با وجود برخی قوانین و ضوابط شفافیت‌زا برای بودجه شرکت‌های دولتی اما همچنان یکی از نقاط مغفول بودجه کل کشور متعلق به شرکت‌های پردرآمد دولتی است که در بخش اقتصادی دسته بندی شده‌اند و برای سال 1401 بالغ بر 1641 هزار میلیارد تومان بودجه پیشنهادی دارند و قرار است این شرکت‌ها 1152 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کنند.
آنچه از سوی سازمان برنامه و بودجه ارائه شده شرکت‌های دولتی سودده و سربه سر از یکدیگر تفکیک نشده است در میان این شرکت‌ها، درآمد چند شرکت به لحاظ کارکرد و ماهیتی که دارند از دیگر شرکت‌ها متمایز بوده و به همین علت جزء پر درآمدترین‌ها محسوب می شوند.
شرکت‌های امور اقتصادی گل سرسبد شرکت‌های دولتی محسوب می‌شوند و 10 هزار میلیارد تومان مالیات و بیش از 12 هزار میلیارد تومان نیز سود ویژه برای آنها پیش بینی شده که جمع این دو مورد معادل 2 درصد درآمدشان می‌شوند.
در میان شرکت‌هایی که در امور اقتصادی قرار دارند هفت شرکت در زمره ابرشرکت‌ها قرار دارند و بالاترین سهم درآمدی را به خود اختصاص داده‌اند که بدین شرح است.
*بودجه شرکت ملی نفت
بودجه سال 1401 شرکت ملی نفت که از سوی سازمان برنامه و بودجه تهیه شده بالغ بر 190 هزار میلیارد تومان پیشنهاد شده است. این درآمد براساس محاسبات نرخ ارز 23 هزار تومانی و صادرات نفت 1.2 میلیون بشکه در روز با قیمت نفت حدود 60 دلار محاسبه شده است.
جزئیات منابع شرکت ملی نفت نشان می‌دهد 8 هزار میلیارد تومان تسهیلات داخلی، 48 هزار میلیارد تومان تسهیلات خارجی و بیش از 88 هزار میلیارد تومان سایر دریافتی‌های این شرکت می‌شود.
قرار است شرکت نفت سال آینده 4591 میلیارد تومان مالیات بدهی پرداخت کند اما جای 50 درصد سود ویژه در بودجه صفر در نظر گرفته شده است. سهم دولت از تقسیم سود شرکت نفت 9183 میلیارد تومان برآورد شده است.
*پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز 1340 میلیارد تومان در سال آینده درآمد کسب خواهد کرد که 62 میلیارد و 500 میلیون تومان مالیات و 125 میلیارد تومان سود ویژه پرداخت می‌کند.
*شرکت پخش فرآورده‌های نفتی
شرکت سهامی پخش فرآورده‌های نفتی ایران چهارمین شرکت پردرآمد دولتی قلمداد می شود که سازمان برنامه و بودجه برای سال آینده درآمد 23 هزار 391 میلیارد تومانی متصور است. سهم خزانه از این درآمدها که شامل مالیات و سود ویژه می‌شود به ترتیب 250 میلیارد تومان و 500 میلیارد تومان خواهد بود.
*شرکت گاز
شرکت مادر تخصصی گاز نیز از دیگر شرکت‌های دولتی سودده و گل سرسبد درآمدی محسوب می‌شود که درآمدی بالغ بر 130 هزار 464 میلیارد تومان خواهد داشت.
1498 میلیارد تومان مالیات و 2997 میلیارد تومان سهم 50 درصد سود ویژه را به خزانه واریز می‌کند. یکی از مفروضات جدی درآمدهای ارزی صادرات گاز حدود 3.6 میلیارد دلار پیش بینی شده است.
* توانیر
هرچند صنعت برق بنا به گزارش دستگاه‌های متولی به دلیل پایین بودن تعرفه‌ها و مشکلات زیرساخت و نوسازی نشدن تجهیزات زیان‌ده تلقی می‌شود اما شرکت مادر تخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران یا همان توانیر درآمدی بیش از 19 هزار 275 میلیارد تومان برای سال آینده بدست خواهد آورد. از این میزان مجموعا 150 میلیارد تومان مالیات و سود ویژه به خزانه واریز خواهد کرد.
*تولید نیروی برق حرارتی
شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی 18 هزار و 918 میلیارد تومان درآمد کسب خواهد کرد که از این درآمد 32 میلیارد و 500 میلیون تومان مالیات و 65 میلیارد تومان سود ویژه به خزانه واریز می‌کند.
*صنایع معدنی
سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران برای سال آینده 33 هزار و 372 میلیارد تومان درآمدزایی خواهد داشت که از این میزان 106 میلیارد تومان مالیات و 2126 میلیارد تومان سود ویژه به دولت پرداخت می کند.
درآمد 7 ابرشرکتی که وضعیت آنها بررسی شد بیش از 36 درصد درآمدهای اقتصادی شرکت‌های دولتی را در اختیار دارند. همچنین مجموعا 416 هزار و 846 میلیارد تومان و سهم مالیات و سود ویژه آنها نیز 13 هزار و 462 میلیارد تومان پیش بینی شده است. نسبت مالیات و سود ویژه این شرکت‌ها به درآمدشان 3.2 درصد می‌شود که رقم ناچیز است. این در حالی است که حقوق‌های نجومی و نامتعارف در این شرکت‌ها به چشم می خورد.
رئیس‌جمهور در این باره با اشاره به قابل تحمل نبودن پرداخت‌های نامتعارف در دولت و شرکت‌های دولتی، از سازمان اداری و استخدامی خواسته قبل از نهایی شدن بودجه 1401 نسبت به تدوین یک نظام پرداخت عادلانه حقوق و دستمزد اقدام کند.
فارس