسید.
سمند ال ایکس نیز وضعیت مشابهی داشته و در حالی که تا 13 اسفند ماه با کاهش قیمت یک میلیون تومانی در بازار مواجه شده بود طی چند روز گذشته نیز کاهش 500 هزار تومانی را تجربه کرد و در حال حاضر این خودرو 24،5میلیون تومان در بازار معامله می شود در حالی که قیمت نمایندگی این خودرو 26،5 میلیون تومان می باشد.
قیمت تیبا نیز کاهش دو میلیون تومانی را تجربه کرده و در بازار 20 میلیون تومان معامله می شود .مگان نیز که از افزایش قیمت بالایی برخوردار بوده در روزهای اخیر افت قیمت سه میلیون تومانی را تجربه کرده و با قیمت 81 میلیون تومانی در بازار معامله می شود.
بیشترین کاهش قیمت نیز به خودروی ماکسیما با پنج میلیون افت قیمت تعلق دارد و به این ترتیب قیمت این خودرو به 112 میلیون تومان رسیده است.
روندی که اگر به همین ترتیب ادامه یابد باید خودروسازان را مجبور به بازنگری در قیمت ها و کاهش اجحاف به خریداران کند.
**قیمت حاشیه بازار کاهش یافت،قیمت نمایندگی ها کاسته نشد
شوک ناشی از عدم خرید مردم و روند نزولی قیمت ها در بازار، دبیر انجمن تولیدکنندگان خودرو را به واکنش واداشت و وی که گویا چندان رضایتی از این روند ندارد،بیان کرد تصور شکل گرفته در زمینه کاهش قیمت رسمی خودروها کاملا نادرست بوده و قیمت ها به هیچ وجه کاهش نخواهد یافت زیرا قرار نیست خودروسازان محصولاتشان را با ضرر و زیان بفروشند.
ˈاحمد نعمت بخشˈ تصریح کرد: بنابراین از مردم می خواهیم نسبت به تامین خودروهای مدنظر خود با قیمت های فعلی اقدام کرده و در انتظار کاهش قیمت ها نباشند.
بیاناتی که بیشتر شبیه اجبار مصرف کنندگان به قیمت ها می ماند. دبیر انجمن خودروسازان که همواره آزادسازی قیمت ها را تنها راه کنترل بازار و کاهش قیمت ها ذکر می کرد باید در نظر گیرد که بر اساس همین مصوبه ،قیمت های اعلام شده از سوی خودروسازان براساس قیمت های حاشیه بازار تعیین می شود و حال که قیمت ها در حاشیه بازار کاهش یافته قیمت های خودروسازان نیز باید کاهش یابد.
رئیس سازمان حمایت در این خصوص به ایرنا گفت:ما منتظر جلسه شورای رقابت و ارائه راهکار جدید برای قیمت گذاری خودرو هستیم و هر گونه اعلام قیمت جدیدی نیز به نتایج این جلسه منوط می شود.
جلسه ای که به گفته قائم مقام وزیر صنعت،معدن و تجارت قرار است فردا برگزار شود تا در آن تدابیرجدیدی برای کاهش قیمت خودرو اندیشیده شود.
**تاوان ناتوانی، از جیب مردم
برخی از مدیران دو خودروساز بزرگ و نمایندگان موافق افزایش قیمت ها نیز در میزگردی یکطرفه ،بدون حضور نماینده سازمان حمایت و کارشناسان خودرو و یا نماینده مخالف افزایش قیمت ها گرد هم آمده و با دلایلی تکراری به دفاع از افزایش قیمت ها پرداختند.
اما نکات جالبی در این جلسه بیان شد از جمله اینکه معاون بازاریابی و فروش سایپا با بیان اینکه عمر 22 ساله پراید به معنی ارزبر نبودن این خودرو نیست،اظهار داشت: پراید در داخل تولید می شود ولی ارزبری آن بر اساس قطعات مصرفی محاسبه می شود.در حالی که تا پیش از نوسانات نرخ ارز مدیران سایپا از داخلی سازی بالای 90 درصدی این محصول خبر می دادند.
ˈمحمد علی قادریˈ همچنین ضعف مدیریت را علت اصلی مشکل خودروسازان دانست و افزود:بی برنامگی در حوزه مدیریت باعث بروز مشکلات در شرکت های خودروساز شده است.
نکته جالبی که به زبانی دیگر از زبان مشاور انجمن خودروسازان نیز بیان شد،ˈداود میرخانی رشتیˈبا بیان اینکه در ایران صنعت خودروسازی وجود ندارد،گفت: صنعت خودرو در سال های گذشته بیش از آن چیزی که واقعیت داشته خود را در بوق و کرنا کرده و بزرگ نشان داده است.
وی افزود: اغراق در کیفیت و توان تولید خودرو توسط مدیران خودروسازی ها در حالی صورت گرفته است که خودروهای داخلی در برخی موارد دچار مشکلات اساسی بوده اند.
کارشناسان می گویند اگر بعد از صرف هزینه های بسیار برای پا گرفتن صنعت خودرو در کشور هنوز چنین صنعتی در کشور ایجاد نشده است و این صنعت علی رغم تمام حمایت های انجام گرفته طی سال های گذشته توانایی این را ندارد که به تنهایی سرپا بایستد و به حیات خود ادامه دهد،پس هزینه های داده شده ، در چه راهی صرف شده و مدیران خودروساز های بزرگ کشور طی سال های اخیر چه برنامه هایی اجرا کرده اند که غول صنایع ایران چنین آسیب پذیر شده است و مدام بدنبال مسکن برای درمان درد خود است.
به گفته کارشناسان دلایل زیادی برای این عدم موفقیت ها وجود دارد از جمله ایجاد سایت های تولید غیرضروری که بعضا مقرون به صرفه نیز نبوده و یکی از دلایل ضرردهی خودروسازان به شمار می رود به گونه ای که بعنوان نمونه بدنه خودرویی در استانی با کیلومتر ها فاصله از تهران تولید می شود و برای نصب موتور به تهران انتقال داده می شود و دوباره به مبدا تولید برمیگردد.
عواملی از این دست باعث گردیده خودروسازان همواره به جای کاهش هزینه ها با افزایش هزینه نیز روبه رو بوده و بهای کم کاری های انجام شده در ارتقای بهره روی ،افزایش میزان بومی سازی،کاهش قیمت تمام شده و غیره را مصرف کننده ایرانی بپردازد ،مصرف کننده ای که گویا این بار تصمیم ندارد بها را به بهانه بپردازد.
عدم همراهی خریداران با قیمت های جدید، از سوی دیگر باعث عکس العمل خودروسازان به گروه دیگری نیز شده است، رسانه ها؛به طوری که در همان میزگرد یکطرفه بارها از هجمه رسانه ای نسبت به افزایش بی دلیل قیمت ها انتقاد شد که نتیجه آن عرضه خودروها در سکوت خبری با قیمتی گزاف به خریداران است.
رسانه ها اما امیدوارند مسئولان سازمان هایی مانند سازمان حمایت نیز سکوت خود را بشکنند و اجازه اجحاف به مصرف کنندگان را ندهند.
خبرگزاری ایرنا