اینکه برای چند هفته متوالی حجم تقاضا و به دنبال آن حجم معاملات در ارقامی بسیار پایین نوسان کرد تا اینکه سقوط بی‌سابقه خود را تجربه کند، تنش‌های زیادی را برای این صنعت به همراه آورد و تامین مواد اولیه برای صنایع تکمیلی را با نااطمینانی زیادی مواجه ساخت. اما اینکه برای دو هفته پیاپی حجم تقاضا و معاملات روندی افزایشی به خود گرفت و در نهایت به قله‌های صعود خود رسید نشانه برجسته‌ای از بازگشت تقاضا به این بازار آن هم در روزهایی است که زنگ خطر رکود در این بازار مدت‌ها قبل به صدا درآمده بود.
رشد قیمت‌های پایه پتروشیمیایی‌ها
قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی با افزایش نرخ اعلام شد تا محرک مضاعفی را برای بازار پلیمرها و ترکیبات شیمیایی شاهد باشیم. افزایش ۳/ ۱ درصدی رشد بهای نیمایی ارز اگرچه پله اول رشد قیمت‌ها بود، ولی در کنار آن افزایش قیمت‌های جهانی سیگنال اصلی صعود نرخ‌های پایه بود که این ذهنیت را ایجاد می‌کند که قیمت‌های جهانی وارد یک فاز صعودی شده که خروجی آن می‌تواند یک جریان افزایشی جدید در بازارهای جهانی باشد. تکانه‌های رشد بهای نفت خام را باید در این خصوص مهم ارزیابی کرد.
آیا رکود تقاضا مرتفع شد؟
از ابتدای پاییز سال‌جاری تا هفته قبل، حجم تقاضا تا حدی افت پیدا کرد که فرضیه رکود تقاضا را قوت می‌بخشید. از مهم‌ترین پیامدهای دعوت رکود تقاضا به بازار مواد اولیه پتروشیمیایی افت چشمگیر حجم دادوستدها بود که نوسان‌های پی‌درپی جو کلی بازار را متشنج کرده و متقاضیان خریدهای خود را به هفته‌های بعدی که قیمت‌ها به نوعی همسو با نرخ‌های واقعی شده و شرایط باثبات‌تری بر بازار حاکم شود موکول کرده بودند.
هنگامی که بهای آزاد ارز تکانه‌های کاهشی خود را آغاز کرد، ذهنیت کاهشی در بین اهالی بازار تشدید شد. هر هفته به امید اینکه هفته بعدی اثر کاهشی ارز بر نرخ‌های پایه محصولات پتروشیمیایی منعکس شود، حجم تقاضا بیش از پیش محدود شد. این کاهش مستمر حجم تقاضا و موکول کردن خرید به هفته‌های بعدی تا جایی ادامه یافت که میزان تقاضا در هفته منتهی به ۳ بهمن ماه، کمترین ارقام تاریخی خود را در محدوده ۳۳ هزار تنی به ثبت رساند و حجم معاملات به رقم بی‌سابقه ۴ ساله خود یعنی کانال ۲۸هزار تنی سقوط کرد. اما در نهایت ابزارهای در اختیار نهاد متولی به کمک بازار آمده و سعی در متعادل‌سازی جو عمومی بازار کردند. تا از این راه بتوانند در زمان نوسان کاهشی بهای ارز، با وقفه کوتاه‌مدت اثر این افت نرخ را بر قیمت‌های پایه منعکس کرده و تا حدی از نقطه جوش قیمت‌های پایه بکاهند. قیمت‌هایی که از ابتدای سال‌جاری تاکنون عموم هفته‌ها در حالی اعلام شد که رشد بهای آن به امری همیشگی تبدیل شده بود و هر بار دلیلی نوین زمینه‌ساز این رشد قیمت‌ها می‌شد. بنابراین میانگین هفتگی بهای نیمایی ارز جایگزین میانگین ماهانه شد تا این وقفه‌های اثرگذاری کوتاه‌تر شده و قیمت‌های پایه با اهرم بهای کاهشی ارز چهره نزولی خود را آشکار کند. از این رو متقاضیانی که مرتبا به رصد شرایط موجود بازار می‌پردازند و از مسائل پیرامونی صنعت خود آگاهند، در هفته گذشته تمایل زیادی به خریدهای به تعویق انداخته خود داشتند. بنابراین به معاملات هفتگی بازار رنگ و رویی جذاب، توام با رونق بخشیدند.
بنابراین نیروی محرکه جریان افزایشی دو هفته اخیر بازار محصولات پتروشیمیایی را می‌توان همگرا شدن قیمت مواد اولیه عرضه شده در بورس کالا با نرخ‌های واقعی دانست که توانست حجمی بسیار چشمگیر از تقاضا را به این بازار دعوت کند. این عامل اصلی‌ترین دلیل بازگشت تقاضای پرقدرت به این بازار پس از مدت ۱۸ هفته به شمار می‌رود که انگیزه لازم برای خرید متقاضیان را فراهم کرده است. البته دیگر نکته‌ای که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، بحث کاهش موجودی انبارهاست که با تعویق هفتگی خرید از سوی متقاضیان ایجاد شد. اما در نهایت فرصت لازم برای خرید پرقدرت متقاضیان فراهم شده و هفته گذشته تقاضای کاهشی چند ماه قبل به بازار بازگشت.
تحرک قیمتی در بازار جهانی نفت خام از اواسط هفته گذشته به میزانی رسید که چیزی نمانده قیمت هر بشکه نفت برنت مرز ۶۰ دلاری را رد کند. بررسی روند قیمت هفتگی این بازار نشان از رشد ۲۷/ ۸ درصدی دارد که می‌تواند سیگنالی افزایشی برای سایر بازارها به شمار رود. به‌طوری که تجربه دستیابی به چنین قیمتی برای نفت خام، تداعی‌کننده اثرگذاری دومینووار رشد نرخ‌ها در سایر بازارهای کالایی باشد. در بین این بازارها، صنایع پتروشیمیایی اثرپذیری سریع‌تری نسبت به تکانه‌های بازار نفت از خود نشان می‌دهند؛ چراکه به دنبال رشد بهای نفت خام، نفتا نیز در قله‌های صعودی قیمت به پرواز درآمده و در قله قیمتی ۵۳۲ دلار نوسان می‌کند. این درحالی است که بررسی نوسان قیمتی نفتا در ماه گذشته رشد ماهانه ۷۸/ ۱۱ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین طی هفته گذشته ۴۹/ ۶ درصد افزایش بها را تجربه کرده است.
اگر جریان افزایشی قیمت نفت خام بازارهای جهانی در مرزی بالای ۶۰ دلار تثبیت شود، می‌تواند دورنمای متفاوتی را برای بازارهای کالایی ترسیم کند. آن هم به شکلی که چهره‌ای جدید و متمایز از یک سال گذشته را به‌ویژه برای صنایع پتروشیمیای رقم می‌زند؛ زیرا چندی است که بهای جهانی محصولات پتروشیمیایی با آرامشی نسبی نوسان می‌کند و تاثیر چندان برجسته‌ای بر بازار داخلی و تعیین قیمت پایه مواد اولیه در بورس کالا ندارد. از این رو افت بهای ارز بر این بازار کاملا آشکار شده که می‌توان آن را فرش قرمزی خواند که سبب ورود تقاضا به این بازار شده است.
رنگ و روی رونق در بازار محصولات پتروشیمیایی
هفته گذشته تالار محصولات پتروشیمیایی میزبان عرضه ۸۷ هزار و ۲۳۳ تن از انواع محصولات پلیمری بود که تداوم ثبات حجم عرضه‌های این بازار را نسبت به هفته ماقبل نشان می‌دهد. در برابر این میزان عرضه، تقاضایی به میزان ۱۲۱ هزار و ۳۱۶ تن شکل گرفت که نسبت به هفته ماقبل از رشد ۴۴ درصدی حکایت دارد. این درحالی است که این میزان تقاضا از هفته منتهی به ۴ مهر ماه سال‌جاری تاکنون رقمی بی‌سابقه است. این مطلب را باید در کنار رشد ۱۵۱ درصدی هفته ماقبل آن در نظر گرفت که تقاضا وارد مسیر افزایشی شده بود تا چنین رکوردی را پس از گذشت چند ماه تجربه کند. فرآیند عرضه و تقاضا در بازار محصولات پتروشیمیایی سبب شد که ۷۹ هزار و ۹۰۰ تن از انواع مواد اولیه پلیمری مورد دادوستد قرار بگیرد که نشان از رشد ۲۸ درصدی دارد که از هفته منتهی به ۲ خرداد سال‌جاری تاکنون بی‌سابقه است. این رقم برای حجم معاملات به قدری جذاب است که حتی نسبت به متوسط حجم معاملات نیمه ابتدایی سال‌جاری به میزان ۶۳/ ۱۷ درصد بالاتر است. نیمه ابتدایی سال‌جاری روزهای پررونق این بازار است، که در دورانی حجم معاملات پلیمرها قله‌های صعود را تجربه کرده است که رکود عمیق تقاضا و سقوط حجم معاملات در معاملات هفتگی دو هفته قبل آن ثبت شد. در نهایت ۵۹/ ۹۱درصد از عرضه پلیمرها مورد دادوستد قرار گرفت که برای دومین بار است که در معاملات سال‌جاری تجربه می‌شود.
محصولات شیمیایی بورس کالا نیز شرایط بسیار خوبی را تجربه میکنند. به‌گونه‌ای که حجم معاملات و میزان تقاضا برای مواد اولیه عرضه شده در این بازار از متوسط ۶ ماهه ابتدایی سال‌جاری فراتر رفته است. در هفته گذشته ۴۰ هزار و ۹۰۸ تن از انواع محصولات شیمیایی در بورس کالا عرضه شد که تقاضایی به اندازه ۴۲ هزار و ۴۱۴ تن را به همراه داشت. در نهایت ۳۴ هزار و ۵۶۶ تن از این مواد مورد دادوستد قرار گرفت که ۴۹/ ۸۴ درصد عرضه‌ها را تشکیل می‌دهد.
دنیای اقتصاد