این وضعیت در شرایطی که ذهنیت اهالی بازار پر از بیم و امید کاهش احتمالی قیمت‌ها است، به معنی به تعویق افتادن تقاضاست که خروجی آن در نهایت در حجم تولید واقعی در صنایع تکمیلی بروز می‌کند. نیاز به تعدیل نرخ و تحریک تقاضا در کنار تسهیل شرایط خرید از مواردی است که می‌تواند به کمک بازار بیاید آن‌هم در وضعیتی که حجم معاملات در هفته‌های اخیر کمتر از ۶۰ هزار تن بوده که نشانه مشهودی از رکود در این بازار است آن‌هم در شرایطی که متوسط معاملات هفتگی در نیمه نخست امسال رقمی نزدیک به ۶۸ هزار بوده یعنی در فاز رکود قرار داریم. حجم معاملات هفتگی از اواسط مهرماه امسال تاکنون کمتر از متوسط حجم معاملات در نیمه نخست امسال بوده و اگر دو هفته دیگر این روند تجربه شود سه ماه کاهش حجم معاملات را شاهد هستیم که به معنی اثبات رکود در این بازار است. این وضعیت اگرچه در بازار محصولات شیمیایی بهتر ارزیابی می‌شود ولی نمی‌توان از نگرانی‌های موجود در این بازار هم چشم‌پوشی کرد که ریسکی تمام‌عیار برای بازار محصولات پتروشیمی در بورس کالاست و نیاز به حمایت جدی دارد.
افت تقاضای مواد اولیه به دنبال کاهش خرید محصولات نهایی
احمد بیات، کارشناس بازار محصولات پتروشیمیایی در رابطه با رخدادهای اخیر در بازار آزاد این محصولات گفت: باتوجه به افزایش کنترلها و نظارت‌هایی که اخیرا از سوی نهادهای متولی روی بازار آزاد و انبارها شکل گرفته است، دادوستدهای موجود در بازار آزاد به شدت محدود شده و واسطه‌گرانی که پیش از این اقدام به قیمت‌دهی می‌کردند اکنون از این اقدام منصرف شده و حتی کمتر فردی در بازار به این کار مبادرت می‌ورزد.
وی ادامه داد: اما در بستر رسمی معاملات محصولات پتروشیمیایی یعنی در بورس کالا، تغییرات قیمت‌های پایه نقش موثری را بر جریان معاملات منعکس می‌کنند. دو متغیر اصلی و تعیین‌کننده در معادله کشف قیمت‌های پایه، یعنی بهای نیمایی ارز در کنار قیمت‌های جهانی، رخدادهای معاملاتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در حال حاضر قیمت‌های پایه روند افزایشی به خود گرفته‌اند. خبرهای خوش مربوط به موفقیت‌آمیز بودن واکسن کرونا، نیروی محرکه لازم برای رشد بازارهای جهانی نفت خام و به دنبال آن محصولات پتروشیمیایی را فراهم کرد، اگرچه در این خصوص نمی‌توان اظهارنظر قطعی داشت و شواهد متفاوتی مخابره می‌شود. البته نوسان بهای نیمایی دلار حکایت از روند کاهشی آرامی دارد که نمی‌تواند محرک موثری برای حجم تقاضا در نظر گرفته شود، زیرا در حال حاضر با شیب اندکی روند نزولی به خود گرفته است. بنابراین انتظار آنکه بتواند تغییر محسوسی را بر نرخ‌های پایه محصولات پتروشیمیایی بورس کالا برجای‌گذارد، چندان محتمل ارزیابی نمی‌شود.
این کارشناس بازار اظهار کرد: به رغم نوسان قیمت‌ها، حجم دادوستدهای محصولات پلیمری و شیمیایی در بورس کالا نسبتا کاهشی شده است که بخشی از آن را می‌توان به رشد قیمت‌ها نسبت داد. چرا که نرخ‌ها در حال حاضر در سطوحی بالا قرار دارند که رشد بیشتر آنها اثر تورمی بر قیمت تمام‌شده محصولات خواهد داشت. اغلب دادوستدهای محصولات پتروشیمیایی برای چند هفته اخیر به‌صورت حداقلی و با کاهش حجم معامله شدند. مقایسه شرایط معاملاتی چند ماه اخیر نشان می‌دهد به ویژه در محصولات پلیمری نظیر پلی‌وینیل کلراید(PVC) که معمولا با حجم قابل توجهی مورد معامله قرار می‌گرفت، در چند هفته اخیر اغلب در قیمت پایه و کمتر از ۵۰ درصد میزان عرضه، مورد تقاضا قرار گرفته است. در برخی کالاها همچون پلی‌پروپیلن‌ها هنوز هم دو تا سه هفته اخیر رقابت قیمتی دیده می‌شود که معاملات هفته گذشته آن با سایر کالاها همسو شد. به این معنی که برای روز معاملاتی دوشنبه هفته گذشته پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی یا با قیمت‌های پایه یا اینکه با رقابت قیمتی بسیار اندک معامله شدند. گروه پلی‌پروپیلن‌های نساجی هم روند معاملاتی مشابهی را پشت سر گذاشتند. در گروه پلی‌اتیلن‌ها و پلی‌استایرن‌ها اما تقاضای نسبی کمتر از گروه‌های قبلی بود و عموما در قیمت‌های پایه معامله شدند. البته بیات افزود: مساله اساسی این است که گرچه بسیاری از محصولات در قیمت‌های پایه دادوستد شدند اما این قیمت‌ها با افزایش‌های مستمری که داشتند به نرخ‌های بالایی رسیدند که مثلا برای محصولات PVC قیمت‌ها به نزدیک ۳۳ هزار تومان رسیده است چرا که هر هفته افزایش نرخ را تجربه کرد. البته قیمت‌های پایه این محصولات برای هفته جاری تا حدی کاهش یافت که این میزان افت نرخ چندان قابل توجه ارزیابی نمی‌شود. درکنار همه مسائلی که در بازار مواد اولیه محصولات پتروشیمیایی وجود دارد، تقاضا برای محصولات نهایی نیز افت محسوسی پیدا کرده است. به نظر می‌رسد که بازار از سمت خریداران نهایی محصولات با رکود مواجه شده است که می‌تواند سرعت‌گیر جدی برای تقاضای مواد اولیه به شمار رود. برای تحریک تقاضا، رفتارها و سیاست‌های گوناگونی در پیش گرفته شده است و با استفاده از ابزارهای در دسترس همچون سهمیه‌های بهین‌یاب و تغییر بازه‌های سهمیه‌های خرید اقدام به این کار شده است. میزان کارآیی این گونه سیاست‌ها نیازمند بررسی واکنش اهالی بازار در هفته‌های آینده خواهد بود اما تا هنگامی که تقاضا برای محصول نهایی کاهشی باشد و بازار از این مسیر تحریک نشود جرقه‌های افزایشی در بازار مواد اولیه نیز پدیدار نخواهد شد.
افت بی‌سابقه شیمیایی‌ها با غیربهین‌یابی شدن
بیات به افت محسوس و بی‌سابقه داده‌های اثرگذار در بازار محصولات شیمیایی در بورس کالا طی هفته‌های اخیر اشاره کرد و گفت: بخشی از این کاهش شدید مربوط به تغییرات سیاست‌های بهین‌یاب است. مثلا برخی کالاها از جمله سود کاستیک که در روز چهارشنبه عرضه می‌شدند اکنون به روزهای غیربهین‌یابی منتقل شده و شنبه و یکشنبه عرضه می‌شوند. بنابراین حجم عرضه محصولات شیمیایی با این تغییر، افت را تجربه کرد. اما مساله دیگری که سبب ثبت چنین کاهش بی‌سابقه‌ای در کارنامه معاملات هفتگی محصولات شیمیایی شد جریان کاهشی موجود در بازار است که اثر جدی برجای گذاشت. به‌طور کلی می‌توان بیان کرد کلیت بازار حکایت از تقاضای بی‌رمق برای محصولات پتروشیمیایی دارد.
بازار پلیمرها با آرامش همراه بود
دکتر مسعود جمالی، کارشناس بازار محصولات پلیمری درخصوص معاملات هفته گذشته و شرایط بازار محصولات پلیمری گفت: برخلاف هفته گذشته که به دلیل تعطیلات سال نوی میلادی و نبود قیمت‌های جهانی، نرخ پایه اعلام شد، در هفته قبل هم قیمت جهانی و هم قیمت مبنای دلار به‌عنوان دو اهرم موثر در معادله کشف نرخ پایه محصولات پتروشیمی اثرگذار بودند. به‌طوری که این هفته بهای دلار نیمایی با میانگین ماهانه ۲۵ هزار و ۵۶۴ تومان در معادله کشف نرخ پایه به کار برده شد که نسبت به هفته گذشته اختلاف ناچیزی داشت. اما قیمت‌های جهانی به‌عنوان دیگر اهرم موثر، برای یکسری از محصولات روند کاهشی و برای برخی دیگر روندی افزایشی داشت. بیشترین میزان افزایش قیمت پایه در پلی‌اتیلن ترفتالات نساجی تجربه شد که با یک هزار و ۶۸۷ تومان بیشترین میزان افزایش قیمت را تجربه کرده است و پلی‌استایرن انبساطی با ۲ هزار و ۴۸۶ تومان بیشترین کاهش قیمت نسبت به هفته گذشته را به ثبت رساند.
معاملات روزانه پلیمرها زیر ذره‌بین
جمالی ادامه داد: مواد اولیه عرضه شده در روز معاملاتی یکشنبه مربوط به عرضه‌های غیر بهین‌یابی بود که با اعداد و ارقام بسیار کمی ثبت شد. به میزان ۴ هزار و ۴۹۵ تن از مواد اولیه در این روز عرضه شد که در برابر آن حدود ۲ هزار و ۷۸۰ تن تقاضا شکل گرفت که منجر به معامله ۲ هزار و ۲۵۶ تن از مواد عرضه شده شد که می‌توان گفت نزدیک به ۵۰ درصد از عرضه‌ها مورد دادوستد قرار گرفت. رقابت قیمتی در این روز نیز صرفا مربوط به یکی از گریدهای پلی استایرن بود که حدود ۱۶ درصد بود و در سایر گریدها رقابت قیمتی خاصی دیده نشد. در مچینگ روز یکشنبه در مجموع یک هزار و ۷۲۵تن کالا مورد معامله قرار گرفت. اما معاملات روز دوشنبه که همیشه با التهاب همراه بود و معمولا عرضه‌های جذاب پلی‌پروپیلن‌ها و پلی‌اتیلن ترفتالات‌ها عرضه می‌شدند، این هفته خوشبختانه شاهد معاملات آرامی در این روز بودیم که در برابر ۲۶ هزار و ۶۶۱ تن عرضه، ۲۱ هزار و ۱۳۹ تن تقاضا شکل گرفت. از این مقدار عرضه، ۱۶ هزار و ۵۳۷ تن که معادل ۶۰درصد حجم عرضه‌هاست، به دادوستد ختم شد. در معاملات مچینگ روز دوشنبه هم تنها ۹۱۲ تن کالا معامله شد. صرفا در چند گرید آن هم در برخی از عرضه‌ها رقابت قیمتی دیده شد. یکی از گریدهای پلی‌پروپیلن نساجی با ۴ درصد و یکی دیگر از گریدهای پلی‌پروپیلن شیمیایی با ۹درصد رقابت قیمتی همراه شدند.
وی اظهارکرد: اما برای روز سه‌شنبه و رخدادهای تالار اصلی به گونه‌ای بود که ۴۷ هزار و ۵۵۷ تن مواد اولیه عرضه شد. حجم تقاضا نیز به میزان ۳۴ هزار و ۷۳۷ تن به ثبت رسید. در نهایت ۲۷ هزار و ۹۲۲ تن معادل ۵۸درصد از میزان عرضه‌ها مورد دادوستد قرار گرفت. در این روز آمار مچینگ حدود یک هزار و ۹۵۶ تن بود. برخلاف معاملات روزدوشنبه، برخی از گریدها با رقابت‌های بسیاری همراه شدند. به‌طوری که بالاترین میزان رقابت مربوط به ABS بود که رقابت ۸۷ درصدی را تجربه کرد. PET بطری حدود ۱۷ درصد و پلی‌استایرن در برخی از گریدها به میزان ۳۴ درصد رقابت قیمتی را تجربه کرد. بازار پلی‌اتیلن‌ها نیز در اکثر گریدها بدون رقابت مورد معامله قرار گرفتند. این کارشناس بازار به سیاست تغییر سقف بهین‌یاب برخی از گریدهای محصولات پتروشیمیایی طی هفته گذشته اشاره کرد و ادامه داد: در کل می‌توان گفت بازار به علت نامشخص بودن عامل‌های تاثیرگذار در قیمت‌گذاری دچار سردرگمی شد. از این‌رو برخی از خریداران تمایل زیادی به خرید کالا نداشته و منتظر هستند تا به پوشش نوسان‌های اخیر قیمت‌ها بپردازند.
مسعود جمالی در پایان گفت: هفته گذشته شاهد بودیم که به خصوص در بازار ترکیه به دلیل اینکه انبارهای مواد اولیه نسبتا مملو از محصول است و انتظارات کاهشی در بین اهالی بازار وجود دارد، خریداران ترکیه‌ای خواهان خرید مواد اولیه با نرخی پایین‌تر از قیمت‌های جهانی و قیمت ICIS هستند. این مطلب سیگنالی به تولید‌کنندگان داخلی مخابره می‌کند، بر این اساس که با پایین آمدن نرخ صادراتی محصولات شرکت‌های پتروشیمی امکان کاهش قیمت در بازار داخلی نیز به‌وجود می‌آید.
هفته‌ای برای رشد محدود معاملات شیمیایی‌ها
حجم دادوستد محصولات پلیمری و شیمیایی در معاملات هفته گذشته نسبت به هفته ماقبل تغییر اندکی را تجربه کرد. به عبارت دقیق‌تر می‌توان گفت که مواد اولیه پلیمری رشد ۴۲/ ۰ درصدی و محصولات شیمیایی با افزایش ۷۸/ ۱ درصدی نسبت به دادوستدهای هفته ماقبل، معاملات هفته گذشته را به اتمام رساندند.
به گزارش «نیپنا» هفته گذشته به میزان ۸۰ هزار و ۸۰۷ تن از انواع محصولات پلیمری در بورس کالا عرضه شد که با افت ۹۰/ ۲ درصدی همراه بود. بررسی حجم عرضه‌های پلیمرها نشان می‌دهد که میزان عرضه از پنج هفته گذشته روند کاهشی به خود گرفته است و هر هفته افت ناچیزی را تجربه کرده تا جایی که از کانال بالای ۸۸ هزار تنی که در هفته منتهی به ۲۸ آذر به ثبت رسید، به کانال ۸۰ هزار تنی در هفته گذشته رسید. گرچه این روند کاهشی چند هفته است که تداوم یافته اما هنوز هم در سطوح قابل قبولی نوسان می‌کند. با این وجود اما سطوح تقاضا چندان قابل قبول نبوده و هر هفته به میزان محسوسی افت حجم را ثبت می‌کند. در هفته گذشته نیز این افت تقاضا تداوم یافت و با کاهشی ۵۷/ ۹ درصدی به ۶۵ هزار و ۳۶۹ تن رسید. این میزان از تقاضا برای مواد اولیه پلیمری کمترین مقدار طی ۸ هفته گذشته تاکنون به شمار می‌رود. در نهایت ۵۳ هزار و ۴۲۸ تن از پلیمرهای عرضه شده مورد معامله قرار گرفت که به میزان ۶۶ درصد از حجم عرضه‌ها به حساب می‌آید. این میزان از حجم معاملات برای بازار پلیمرهای بورس کالا تفاوت چشمگیر ۲۱ درصدی با متوسط حجم معاملات نیمه ابتدایی سال جاری دارد و برای ۴ هفته متوالی است که سطوح بالای ۵۰ هزار تنی را حفظ کرده است.
اما به نظر می‌رسد که داده‌های معاملاتی برای محصولات شیمیایی طی هفته گذشته از شرایط بهتری برخوردار شده است. به‌طوری که ۳۲ هزار و ۳۴۵ تن از انواع این محصولات در بورس کالا مورد دادوستد قرار گرفت که فاصله اندکی با متوسط حجم معاملات نیمه ابتدایی سال جاری دارد و بیشترین مقدار طی ۳ هفته گذشته تاکنون به شمار می‌رود. همچنین هفته گذشته تالار فیزیکی بورس کالا میهمان ۴۴ هزار و ۹۸۶ تن از انواع محصولات شیمیایی بود که در برابر این میزان عرضه، تقاضایی به اندازه ۳۵ هزار و ۴۸۴ تن شکل گرفت. برآیند عرضه و تقاضا سبب شد که در نهایت نزدیک به ۷۲ درصد از میزان عرضه‌ها مورد دادوستد قرار بگیرد.
دنیای اقتصاد