قانون جهش تولید و تامین مسکن (نهضت ملی مسکن) مصوب ۱۷ مردادماه ۱۴۰۰ به عنوان یکی از مهمترین برنامه‌های دولت سیزدهم، به اذعان بسیاری از کارشناسان در صورت اجرای مناسب می‌تواند اثرات مثبتی در بازار ایجاد کند. دولت برای ساخت چهار میلیون طی چهار سال واحد برنامه ریزی کرده که وزارت راه و شهرسازی، این برنامه را به دو بخش دو میلیون واحدی تا سال ۱۴۰۴ تقسیم کرده است.
واریز وجه؛ یک بیستم و یکم ظرفیت پروژه
تا کنون به طور کلی بیش از ۳.۸ میلیون نفر برای «طرح اقدام ملی» که توسط دولت دوازدهم در حال اجرا بود و «نهضت ملی مسکن» به عنوان طرح دولت سیزدهم ثبت نام کرده‌اند. دولت هر دو پروژه مذکور را در قالب نهضت ملی مسکن با یکدیگر تلفیق کرده است. اما آمار واریز وجه توسط افراد واجد شرایط چندان امیدوارکننده نیست؛ به طوری که تا روز ۸ بهمن ماه مجموعا برای دو طرح مذکور حدود ۲۹۰ هزار نفر برای این واحدها افتتاح حساب و فقط ۱۸۶ هزار نفر معادل یک بیست و یکم ظرفیت پروژه واریز وجه داشتند.
از ابتدای ثبت نام نهضت ملی مسکن در ۲۸ مهرماه تا ۱۱ بهمن ماه در شهرهای جدید ۱۲۱۳ نفر افتتاح حساب و ۱۱۱ نفر قسط اول این واحدها به میزان ۴۰ میلیون تومان را واریز کرده‌اند. این در حالی است که قرار است ۶۰۸ هزار واحد در شهرهای جدید ساخته شود و ۶۷۰ هزار نفر ثبت نام کرده‌اند.
با توجه به پایین بودن توان متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن، انتظار می‌رفت تمامی بانکها که در کل موظف به پرداخت سالیانه ۳۶۰ هزار میلیارد تومان به بخش مسکن هستند با این پروژه همراهی کنند اما آنچه عملا تا کنون اتفاق افتاده پرداخت ۹۴۸ میلیارد تومان بوده که آن هم فقط توسط بانک مسکن پرداخت شده و سایر بانکها هیچ عملکردی در این خصوص ارایه نداده‌اند.
ساخت و ساز نسبت به اوایل دهه ۹۰ نصف شده است
اوایل دهه ۹۰ حدود ۹۰۰ هزار واحد مسکونی در کشور با محوریت بخش خصوصی تولید می‌شد که سال گذشته به حدود نصف رسید و دقیقا برای ۴۹۰ هزار و ۵۹۷ واحد مسکونی، پروانه صادر شد. اما گفته می‌شود به دلیل رکود حاکم بر بازار مسکن، رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی، نگاه درآمدی دستگاههای خدمات رسان به حوزه ساخت و ساز و طولانی شدن فرآیند صدور پروانه، آمار ساخت و ساز در شهر تهران طی پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۰ نسبت به پارسال ۱۸ درصد کاهش یافته و در مقایسه با سال ۱۳۹۰ افت ۸۰ درصدی داشته است.
به نظر می‌رسد با توجه به عدم همراهی تمام قد بخش خصوصی با طرح نهضت ملی مسکن و کمبود منابع، پروژه با دست انداز مواجه شده باشد. وزارت راه و شهرسازی در ابتدای ثبت نام با فراخوان گسترده خانوارها را برای این پروژه دعوت می‌کرد و گفته می شود تا کنون برای ۷۶۰ هزار واحد تامین زمین شده اما به اذعان مسئولان این وزارتخانه ممکن است تمام ۷۶۰ هزار واحد به مرحله اجرا نرسیده باشد و در مراحل مختلف قرار دارد.
اما گزارشهای میدانی و پیامهایی که از مخاطبان در سراسر کشور دریافت می‌شود نشان می‌دهد بسیاری از پروژه‌های نهضت ملی مسکن از حد کلنگ زنی فراتر نرفته و اغلب به عملیات اجرایی نرسیده است.
روز ۱۰ بهمن ماه ۱۴۰۰ رهبر معظم انقلاب، برخی آمارهای کلان اقتصادی در دهه ۹۰ را ناخرسند کننده خواندند و فرمودند آمار و میزان «رشد تولید ناخالص داخلی، تشکیل سرمایه در کشور، تورم، رشد نقدینگی، مسکن، تأمین ماشین آلات و مسائل مشابه»، اصلاً خرسند کننده نیست و ضربه به معیشت مردم که مدام از آن ابراز نگرانی می‌کنیم ریشه در همین مسائل و واقعیات دارد.
از طرف دیگر شاخص دسترسی به مسکن هر سال افزایش پیدا می‌کند و برخی کارشناسان می‌گویند با توجه به فاصله عمیق ایجاد شده بین درآمدها با قیمت مسکن، هم‌اکنون مدت زمان انتظار برای خانه دار شدن در استان تهران به حدود ۶۹ سال رسیده است.
اگرچه دولت، مجلس و شهرداری، آستین‌ها را برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن بالا زده‌اند آمار و ارقام می‌گوید با گذشت حدود هفت ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم، مهمترین برنامه اقتصادی رییس‌جمهور، یعنی طرح نهضت ملی مسکن آنطور که باید و شاید پیش نرفته است. البته پروژه در بخشهایی از کشور توسط بنیاد مسکن و برخی سازندگان بخش خصوصی در حال اجرا است اما خلاء همراهی تمام قد بخش خصوصی که تردیدهایی برای ورود به این طرح دارد کماکان احساس می‌شود.
تشکیل قرارگاه مسکن توسط شهرداری تهران
با این حال به تازگی اتفاق مثبتی رخ داده و شهرداری تهران اقدام به تشکیل «قرارگاه مسکن شهرداری تهران» کرده که امروز(پنجشنبه) جلسه‌ای به ریاست معاون شهرسازی شهرداری تهران، شهرداران مناطق و اعضای مرتبط با این قرارگاه تشکیل و تصمیماتی در این حوزه اتخاذ شد.
بنا بر اعلام سیدمهدی هدایت ـ شهردار منطقه ۱۹ تهران ـ شهرداری تهران با تدابیر معاون شهرسازی شهرداری تهران بر روی موضوع مسکن آسیب شناسی کرده است و در این مسیر شورای شهر تهران نیز همراه هستند لذا امیدواریم شاهد اتفاقات خوب در بحث مسکن در شهر تهران باشیم. محوریت بحث‌های جلسه امروز کوتاه کردن زمان اخذ پروانه برای مردم و بخش خصوصی بود.
هدایت تاکید کرد: استفاده از ظرفیت زمین‌هایی که مربوط به نهادها و بنیادها در شهر تهران است از دیگر محورهای جلسه امروز بود. همچنین بحث شد که بتوانیم تسهیل در صدور پروانه داشته باشیم و با زمین‌ها و اراضی که در مناطق مختلف داریم مثلا منطقه۱۹ اعلام آمادگی کرد از ظرفیت‌های موجود می‌توانیم حدود ۲۱ هزار واحد بسازیم، اقدامات خوبی را در قرارگاه مسکن پیش ببریم. سازمان نوسازی شهرداری تهران نیز اقدامات و تکالیف خوبی را در این حوزه پذیرفته است لذا با این نگاه شهرداری تهران، اقدامات خوبی در حوزه مسکن در شهر تهران روی خواهد داد.
بنابراین گزارش، اگر شهرداری همراهی لازم را در مواردی که هدایت به آن اشاره کرده داشته باشد و هم‌افزایی سه گانه‌ای بین دولت، مجلس و شهرداری‌ها ایجاد شود می‌توان بر روی غلتک افتادن طرح نهضت ملی مسکن امیدوار بود.
ایسنا