یارانه پیش بینی شده برای سال بعد همان ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان باقی ماند و منبعی برای افزایش یارانه در سال ۱۴۰۱ در نظر گرفته نشد. این یکی از مصوبات امروز کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ بود.
دولت در زمان ارائه لایحه بودجه ارز ترجیحی را حذف و اعلام کرده بود که به جای ارز ترجیحی مبلغ یارانه از ۴۵ هزار و ۵۰۰ هزار تومان به ۱۱۰ هزار تومان افزایش یابد و حتی مطرح شده بود که کارت نان به مردم داده شود تا بر اثر حذف ارز، اقشار ضعیف جامعه آسیب نبینند.
رئیس سازمان برنامه و بودجه در حاشیه نشست کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ در تاریخ ۱۳ دی، اشاره می‌کند که طبق قانون دیگر نمی‌توانیم ارز ۴۲۰۰ تومانی را داشته باشیم و می‌توانیم از این پس با ریال حمایت‌های خود را انجام دهیم، یعنی دیگر ارز ۲ نرخی در بازار وجود نخواهد داشت.
یارانه ارز دو نرخی به سفره مردم نرسید
او گفت: اگر بخواهیم یارانه‌ای به کالایی تخصیص دهیم، به صورت ریالی خواهد بود و به ذینفع نهایی و مردم پرداخت می‌شود. زیرا تمامی مسائل حاکی از آن است؛ یارانه‌ای که از طریق دو نرخی کردن ارز پرداخت می‌شد، در سفره مردم قرار نگرفته است.
میرکاظمی گفت: دولت برای امسال هشت میلیارد دلار ظرفیت استفاده از ارز ۴۲۰۰ تومانی داشته است و این تمام شده و برای نیمه دوم سال امکان استفاده نداشته است، اما به هر ترتیب برای اینکه به مردم فشاری وارد نشود تاکنون ادامه دارد.
بنابراین، ۸ میلیارد دلاری که برای تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی در نظر گرفته شده بود در ۶ ماهه ابتدای سال به پایان رسیده است و دولت جدید تصمیم به تغییر پرداخت یارانه‌های ارزی دارد.
رئیس جمهور در دومین گفت و گوی تلویزیونی خود با مردم در تاریخ ۲۶ مهر گفت: پولی که تاکنون باید به سفره مردم می‌رفت، به دست دلالان رسیده است. جلسات مختلفی برای تصمیم گیری در خصوص ارز ۴۲۰۰ تومانی داشته‌ایم و اکنون نیز در حال بررسی و کارشناسی هستیم تا کار با اتقان انجام شود. این اصلاح، جزو برنامه‌های دولت است و در وقت مناسب نیز به اطلاع مردم می‌رسانیم.
روز سه شنبه ۱۸ آبان، رئیس جمهور برای دومین بار با جمعی از اقتصاددانان نشستی برگزار کرد تا از نظرات و راهکار‌های آنها برای مشکلات اقتصادی آگاه شود. در این نشست، افرادی همچون محسن رضایی، مسعود میرکاظمی، احسان خاندوزی، محمدرضا پورابراهیمی، غلامحسین مصباحی مقدم، احمد توکلی، محمدحسین حسین زاده بحرینی، داود دانش جعفری، پرویز داودی، ابراهیم شیبانی، اکبر کمیجانی، محمد قاسمی، حسین راغفر، شاپور محمدی، خانم خطیبی و سید مهدی زریباف حضور داشتند.
حسین راغفر، یکی از حاضران در نشست با رئیس جمهور درباره موضوع مورد بحث جلسه گفت: محور اصلی جلسه حول مشکلات مالی دولت و بررسی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی سپری شد که از اقتصاددان در این جلسه خواسته شد تا به بیان راهکار‌هایی در رابطه با ارز ترجیحی بپردازند. رئیس جمهور در این نشست، در راستای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی سه خط قرمز دولت را اعلام کرد که شامل تورم، ارزش پول ملی و معیشت قشر ضعیف جامعه است.
اظهار نظر برخی از افراد حاضر در جلسه به قرار زیر است.
محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث هدررفت منابع کشور شده و در بردارنده رانت و فساد بوده، البته منظور از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، جایگزینی روش بوده است.
حسین زاده بحرینی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: برآورد از میزان ارز مورد نیاز برای کالاهای اساسی نشان می دهد با توجه به افزایش قیمت جهانی این کالاها، دچار کسری شده است. اگرچه می توان این موضوع را با یک مصوبه از مجلس تصحیح کرد. لکن باید شیوه تخصیص آن را تغییر داد.
ابراهیم شیبانی رئیس اسبق بانک مرکزی که به سمت مشاور وزیر اقتصاد نیز منصوب شده است درباره این نشست می‌گوید: نرخ دو و سه نرخی فسادزاست و هیچ فردی شک ندارد که رانت ایجاد خواهد کرد. با این حال اگر از من بپرسید که اکنون فرصت مناسبی است که بتوان ارز ترجیحی را حذف کرد من می‌گویم خیر.
داوود دانش جعفری وزیر اسبق امور اقتصادی و دارایی یکی دیگر از اقتصادانان حاضر در این نشست بود که در خصوص تداوم سیاست تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی گفت: این بحث مطرح شده جزیی از طرح آزادسازی اقتصادی است که دولت سیزدهم با تمام وجود آن را قبول ندارد. هم اکنون وقتی رئیس جمهور درباره بودجه سال ۱۴۰۱ سخن می‌گوید بر عدالت محور بودن بودجه تاکید دارند و عدالت محور بودن بودجه با حذف ارز ترجیحی سازگار نیست.
روز بعد از این نشست، یعنی چهارشنبه ۱۹ آبان، لایحه "حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی" توسط دولت به مجلس ارسال می‌شود. سه روز بعد، یعنی شنبه ۲۲ آبان اخباری در فضای مجازی منتشر می‌شود، مبنی بر اینکه دولت این لایحه را از مجلس پس گرفته است. اما در جلسه ۲۳ آبان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با دو فوریت و یک فوریت لایحه دولت برای اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۰ و تغییر در روند تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی مخالفت کردند.
دوشنبه ۲۹ آذر بود که محسن رضایی معاون اقتصادی رئیس جمهور از دو برابر شدن یارانه‌های نقدی از دی ماه امسال خبر داده بود. او تاکید کرده بود که مسئولان اجرایی تلاش خواهند کرد تا در سه ماه باقی مانده از سال یارانه‌ها را دو برابر کنند و اگر این طرح به خوبی انجام شود، هر خانوار ۴ نفره ۸۰۰ هزار تومان کالا و پول دریافت خواهند کرد.
طبق گفته او، در لایحه بودجه سال آینده قرار بود که یارانه‌ها دو برابر شود، اما رئیس جمهور تاکید کرده بودند که برای سه ماه باقی مانده امسال نیز اعمال شود.
خاندوزی: تاریخ دقیق افزایش یارانه ها مشخص نیست
فردای آن روز یعنی ۳۰ آذر، خاندوزی وزیر اقتصاد بیان می‌کند که هیچ تاریخ دقیقی برای تغییر و افزایش میزان پرداخت یارانه ها، تعیین نشده است.
۱۹ دی، رئیس جمهور با حضور در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی و در دفاع از لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ گفت: اگر دولت می‌خواست به قانون عمل کند باید ارز ترجیحی را بدون جبران حذف می‌کرد، اما خط قرمز ما سفره و معیشت مردم بوده و هست.
او گفت: ما نمی‌توانستیم به اقتصاد کشور و بازار و زندگی مردم شوک وارد کنیم، موضوع را در جلسات کارشناسی بررسی کردیم و مقرر شد در چند ماه آتی ارز ترجیحی ادامه پیدا کند و بعد برای جبرانش تمهیداتی اندیشیده شود. بحث‌ها و نظراتی مطرح شد و شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا نیز برای این اقدام هم نظر شدند.
براساس گفته رئیسی، مجلس اعلام نکرد که ارز ترجیحی را چه کنیم و اعلام نکرد که چگونه جبران کنیم. نه رأی به ادامه ارز ترجیحی دادید و نه رأی به جبران حذف ارز ترجیحی. باور داریم که اگر ارز ترجیحی قطع شود حتماً باید برای جبران آن برای زندگی مردم به ویژه نیازمندان فکر جدی کرد. امکان ندارد بدون فکر برای سفره مردم و نیازمندان ارز ترجیحی حذف شود.
رئیس مجلس نیز در ادامه جلسه گفت: دولت جدید بعد از گذشت سه چهار ماه از شروع به کار خود لایحه دو فوریتی (حذف ارز ترجیحی) به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد. توقع دولت این بود که مجلس در مورد این موضوع مهم ظرف ۴۸ ساعت تصمیم گیری کند. قطعا مجلس فی البداهه و ۴۸ ساعته نمی‌تواند برای این امر مهم تصمیم بگیرد، لذا مجلس به این فوریت رای نداد، اما کمیسیون این موضوع را در دستور کار قرار داد و آن را بررسی کرد.
در نهایت این مباحث، لایحه "حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی" رای نیاورد و این را زارع سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ گفت.
یارانه ها تاکنون وضعیت اقشار کم درآمد را بهبود نداده است
رئیس سازمان برنامه و بودجه در جریان بازدید از سازمان هدفمندی یارانه‌ها و در جمع مدیران این سازمان در تاریخ ۲۷ آذر درباره محقق نشدن هدف اصلی یارانه ها طی این چند سال تاکید دارد و می‌گوید: با وجود پرداخت یارانه‌های مستقیم و غیرمستقیم، هدف اصلی که بهبود وضعیت اقشار کم درآمد بوده، محقق نشده است.
او در نشست خبری خود به حذف یارانه بگیران پردرآمد نیز اشاره می‌کند. موضوعی که بالغ بر ۵ سال است که دولت‌ها به آن توجه نکرده‌اند و این موضوع منجر به توزیع ناعادلانه یارانه‌های عیان و پنهان شده است.
باشگاه خبرنگاران جوان