رئیس سابق بانک مرکزی در فیلمی که از خودش منتشر کرده، گفته است: اعلام شد که صادرات نفت کشور ۴۰ درصد رشد داشته است اما به جزئیات اشاره نشده است که به نظر می‌رسد، منظور نسبت به سال گذشته بوده و از این نظر که تأثیر تحریم‌های ظالمانه کم شده، خبر امیدبخشی است.
وی ادامه داد: اما در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ قیمت جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی چیزی بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است، بنابراین اگر هیچ تلاشی هم نمی‌کردیم، قاعدتاً با صادراتی که در سال گذشته داشتیم، می‌توانستیم نزدیک به ۶۰ درصد رشد درآمد داشته باشیم. بنابراین سؤال من از دولت سیزدهم این است که سهم دولت در خنثی‌سازی تحریم‌ها به چه میزان بوده است.
اشتباه همتی در این است که سخنان اخیر رئیس‌جمهور درباره افزایش ۴۰ درصدی حجم صادرات نفت کشور را به عنوان درآمد حاصل از صادرات نفت برداشت کرده و آنگاه با توجیه اینکه قیمت نفت ۶۰ درصد افزایش یافته، استدلال کرده که دولت سیزدهم کاری برای افزایش صادرات نفت نکرده است.
این در حالی است که سخنان رئیس‌جمهور درباره افزایش حجم صادرات نفت کشور است که نسبت به دولت دوازدهم ۴۰ درصد رشد کرده است. علت افزایش حجم صادرات نفت کشور در چند ماه اخیر هم اقداماتی است که دولت برای دور زدن تحریم‌های نفتی با انجام توافقات با کشورهای خریدار نفت انجام داده که البته جزئیات آن هیچ‌گاه رسانه‌ای نخواهد شد اما آمریکایی‌ها از آن مطلعند و اتاق‌های فکر سیاست خارجه آمریکا هم با اذعان به موفقیت ایران در افزایش صادرات نفت، از بی‌اثر شدن تحریم نفتی سخن گفته و به دولت بایدن توصیه کرده‌اند قبل از بی‌اثری کامل تحریم‌های نفتی، با ایران به توافق برسد تا بتواند امتیاز بیشتری کسب کند.
البته این اقدامات از سال ۱۳۹۷ که تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران وضع شد، قابل اجرا بود اما دولت دوازدهم عزمی برای دور زدن تحریم‌ها نداشت و حتی پیشنهادات کشورهای دوست ایران همچون روسیه و چین برای دور زدن تحریم‌های نفتی را نیز پس می‌زد و از سوی دیگر، در داخل کشور اینگونه القا می‌کرد که تحریم‌ها به شدت اثرگذار است و راهی برای فروش نفت وجود ندارد و چاره‌ای جز کوتاه آمدن در برابر خواسته‌های آمریکا و اروپا وجود ندارد.
اهمال عامدانه دولت قبل در دور زدن تحریم‌های نفتی در حدی بود که در برخی ماه‌ها صادرات نفت کشور به طور متوسط به صد هزار بشکه در روز هم سقوط کرد و از مقطعی به بعد، سایر ارکان نظام وارد عمل شدند و در شرایطی که بیژن زنگنه وزیر نفت هیچ تلاشی برای دور زدن تحریم‌های نفتی نمی‌کرد، نهادهای غیردولتی با همان ترفندهای دولت دهم شروع به فروش نفت به شرکت‌های خارجی کردند و پول آن را نیز به کشور بازگرداندند. اگر آن تلاش‌های خارج از دولت دوازدهم نبود، قطعا در دو سال پایانی آن دولت، اوضاع ارزی کشور وخیم‌تر از آنی می‌شد که به وقوع پیوست.
نتیجه کم‌کاری دولت روحانی آن شد که بر اساس گزارش اوپک، صادرات نفت خام ایران در دو سال اخیر به شدت سقوط کرد. طبق این آمار، در سال ۲۰۱۹ صادرات نفت خام ایران به طور متوسط حدود ۶۰۰ هزار بشکه و در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۰۰ هزار بشکه بود؛ همانطور که ذکر شد عمده این رقم نیز توسط نهادهای خارج از دولت انجام می‌گرفت.
برخلاف اظهارنظر همتی، ارزش صادرات نفت کشور در چند ماهی که از دولت سیزدهم می‌گذرد نسبت به دوره مشابه سال قبل در زمان دولت دوازدهم، بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.
طبق گزارش منتشره بانک مرکزی، در تابستان امسال درآمد حاصل از صادرات نفت خام، فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی، مایعات و میعانات گازی نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار بود در حالی که در تابستان سال قبل کمتر از ۴.۷ میلیارد دلار بود. بدین ترتیب رشد درآمد نفتی کشور بیش از ۱۱۲ درصد بوده در حالی که طبق ادعای همتی در این مدت قیمت نفت فقط ۶۰ درصد افزایش یافته است، بنابراین ۶۰ درصد دیگر رشد درآمدهای نفتی مشخصا حاصل افزایش حجم صادرات نفت بوده است.
البته روند رشد توأمان حجم صادرات نفت و درآمد حاصل از آن در فصل پاییز با سرعت بیشتری رقم خورد و از فصل تابستان هم پیشی گرفت که فعلا آمار آن رسانه‌ای نشده اما نسبت به سال قبل بیش از ۲ برابر شده است.
ایرنا