وحید شقاقی درباره سرنوشت نرخ ارز با احیای برجام اظهار داشت: نرخ ارز از عوامل کوتاه مدت از جمله انتظارات تورمی، آزاد شدن منابع ارزی، افزایش صادرات نفت، کاهش محدودیت‌های حاصل از تحریم‌ها و تا حدودی از کاهش چالش‌های بانکی، بیمه‌ای و حمل و نقلی به واسطه کاهش برخی از محدودیت‌های تحریمی اثرپذیر است.
وی ادامه داد: در صورت احیای برجام و موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات وین، طبیعتا انتظار داریم نرخ ارز کاهش پیدا کند چراکه انتظارات تورمی کاهش پیدا خواهد کرد. همچنین مذاکرات برای آزادسازی پول‌های بلوکه شده ادامه پیدا می‌کند و به دنبال آن با افزایش صادرات مواجه خواهیم بود که تمام این عوامل در کوتاه مدت می‌توانند نرخ ارز را کاهش دهند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه میزان کاهش نرخ دلار بستگی به ساختار اقتصادی کشور و انتظارات از آینده و همچنین چسبندگی قیمت‌ها دارد تاکید کرد: برآوردها نشان می‌دهد که در این شرایط با احیای برجام نرخ دلار به 20 هزار تومان برسد و در این قیمت به تعادل برسیم و شاید پس از هفته‌ها و ماه‌ها نرخ دلار کمتر از این هم باشد. اما بازارساز ارز تلاش خواهد کرد که نرخ دلار را در یک محدوده‌ای به ثبات برساند.
شقاقی تاکید کرد: باید به این موضوع توجه داشته باشیم که بحث ثبات نرخ ارز از تعیین قیمت آن بسیار مهمتر است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اثرگذاری عوامل بلندمدت بر نرخ ارز گفت: تورم اقتصادی، کسری‌های تجاری غیرنفتی که همواره اقتصاد ایران با این کسری مواجه بوده و واردات و همچنین اقتصاد غیررسمی و در بلندمدت تعیین کننده نرخ ارز هستند.
این کارشناس اقتصادی افزود: منظور از کوتاه مدت بازه زمانی یک الی دو ساله است و برای بلندمدت بازه زمانی پنج ساله را عنوان می‌کنیم.
وی تاکید کرد: شاید نرخ ارز پس از احیای برجام در کوتاه‌مدت روند کاهشی داشته باشد اما در بلندمدت اگر اصلاحات ساختاری انجام نشود نباید انتظار ادامه روند کاهشی نرخ دلار را داشته باشیم.
شقاقی با بیان اینکه فعلا هیچ عدد دقیقی را از میزان کاهش نرخ دلار نمی‌توان اعلام و تصور کرد اظهار داشت: اگر بازارساز ارز منابعی را در اختیار بگیرد می‌تواند نرخ ارز را به اعداد پایین‌تری هم هدایت کند اما هر چند در کوتاه مدت با کاهش نرخ ارز روبرو هستیم، عوامل بلندمدت به بازار ارز علامت می‌دهند و می‌توانند باعث خرید گسترده نرخ ارز و ادامه سوداگری در این بازار باشند.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: دهه پیش رو حیاتی‌ترین دهه اقتصادی کشور از 50 سال گذشته تا به امروز است و سال‌های 1400 تا 1410 برای اقتصاد ایران بسیار تعیین کننده است چرا که امکان صادرات نفت در آینده سخت و سخت‌تر خواهد شد.
شقاقی با تاکید بر اینکه تا یک دهه آینده دنیا از نفت عبور می‌کند گفت: اگر تا به امروز به دلیل مشکلات و محدودیت‌های تحریم امکان فروش نفت را نداشتیم از این پس باید بدانیم که تا 10 سال آینده اساسا نفت در دنیا خریدار نخواهد داشت.
وی افزود: آمارهای رسمی از بنگاه‌های پژوهشی دنیا می‌گوید سال 2019 یعنی قبل از شیوع کرونا در مقایسه با سال 2005 واردات نفت 22 میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرده است و کشور آ‌مریکا که سال 2005 روزانه 35 میلیون بشکه نفت واردات داشته امروز به صادرکننده نفت تبدیل شده است و پیش بینی می‌شود سال 2030 پایان عصر نفت و سوخت‌های نفتی باشد.
شقاقی تاکید کرد: بنابراین درآمدهای نفتی و ارزهای حاصل از فروش نفت در کشورمان به تدریج کاهش می‌یابد و در 10 سال آینده هیچ کشوری خریدار نفت ایران نخواهد بود، از این رو کسری‌های تجاری غیرنفتی به شدت افزایش یافته و این در حالی است که تا به امروز این شکاف و کسری‌ها را با پول نفت جبران می‌کردیم.
این کارشناس اقتصادی افزود: هر زمان که ایران تحریم می‌شد و دلار حاصل از فروش نفت کاهش پیدا می‌کرد کسری تجاری غیرنفتی آثار خودش را نشان می‌داد و قیمت ارز بالا می‌رفت.
وی ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که واردات رسمی ایران قبل از تحریم‌های نفتی ترامپ 55 میلیارد دلار بوده و صادرات غیرنفتی به 40 میلیارد دلار رسیده و در کنار آن هم 15 تا 20 میلیارد دلار قاچاق و واردات غیررسمی داشته‌ایم بنابراین کسری‌های تجاری غیرنفتی مشهود است و در کنار آن واردات غیررسمی هم وجود دارد. این شکاف و کسری با دلارهای نفتی پوشش داده می‌شد اما در شرایطی که در یک دهه آینده نفت ایران خریداری ندارد فشار مضاعفی بر نرخ دلار وارد خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: اگر نتوانیم در این بازه زمانی ساختار اقتصادی کشور، ساختار تورم، تجارت خارجی و ... را اصلاح کنیم فارغ از بحث تحریم‌ها دوباره شاهد صعودی شدن نرخ دلار خواهیم بود.
شقاقی گفت: شاید پس از احیای برجام با افزایش صادرات نفت، آزاد شدن پول‌های بلوکه و افت انتظارات تورمی نرخ دلار مسیر کاهشی را طی کند اما این کاهش قیمت دلار کوتاه مدت است.
وی درباره میزان ریزش نرخ دلار اظهار داشت: میزان کاهش نرخ دلار بستگی به سیاست‌گذار ارزی دارد که تصمیمی برای تعادل بخشی در نرخ ارز بگیرد اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که بسیاری از تولیدکنندگان از ریزش ناگهانی نرخ دلار و ورود آن به اعداد پایین آن هزینه‌های سنگینی را متحمل خواهند شد چراکه مواد اولیه و تجهیزات خود را با دلار بالای 20 هزار تومان خریداری کرده‌اند بنابراین در مقابل کاهش نرخ دلار مقاومت می‌کنند و در صورت ریزش‌های سنگین با ورشکستگی برخی از بنگاه‌های تولیدی مواجه می‌شویم بنابراین سیاست‌گذار ارزی باید بر اساس آینده اقتصاد، منابع ارزی، وضعیت تجارت خارجی، بنگاه‌های تولیدی و ... تعادلی را دربازار ارز ایجاد کند.
وی تاکید کرد: همان طور که گفتم حفظ این تعادل در بلندمدت بسیار مهم است چراکه ساختار فعلی اقتصاد ایران اجازه کاهش نرخ تورم را نمی‌دهد و اگر نرخ دلار در شرایط دستوری حفظ شود مانند فنر عمل می‌کند و به یک باره با جهش نرخ دلار مواجه می‌شویم.
شقاقی با تاکید بر اینکه باید یک دگرگونی اساسی در اقتصاد کشور شکل بگیرد تا تعادل و ثبات نرخ ارز حفظ شود اظهار داشت: از سال 1350 یعنی از 60 سال گذشته اقتصاد ایران به پول نفت عادت کرده و تمام مشکلات با دلارهای نفتی پوشش داده شده این در حالی است که از سال 1410 دیگر نفت خریداری ندارد و کشوری مانند ایران که تمام مناسبات اقتصادی، رفتاری، سیاسی و فرهنگی اجتماعی خود را بر پایه نفت شکل داده مجبور است از نفت عبور کند.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: البته در سال گذشته تا حدودی اقتصاد غیرنفتی را تجربه کردیم اما شرایط عادی کشور به هم ریخت و ا داره اقتصاد با مشکلات عدیده‌ای مواجه شد . این در حالی بود که اگر تحریم‌ها ادامه پیدا می‌کرد به اصلاح بودجه‌ریزی و اصلاح ساختاری کشور فشار می‌آورد و مجبور بودیم دست به این اصلاحات بزنیم.
شقاقی تاکید کرد: دیدیم که در غیاب دلارهای نفتی بودجه امسال با حدود 300 هزار میلیارد تومان کسری بسته شد اما لغو تحریم‌ها باعث می‌شود این کسری نشان داده نشود.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: باید توجه داشته با شیم در 10 سال آینده که نفت ایران خریداری ندارد مشکلات اقتصادی ایران شدیدتر شده و با صندوق‌های بازنشستگی ورشکسته و جمعیت پیر و بحران‌های محیط زیستی و تنش آبی مواجه هستیم که اگر این اصلاحات بنیادی در اقتصاد شکل نگیرد این مشکلات شدیدتر می‌شود.
ایلنا