سازمان هواشناسی از اواخر آذر و اوایل دی نسبت به کمبود بارش و احتمال خشکسالی هشدارهای مکرری صادر کرد (داد) که این موضوع دامداران و کشاورزان را بیش از پیش نگران کرد که با این وجود انتظار می‌رفت وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید در اواخر سال گذشته برنامه مقابله با بحران خشکسالی را اتخاذ می‌کرد تا از ابتدای امسال برنامه در فاز اجرایی قرار می‌گرفت.
این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی به رغم هشدارهای مکرر تشکل و اتحادیه های تولیدی نسبت به کمبود علوفه در مرتع و کشتار دام‌های مولد، با گذشت بیش از ۲ ماه از سال هیچ اقدام عملی در جهت حمایت از دامدار و حفظ تولید انجام نداده است که با استمرار این روند، آینده تاریکی در انتظار صنعت دامپروری است.
بنابر آمار دفتر مرتع سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در شرایط نرمال میزان تولید علوفه مرتعی در ۸۴.۸ میلیون هکتار مراتع کشور ۱۰.۷ میلیون تن است که امسال میزان تولید علوفه مرتعی ۶.۴۵ میلیون تن بوده است که این امر افت چشمگیر تولید در شرایط کم‌بارشی و نیازمندی دامداران به علوفه دستی را نشان می‌دهد که متاسفانه در شرایط کنونی دامداران در تامین نهاده مورد نیاز با مشکلاتی روبرو هستند که چاره‌ای جز کشتار دام‌های لاغر، چاق و مولد خود ندارند که این امر می تواند زنگ‌خطری برای تامین گوشت مورد نیاز در بازار باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شرایط فعلی، قیمت دام زنده به علت افزایش کشتار به کمتر از نرخ تمام شده تولید رسیده است، درحالیکه قیمت گوشت بدون توجه به نرخ دام در بازار همچنان بالاست و همواره این نگرانی وجود دارد که در ۶ ماهه دوم سال با کمبود عرضه دام چه اتفاقی در بازار قیمت و مصرف پروتئین مورد نیاز خانوار رخ دهد؟ آن هم در شرایطی که میزان جوجه ریزی در واحدهای مرغداری تحت تاثیر عوامل مختلف کاهش داشته و با کمبود در عرضه مرغ مواجه هستیم.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که با کاهش ۵۳ درصدی بارش نسبت به مدت مشابه سال قبل و همچنین ۴۱.۲ درصد نسبت به دوره نرمال و افت محسوس تولید علوفه، دام‌ها به علت کمبود و گرانی نهاده روانه کشتارگاه ها شدند که اگر مسئولان هر چه سریع تر تدابیری برای رفع این بحران بکار نگیرند، بدون تردید از ابتدای پاییز با کمبود گوشت مواجه خواهیم شد، هر چند در شرایط فعلی آمار دقیقی از کشتار دام‌های مولد در دست نیست، اما کلیپ‌های ارسالی از کشتارگاه‌ها و اظهارات اتحادیه های استانی و دامداران این موضوع را تایید می‌کند.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین وضعیت تامین نهاده مورد نیاز دامداران و تاثیر شرایط خشکسالی بر کشتار دام‌های مولد و راهکار جلوگیری از بحران فعلی با خبر شویم:
تاخیر وزارت جهاد کشاورزی در مقابله با بحران خشکسالی
افشین صدر دادرس مدیر عامل اتحادیه دام سبک کشور، با اشاره به اینکه آینده روشنی پیش روی بازار گوشت نیست، اظهارکرد: وزارت جهاد کشاورزی برای رفع بحران فعلی برنامه هایی دارد، اما از دید گاه ما قبل از عید برای مقابله با بحران خشکسالی برنامه‌های اتخاذ می کرد تا با تصویب اعتبارات، هم اکنون وارد فاز اجرایی می‌شد.
وی افزود: علی رغم آنکه معاونت امور دام برنامه خود را پیشنهاد داده است، اما سایر بخش ها که باید برای این موضوع تامین اعتبار کنند تا به فاز اجرا در بیاید، اما متاسفانه معطل می‌کنند، درحالی که با ورود به خرداد ماه وقت کافی نداریم.
دادرس با انتقاد از این موضوع که برنامه معاونت امور دام تصویب نشده است، گفت: تاکنون بودجه ای برای مقابله با خشکسالی در بحث حمایت از دام سبک تخصیص داده نشده است و نمی دانیم چرا معاونت اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اقدامی نکرده است تا برنامه وارد فاز اجرایی شود.
این مقام‌مسئول ادامه داد: مسئولان در بحث بودجه و اعتبارات با نگاه خاص باید به این‌مسئله نگاه کنند تا امنیت غذایی دچار چالش نشود.
مدیر عامل اتحادیه دام سبک درباره آینده بازار گوشت بیان کرد: با استمرار روند کنونی که از ابتدای سال با آن روبرو بودیم، آینده خوبی پیش روی تولید نیست چرا که درصورت داشتن ارز هم مجبور به واردات می‌شویم.
وی از کاهش جوجه ریزی واحدهای مرغداری خبر داد و گفت: گرچه تا اسفند امیدوار بودیم که اگر با کمبود گوشت قرمز مواجه شویم، مرغ به اندازه کافی موجود است، اما تجربه اسفند به مسئولان و مردم نشان داد که تولید مرغ هم ظرفیت مشخصی دارد و تمام بار مصرف گوشت قرمز را نمی توان روانه گوشت مرغ کرد چرا که خارج از ظرفیت تولید نمی توان از مرغداران انتظار داشت.
مدیر عامل اتحادیه دام سبک ادامه داد: در شرایط کنونی که تولیدکنندگان مرغ با مشکلات متعددی در تامین نهاده ها روبرو هستند، اخباری مبنی بر کاهش ظرفیت جوجه‌ریزی منتشر شده است که با این وجود جای این سوال مطرح است که با افت تولید گوشت قرمز و مرغ، خانوارها پروتیئن مورد نیاز را از کجا تامین کنند؟
دادرس از افت محسوس قیمت دام زنده در بازار خبر داد و گفت: در حال حاضر که دامداران دام های لاغر و چاق خود را به علت عدم توان نگه داری ناشی از گرانی نهاده به کشتارگاه می برند، همین موضوع منجر به افت محسوس قیمت دام زنده به مرز ۵۲ تا ۵۵ هزار تومان شده است، درحالیکه قیمت گوشت در سطح شهر تهران همچنان کمتر از ۱۵۰ هزار تومان نیست که با استمرار روند کشتار دام‌های مولد معلوم نیست که قیمت گوشت به رغم کمبود تعداد دام به چه رقمی برسد؟
این مقام مسئول درباره آمار کشتار دام‌های مولد بیان کرد: گرچه آماری از تعداد کشتار دام های مولد نداریم، اما بنابر گزارش و کلیپ‌هایی که از کشتارگاه ها ارسال می شود، همچنین صحبت‌هایی که با دامداران و همکاران اتحادیه‌های استانی مطرح است هم اکنون دام های مولد راهی کشتارگاه هستند که از مسئولان تقاضا داریم هر چه سریع‌تر تصمیماتی اتخاذ کنند چرا که با از دست دادن زمان نمی توان جلوی اتفاقات ناگوار در آینده را گرفت.
وی درباره آخرین وضعیت جمعیت دام سبک در کشور گفت: بنابر آخرین اطلاعات مرکز آمار در زمستان گذشته حدود ۷۲ میلیون راس گوسفند و بز در کشور داریم که سالیانه ۸ تا ۹ میلیون تن نهاده دامی اعم از وارداتی و داخلی در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدیر عامل اتحادیه دام سبک عمده نهاده مصرفی در بخش دام سبک را جو اعلام کرد و افزود: اگر بخواهیم از روش های نوین تغذیه استفاده کنیم، لذا میزان جو مصرفی باید کاهش و به مقدار ذرت افزوده شود، همچنین نیازی به کنجاله سویا نیست چرا که کنجاله آفتابگردان و کنجاله کلزا در این بخش مورد استفاده قرار می گیرد.
دادرس ادامه داد: بنابر آمار از اواخر اسفند یا اواسط فروردین دام سبک وارد مراتع می‌شود و تا خرداد در مراتع ییلاقی هستند و سپس از تیر تا اواسط مهر وارد مزارع می‌شوند.
این مقام مسئول درباره تاثیر کم بارشی در میزان تولید علوفه مرتع بیان کرد: بنابر آمار دفتر مرتع سازمان جنگل ها، در شرایط نرمال میزان تولید علوفه مرتعی در ۸۴.۸ میلیون هکتار از مراتع کشور، ۱۰.۷ میلیون تن است که امسال میزان تولید علوفه مرتعی به ۶.۴۵ میلیون تن رسیده است، همچنین بنابر بررسی دفتر مرتع به ازای هر یک میلی متر کاهش بارندگی ۸ دهم کیلوگرم در هکتار افت تولید در مرتع داریم که با این وجود کاملا مشخص است که میزان تولید علوفه در مراتع چقدر کاهش یافته است.
دادرس با بیان اینکه در نیمه اول سال دام سبک اعم از عشایر و غیرعشایر نیازی به علوفه دستی ندارند، گفت: در شرایطی که میزان علوفه در مرتع کاهش می‌یابد، از طریق علوفه دستی باید جایگزینی صورت گیرد که متاسفانه تاکنون کار اجرایی صورت نگرفته است.
حذف دام های مولد بازار گوشت را متشنج می‌کند
جواد آزاد مدیر عامل اتحادیه صنعت دامپروران نسبت به کشتار دام‌های مولد هشدار داد و گفت: با توجه به شرایط خشکسالی، دامداران اقدام به حذف دام‌های مولد خود کرده‌اند که اگر حمایتی از آنها صورت نگیرد، در ۶ ماهه دوم سال دام مولدی وجود نخواهد داشت.
وی افزود: با توجه به بحث خشکسالی و مشکلات تامین نهاده در فصل آینده دام پرواری برای عرضه وجود ندارد، از این رو به وزیر جهاد کشاورزی پیشنهاداتی برای اجرا دادیم که بعید است به این زودی اجرا شود.
آزاد ادامه داد: اگر مسئولان در شرایط کنونی به داد دامدار نرسند تا بتوانند دام‌های مولد خود را حفظ کنند، با معضل تولید گوشت در فصل آینده روبرو خواهیم شد.
مدیر عامل اتحادیه صنعت دامپروران با اشاره به اینکه آماری از کشتار دام‌های مولد نداریم، بیان کرد: عشایر ۳۰ درصد جمعیت دام کشور را تشکیل می دهند که ۱۰۰ درصد به مرتع وابسته هستند، همچنین جمعیت دام غیرعشایر در ۶ ماهه نخست سال به مرتع وابسته است که نبود علوفه در مرتع منجر به حذف دام‌های مولد شده است.
آزاد ادامه داد: اگر بنابه هر دلیلی حمایت از دامداران صورت نگیرد و تولیدکنندگان به علت گرانی نهاده و کمبود مجبور به کشتار دام های لاغر و چاق خود شوند، لذا برای تامین گوشت نیازمند واردات خواهیم بود که این امر علاوه بر مشکلات متعدد تامین ارز منجر به نابودی تولید داخل هم می‌شود.
سوء مدیریت وزارت جهاد، دام های مولد را راهی کشتارگاه کرد
مجتبی عالی مدیر عامل اتحادیه دامداران کشور، با اشاره به اینکه صنعت دامپروری در حال نابودی است، اظهار کرد: با وجود پیگیری های متعدد از وزیر جهاد کشاورزی و معاونت امور دام مبنی بر تاثیر شرایط خشکسالی بر تولید علوفه و گرانی نهاده‌های دامی، کسی جوابگو نیست.
وی افزود: با وجود ارسال گاو و گوسفند مولد به کشتارگاه، در شش ماهه دوم سال معلوم نیست که چه بر سر بازار گوشت آید.
عالی با بیان اینکه قیمت فعلی دام ارتباطی به نرخ تمام شده تولید ندارد، گفت: هم اکنون متوسط قیمت هر کیلو دام سبک در کشور ۴۵ هزار تومان و دام سنگین ۴۲ هزار تومان است، درحالیکه قیمت تمام شده دام سبک ۶۵ هزار تومان و دام سنگین ۵۷ هزار تومان است.
این مقام مسئول ادامه داد: در حال حاضر با ارسال گاو و گوسفند مولد به کشتارگاه، قیمت کاهش یافته است که با اتمام دام مولد نمی دانیم چه اتفاقی در بازار رخ می‌دهد.
وی درباره تاثیر شرایط خشکسالی بر تولید علوفه در مرتع بیان کرد: با آغاز بهار دام سبک از طریق مراتع تغذیه می کند که هم اکنون به دلیل کمبود علوفه، ۵۰ تا ۶۰ درصد از طریق تامین نهاده انجام می‌شود.
عالی از توزیع قطره چکانی نهاده دامی از سامانه بازارگاه خبر داد و گفت: در شرایط فعلی ۲۰ تا ۲۵ درصد نهاده با نرخ مصوب و ۷۵ درصد از بازار آزاد تامین می‌شود.
مدیر عامل اتحادیه دامداران قیمت کنونی هر کیلو جو و ذرت در بازار آزاد را ۶ هزار تومان و کنجاله سویا ۱۰ هزار تومان اعلام کرد و افزود: با افزایش هزینه‌های حمل و نقل و حقوق و دستمزد، دامداران با چالش های متعددی روبرو هستند.
وی در واکنش به سو مدیریت مسئولان وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: علی رغم برگزاری جلسات متعدد، اما مسئولان وزارت جهاد کشاورزی برنامه ریزی برای رفع مشکلات دامداران ندارند و تمامی راه حل‌ها شعاری بیش نیست، در غیر این صورت باید آثار آن را در سفره خانوار دیده می‌شد.
مدیر عامل اتحادیه دامداران در پایان تصریح کرد: با توجه به بی‌برنامگی مسئولان وزارت جهاد کشاورزی برای تولید پیش بینی ها حاکی از آن است که با استمرار این روند بحران بازار مرغ و تخم مرغ برای گوشت هم تکرار خواهد شد.
در سال زراعی جاری، کمبود بارش و شرایط خشکسالی مشکلات متعددی برای بخش کشاورزی ایجاد کرد که به رغم هشدارهای متعدد بخش خصوصی، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی حمایتی از دامداران نداشتند که در نهایت نبود توان مالی دامدار برای خرید منجر به حذف دام‌های مولد شده است که با استمرار این روند معلوم نیست چه بر سر بازار گوشت آید.
باشگاه خبرنگاران