بازار محصولات پتروشیمیایی بورس‌کالا در آخرین هفته فصل پاییز، جریان معاملاتی نسبتا آرامی را پشت سر گذاشت و به‌رغم ثبت رقابت قیمتی برای خرید برخی از گریدهای این گروه از محصولات، عمده مواد اولیه با قیمت پایه معامله شدند. روند نوسان داده‌‌‌های حیاتی معاملات محصولات پتروشیمیایی بورس‌کالا در آذرماه سال‌جاری از افت و خیزهای متعددی حکایت دارد که از سوی متغیرهای اثرگذار بر این بازار، یعنی نوسان بهای ارز و قیمت‌های جهانی تغذیه می‌شود. اینکه پیش‌بینی اهالی بازار از دورنمای قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی به چه سمت و سویی هدایت شود، همچنین این مساله که حجم عرضه و میزان تقاضای واردشده به بازار محصولات پتروشیمیایی چقدر خواهد بود، میزان معاملات را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
اثرگذاری دو اهرم اصلی بر بازار پتروشیمیایی چگونه خواهد بود؟
بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد، بهای نیمایی ارز که در فرمول قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی به شکل میانگین هفتگی به کار می‌رود، آذرماه را با روند افزایشی سپری کرد که سبب شد در هفته‌‌‌های اخیر شاهد سبزپوش شدن برخی از گریدهای این گروه از محصولات باشیم. از آنجا که میانگین‌‌‌های روزانه بهای دلار در هفته گذشته نیز افزایشی ارزیابی می‌شود، این انتظار وجود دارد که در هفته جاری و برای قیمت‌های پایه اعلامی در اولین هفته از فصل زمستان، شاهد اثر مثبت روند افزایشی بهای ارز و سبزپوشی قیمت‌های پایه باشیم.
قیمت‌های جهانی، دیگر اهرم اثرگذار بر نوسان قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی بورس‌کالا به شمار می‌‌‌روند که در هفته‌‌‌های اخیر، تحت‌تاثیر افت محسوس بهای جهانی نفت‌خام، با روندی کاهشی نوسان کردند. البته با جرقه‌‌‌های افزایشی بهای نفت، تا حدی از افت نرخ جهانی کاسته شد؛ اما هنوز هم تنزل قیمت در برخی از گریدهای محصولات پلیمری و شیمیایی دیده می‌شود.
با نزدیک شدن به تعطیلات سال نو میلادی و طبق عرف هر ساله این بازارها، قیمت معاملات محصولات پتروشیمیایی در بازارهای جهانی که از طریق نشریات بین‌المللی منتشر می‌شود، اعلام نشده و این نرخ‌های جهانی در تعطیلات در دسترس نخواهد بود. از این رو این احتمال وجود دارد که همچون سال گذشته، در این مدت دفتر توسعه صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی از تغییرات این قیمت‌ها چشم‌پوشی کرده و تنها با اهرم قیمت نیمایی مبنای دلار اقدام به اعلام نرخ‌های پایه کند.
هنوز بازار ارز به ثبات لازم نرسیده است و روند قیمتی موجود در این بازار به‌شدت تحت تاثیر اخبار منتشرشده از سوی مذاکرات برجام قرار می‌گیرد. بنابراین از بازار ارز پیش‌بینی دقیقی نمی‌توان داشت؛ چرا که تحت‌تاثیر عوامل بیرونی نوسان کرده و این روزها نااطمینانی در روند قیمتی این بازار به‌وضوح دیده می‌شود. البته بازار آزاد ارز، در هفته گذشته تکانه‌‌‌های قیمتی محدودی را تجربه کرد و توان چندانی برای عبور از مرز 30هزار تومانی نداشت. اما آنچه اکنون می‌توان به آن استناد کرد، پیش‌بینی بر مبنای داده‌‌‌های گذشته است که این داده‌‌‌ها در بازار نیمایی ارز روندی صعودی را ترسیم می‌کند و در هفته گذشته نیز میانگین روزانه بهای دلار را افزایشی نشان داد. بنابراین این انتظار وجود دارد که در صورت تداوم شرایط فعلی، حداقل تا برگزاری نشست بعدی برجام و تعیین تکلیف شدن تحریم‌‌‌ها، نوسانات قیمتی با همین روند فعلی ادامه یابد و بازار نیز متاثر از آن جریان آرام معاملاتی را تجربه کند. بنابراین لازم است مخابره سیگنال‌‌‌های رسمی‌‌‌تر، پیش‌بینی‌‌‌ها را به تعویق بیندازد و از معاملات هیجانی پرهیز شود.
عرضه پلیمرها بار دیگر کاهش یافت
جریان معاملات محصولات پلیمری بورس‌کالا در هفته گذشته، در حالی نوسان محدودی را برای داده‌‌‌های حیاتی این بازار به نسبت هفته سوم آذرماه ترسیم کرد که میزان عرضه و حجم تقاضا برای خرید مواد اولیه پلیمری کاهش داشته است؛ به گونه‌‌‌ای که برای دومین هفته متوالی در آذرماه دو نیروی اصلی تعیین‌کننده حجم معاملات، یعنی عرضه و تقاضا با کاهش همراه شده‌‌‌اند. نکته جالب توجه آن است که در هفته گذشته، به‌رغم ثبت کاهش همزمان عرضه و تقاضا در این بازار، حجم معاملات پلیمرها به میزان یک‌هزار و 662 تن افزایش داشته و سبب شده است (به واسطه افت میزان عرضه‌‌‌ها) درصد بیشتری از محصولات این بازار در هفته گذشته مورد دادوستد قرار گیرد. به عبارت دقیق‌‌‌تر، در آخرین هفته ماه آذر، به میزان 82هزار و 703تن ماده اولیه پلیمری در تالار فیزیکی بورس کالا عرضه شد که نسبت به هفته ماقبل از افت 26/ 1درصدی حکایت دارد. این میزان عرضه هفتگی و تداوم کاهشی آن طی دو هفته متوالی، بار دیگر زنگ خطر بروز رکود در معاملات این بازار را به صدا درآورده است؛ چرا که عرضه به‌عنوان یکی از متغیرهای اثرگذار بر حجم معاملات به‌سرعت می‌تواند جریان دادوستدهای این بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد که در صورت افت قابل‌توجه میزان هفتگی آن، چندان خوشایند نخواهد بود؛ چرا که میزان دسترسی به مواد اولیه را با اما و اگرهای بسیاری همراه خواهد کرد و به نفع صنایع تکمیلی و تولید در این بخش نخواهد بود. در برابر این میزان عرضه، تقاضای 105هزار و 80 تنی برای خرید پلیمرها به ثبت رسید که نسبت به هفته ماقبل از کاهش بیش از 7درصدی حکایت دارد. طبق گزارش‌‌‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» چنانچه حجم عرضه این گروه از محصولات در سطوح قابل قبولی ثابت باشد، نوسان میزان تقاضا با حجم معاملات همسو خواهد بود. اما در هفته گذشته، نه‌تنها شرط اول این ادعا اثبات نشد، بلکه به‌رغم افت میزان تقاضا، حجم معاملات افزایش محدودی را تجربه کرد. بنابراین می‌توان عنوان کرد که در گام اول مهم‌ترین متغیر برای به ثبات رسیدن معاملات پلیمرهای بورس کالا، میزان عرضه است که چندی است افت قابل‌توجهی را سپری کرده و از این مسیر حجم معاملات را نیز تحت فشار قرار می‌دهد. اینکه الگوی جدید مدیریت بازار و الزام عرضه کل تولید شرکت‌های پتروشیمی در بورس‌کالا می‌تواند به کمک بازار بیاید یا خیر، نکته‌‌‌ای است که باید در هفته‌‌‌های آینده و عملیاتی شدن این طرح و بر مبنای داده‌‌‌های به ثبت رسیده بررسی کرد؛ چرا که هنگام اجرایی شدن گام به گام این طرح در اواسط فصل پاییز و حذف تدریجی سهمیه‌بندی‌‌‌های بهین‌یاب برای برخی از محصولات، نه‌تنها حجم عرضه‌‌‌ها افزایش نیافت، بلکه از متوسط هفتگی 6ماه نخست سال نیز کمتر شد.
ثمره تقابل عرضه و تقاضا در هفته گذشته، معامله 77هزار و 24 تن انواع محصولات پلیمری در بورس کالا بود که نسبت به هفته ماقبل خود رشد 2/ 2درصدی را به ثبت رساند. این میزان دادوستد پلیمرها در هفته گذشته، از معامله بیش از 93درصد عرضه حکایت دارد که اگرچه در مقایسه با هفته سوم آذرماه افزایش یافته، اما اگر میزان افت عرضه را در هفته گذشته به تحلیل‌‌‌ها اضافه کنیم، رشد دادوستد مقدار عرضه چندان امیدوارکننده‌ای نخواهد بود.
حجم معاملات شیمیایی‌‌‌ها، در هفته پایانی پاییز ثابت ماند
جریان معاملات در بازار شیمیایی بورس کالا متفاوت از پلیمرها رقم خورد؛ به طوری که عرضه‌‌‌های این گروه از محصولات در تالار فیزیکی بورس کالا کاهشی بود و حجم معاملات نسبت به هفته ماقبل آن ثابت باقی ماند و از میان داده‌‌‌های پراهمیت معاملات شیمیایی‌‌‌های بورس کالا، تنها داده کاهشی قابل‌توجه این بازار، حجم تقاضا بود که در هفته گذشته به میزان 13/ 5درصد نسبت به هفته منتهی به 26آذر کاهش داشت. بنابراین معاملات محصولات شیمیایی بورس کالا در هفته گذشته در حالی به اتمام رسید که حجم دادوستد این محصولات نسبت به هفته ماقبل تقریبا ثابت ماند و به میزان 27هزار و 677 تن از انواع مواد اولیه شیمیایی در این بازار معامله شد. در واقع در هفته گذشته به میزان 38هزار و 89 تن محصول شیمیایی در تالار فیزیکی بورس کالا عرضه شد که در برابر آن 33هزار و 620 تن تقاضا به ثبت رسید. در نهایت بالغ بر 72درصد از میزان عرضه‌‌‌ها مورد دادوستد قرر گرفت.
عمده محصولات پتروشیمیایی بدون رقابت قیمتی معامله شدند
رقابت‌‌‌های قیمتی برای خرید مواد اولیه پتروشیمیایی بورس کالا در هفته گذشته برای عموم گریدهای این بازار تقریبا صفر بود و بیشتر مواد اولیه این بازار، به‌ویژه محصولات شیمیایی با قیمت پایه مورد دادوستد قرار گرفتند. در بین شیمیایی‌‌‌های بورس کالا، یکی از عرضه‌‌‌های اسید نیتریک که به صورت سلف فروخته شد، با بیشترین رقابت قیمتی یعنی 80درصد بالاتر از قیمت پایه خود مورد دادوستد قرار گرفت. پس از آن تولوئن دی ایزوسیانات (TDI ) بود که با ثبت 75درصد رقابت قیمتی در رده دوم قرار گرفت. اگرچه در بازار شیمیایی‌‌‌های بورس کالا میزان رقابت‌‌‌های ثبت‌شده بسیار بالا بود؛ اما عمده گریدهای این بازار با قیمت پایه مورد دادوستد قرار گرفتند یا رقابت قیمتی محدودی را به ثبت رساندند.
اما در بین پلیمرهای بورس کالا به نسبت شیمیایی‌‌‌ها میزان این رقابت‌ها محدودتر ارزیابی می‌شود. به عبارت دقیق‌‌‌تر بالاترین رقابت قیمتی این بازار مربوط به چند عرضه نقدی پلی استایرن انبساطی نسوز بود که 45 تا38درصد بالاتر از قیمت پایه خود در هفته گذشته مورد دادوستد قرار گرفتند. پس از آن کمتر از 10 گرید از محصولات پلیمری با رقابت بالای 20درصد معامله شدند و سایر گریدهای پلیمری یا بدون رقابت قیمتی و با قیمت پایه مورد دادوستد قرار گرفتند یا اندکی بالاتر از نرخ پایه اعلامی خود معامله شدند.
همچنین شنیده‌‌‌ها از معاملات بازار آزاد محصولات پتروشیمیایی حاکی از آن است که اندکی رشد قیمت در برخی از گریدهای جذاب این بازار دیده می‌شود؛ اما در مجموع هنوز هم ترکیبی از افزایش و کاهش بها در محصولات مختلف پتروشیمیایی وجود دارد.
دنیای اقتصاد