حجم معاملات مواد اولیه پلیمری و شیمیایی در بورس‌کالا طی هفته گذشته در حالی افت جدی خود را به ثبت رساند که برای چندین‌هفته متوالی میزان دادوستدها بسیار کمتر از متوسط حجم معاملات سال گذشته است. از این‌رو می‌توان زنگ خطر بروز رکود با محوریت کاهش حجم معاملات مواد اولیه در بازار محصولات پتروشیمیایی را مخابره کرد. آن‌هم در شرایطی که ذهنیت غالب اهالی این بازار با تاثیرپذیری از نوسان کاهشی بهای ارز در بازار آزاد، قیمت‌ها را در سطوحی بالا ارزیابی می‌کند و حداقل در کوتاه‌مدت انتظار ورود تقاضای افزایشی به بورس‌کالا وجود ندارد، بنابراین به تعویق انداختن خرید مواد اولیه یا موکول‌کردن آن به روزهای آینده استراتژی اصلی این روزهای متقاضیان بازار به‌شمار می‌رود. به عبارت ساده‌تر بازار پلیمرهای بورس‌کالا از حالت تعادل خارج شده و بازگشت به تعادل معاملاتی به قیمتهای بازارپسند نیار دارد که به معنی نیاز بازار به قیمتهای پایه کمتر یا اعمال‌تخفیف از سوی عرضه‌کنندگان است. عدم‌تقارن قیمت‌ها با شرایط بازار موجب خواهد شد، حجم معاملات به تعادل لازم نرسد، بنابراین کلیت صنعت و بازار از این شرایط وخیم متاثر خواهد شد.
پایین‌آمدن حجم معاملات هفتگی به نسبت متوسط سال 99
متوسط حجم معاملات پلیمرها در سال 99 به‌میزان 63 هزار و 579 تن ارزیابی می‌شود که اگر هفته پایانی فروردین و ابتدای اردیبهشت ماه را نادیده بگیریم، از هفته منتهی به 22 اسفندماه سال گذشته تاکنون، حجم معاملات مواد اولیه پلیمری در ارقامی پایین‌تر از متوسط سالانه میزان دادوستدهای هفتگی قرار گرفته است. این مطلب به معنی افت جدی حجم معاملات مواداولیه در این بازار است که از مسیر کاهش میزان تقاضا و بی‌میلی اهالی بازار برای دادوستد در قیمتهای فعلی قابل‌رهگیری است. سکاندار اصلی ریزش داده‌های حیاتی معاملات پتروشیمیایی‌ها، کاهش بهای ارز در بازار آزاد، آن‌هم به میزانی است که در برخی از روزهای اخیر در نرخی پایین‌تر از بهای نیمایی خود قرار داشت. از این‌رو ورود به جریان رکودی در این بازار امری محتمل ارزیابی می‌شود که در صورت تداوم شرایط فعلی، باید از سوی متولیان این بازار جدی تلقی شود.
انتظارات اهالی بازار محقق شد؛ تداوم کاهش قیمتهای پایه
قیمتهای پایه اعلامی برای هفته‌جاری به گونه‌ای نزولی اعلام شد که افت نرخ، بسیار سنگین‌تر از هفته‌های قبل بود و هر دو اهرم اصلی تعیین قیمتهای پایه محصولات پتروشیمیایی همسو باهم کاهشی بودند. این در حالی است که قیمت مبنای دلار که با استفاده از میانگین هفتگی بهای نیمایی ارز محاسبه می‌شود، برای قیمتهای 19 اردیبهشت ماه به نسبت هفته ماقبل 85/ 3درصد کاهش داشت و به میزان 21 هزار و 991 تومان در نظر گرفته شد.
دیگر اهرم معادله کشف نرخ‌پایه یعنی قیمتهای جهانی نیز همگرا با نوسان کاهشی بهای ارز در بسیاری از گریدهای مواد اولیه کاهشی و در برخی دیگر بدون‌تغییر ماند. به این ترتیب دو سیگنال قدرتمندی که به دادوستدهای محصولات پتروشیمیایی از سوی قیمتهای پایه مخابره شد، کاهشی بودند، بنابراین انتظار اهالی بازار که در هفته گذشته سعی کردند با تقاضای حداقلی وارد بورس‌کالا شوند، محقق شد و بیش از پیش بر ذهنیت کاهش نرخ تاکید دارد.
به این ترتیب مساله بروز رکود در بازار مواداولیه که به‌سرعت به بخش تولید محصول نهایی سرایت می‌کند مهم‌ترین هشداری است که این روزها می‌توان از آن صحبت کرد.
در گروه پلیمرها، پلی‌پروپیلن نساجی و شیمیایی دو ماده اولیه‌ای بودند که بیشترین افت قیمت پایه را برای این هفته تجربه کردند. گروه پلی‌وینیل کلراید(PVC) قیمتهای جهانی بدون تغییر را به خود دید، اما در بین گروه محصولات شیمیایی علاوه‌بر قیمتهای کاهشی، چندین محصول رشد محدود نرخ پایه داشتند که اثر افزایش اندک قیمتهای جهانی را نشان می‌دهد. گاز پروپان و بوتان به ترتیب با 15 و 14 درصد افت قیمت پایه نسبت به هفته ماقبل، بیشترین کاهش قیمت را در بین این گروه محصولات داشتند و ایزو بوتانول بیشترین رشد قیمت را با 74/ 5 درصد افزایش قیمت‌پایه ثبت کرد.
سیگنال استمرار رکود در بازار پتروشیمیایی
نگاهی به قیمتهای پایه با محوریت نوسان بهای نیمایی ارز نشانه روند نزولی قیمت‌ها است و به‌نظر می‌رسد این روند ادامه خواهد داشت. به‌عنوان مثال بهای نیمایی روزانه ارز، نزدیک به هزار تومان پایین‌تر از متوسط هفتگی است و همچنین متوسط هفتگی هزار تومان پایین‌تر از متوسط ماهانه نرخ‌گذاری می‌شود. همین سیگنال به معنی پتانسیل استمرار افت نرخ متوسط هفتگی بهای نیمایی ارز است، بنابراین بازارها از هم‌اکنون خود را با یک سیگنال نزولی بسیار قدرتمند روبه‌رو می‌بینند.
این در حالی است که تکانه‌های مقطعی بهای آزاد ارز اگرچه می‌تواند به رشد انتظاری تقاضا منتهی شود ولی تجربه نشان داده که بازار فضای چندانی برای این قبیل بازی‌های ذهنی و روانی ندارد. پس از این مسیر انتظاری برای رشد حجم معاملات به‌صورت گسترده متصور نیست. از سوی دیگر رهگیری حجم معاملات اسفندماه تاکنون نشان می‌دهد که موجودی انبارهای مواداولیه در بازار داخلی به نسبت پایین بوده و از یک روند کاهشی احتمالی دیگر تبعیت می‌کند. دلیل این وضعیت را می‌توان در احتمال افزایش موجودی انبارها از محصولات نهایی رهگیری کرد. آن‌هم در وضعیتی که کالاهای صنعتی که با بودجه‌های عمرانی ارتباط بیشتری دارند هم در این چارچوب جای می‌گیرند. ماه رمضان و ورود به ادبیات انتخاباتی و نوسان بهای ارز در کنار عدم‌تحرک بازارهای داخلی و روند نزولی نرخ ارز در هفته‌های گذشته فضای چندانی برای دادوستد محصولات نهایی باقی نگذاشته است، بنابراین همه‌چیز برای استمرار رکود آماده بوده؛ آن‌هم در شرایطی که قیمتهای جهانی پلیمرها به‌صورت مقطعی کاهشی شده است.
باتوجه به این موارد ذات جرقه‌های رشد نرخ آزاد ارز به‌معنی بازگشت رونق به بازار نیست و اگر در این شرایط فکری به حال عدم‌تعادل در بازارها با محوریت پایین بودن حجم معاملات نشود، ضربه سنگینی به کلیت بازار محصولات پتروشیمی وارد خواهد شد. البته پس از رهگیری حجم معاملات هفته‌جاری می‌توان به صراحت بیشتری در این‌خصوص صحبت کرد اما اگر رکود نسبی با ضعف حجم معاملات استمرار یابد، عدم‌تعادل در بازار اثبات خواهد شد. آن‌هم در شرایطی که بازارها نیاز خواهند داشت تا با تعدیل قیمت‌ها، به تعادل بازگردند و در نهایت بازار در قیمتهای جدید به تعادل می‌رسد اما زمان رسیدن به این تعادل به‌معنی از دست‌رفتن زمان برای فرصت‌های تولیدی است.
موشکافی معاملات هفته گذشته پتروشیمیایی‌ها
هفته گذشته در بازار محصولات پلیمری و شیمیایی افت حجم معاملات به شکل محسوسی به ثبت رسید. به‌عبارت دقیق‌تر در بازار پلیمرها در برابر 96 هزار و 312 تن عرضه، تقاضایی به اندازه 55 هزار و 429 تن شکل گرفت که منجر به معامله 39 هزار و 192 تن از انواع مواد اولیه پلیمری بود. این میزان از حجم معاملات کمترین مقدار طی 4 هفته گذشته به‌شمار می‌رود و در مقایسه با حجم دادوستدهای هفته گذشته افت حدود 29درصدی را نشان می‌دهد.
اوضاع بازار شیمیایی‌ها نیز چندان تفاوتی نداشت و از مسیر کاهش تقاضا، افت حجم معاملات رقم خورد به‌طوری که در هفته گذشته در تالار فیزیکی بورس‌کالا به میزان 46 هزار و 202 تن محصول عرضه شد که از این میزان عرضه، 31 هزار و 312 تن مواداولیه شیمیایی مورد دادوستد قرار گرفت. افت 12/ 13 درصدی حجم معاملات نسبت به هفته ماقبل، به دلیل کاهش 16درصدی تقاضا رخ داد که در هفته پیش به میزان 32 هزار و 652 تن تقاضا در بورس کالا به ثبت رسید.
دنیای اقتصاد