اقتصاد ایران طی سالهای گذشته تحت شدیدترین تحریم‌ها بوده که شدت این تحریم‌ها به همراه بی عملی دولت قبل در حوزه اقتصاد و شرطی کردن آن به مذاکرات هسته‌ای موجب تضعیف بسیاری از حوزه های اقتصادی ایران شده بود.
با روی کار آمدن دولت رئیسی که یکی از مهمترین شعارهایش، قطع وابستگی اقتصاد به بحث مذاکرات هسته ای و برجام بود، سیاست‌ها و برنامه های اجرایی حوزه اقتصاد به جای تمرکز اصلی بر رفع تحریم بر خنثی سازی تحریم متمرکز شد و بدون اینکه دولت اقتصاد را معطل مذاکرات برجامی کند، اقداماتی در راستای قوی سازی اقتصاد انجام گرفت که تاثیرات آن در بخش هایی از حوزه های اقتصادی با گذشت حدود یک سال از دولت جدید نمایان شده که حوزه ترانزیت یکی از این بخش‌هاست. این در حالی است که طی یک سال گذشته از شدت تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران کاسته نشده و فشارهای تحریمی همچنان ادامه دارد.
مطابق آمار رسمی از وزارتخانه های اقتصاد و راه و شهرسازی، طی سال 1400 بیش از 12 میلیون و 641 هزار تن کالای ترانزیتی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران عبور کرده که نسبت به مدت مشابه سال 99 با 7 میلیون و 530 هزار تن بالغ بر 68 درصد رشد داشته است که این میزان رشد در شدیدترین فشار تحریمی قابل ملاحظه است.
بررسی جزئیات وضعیت آمار ترانزیت نشان می دهد، در مدت یاد شده ترانزیت کالا در منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی 4 میلیون و 37 هزار تن، باشماق مریوان یک میلیون و 736 هزار تن، سرخس در خراسان رضوی یک میلیون و 633 هزار تن، پرویزخان قصرشیرین یک میلیون و 292 هزار تن، بازرگان در آذربایجان غربی 1 میلیون و 197 هزلار تن، جلفا در آذربایجان شرقی 418 هزار تن و بیله‌سوار در اردبیل 409 هزار تن بوده است.
همچنین ترانزیت کالا لطف‌آباد در خراسان رضوی هم مرز با کشور ترکمنستان 324 هزار تن، بندر لنگه در هرمزگان 228 هزار تن، میرجاوه در سیستان و بلوچستان 210 هزار تن بوده است. این 10 گمرک مبدا اصلی ورود کالای ترانزیتی به کشور محسوب می‌شوند. در مجموع ورودی ترانزیت کالا از این مبادی 11 میلیون و 484 هزار تن بوده و سهم سایر گمرکات نیز یک میلیون و 157 هزار تن در سال 1400 بوده است.
طی سال 11400، مطابق آمار 37 درصد از کالای ترانزیتی از دریا و 63 درصد خشکی وارد کشور شده که شامل حدود 24 درصد از کالای ترانزیتی از مرز عراق، 15.5 درصد آسیای میانی (CIS)، 16 درصد نیز از سمت اروپا و مابقی (7.5 درصد) از سایر مبادی رسمی، وارد کشور شده است.
در اسفند ماه سال 1400 یک میلیون و 343 هزار تن کالای ترانزیتی از مسیر ایران عبور کرده است که بررسی آمارها نشان می‌دهد طی 8 سال اخیر یک رکود جدید به‌شمار می‌رود.
همچنین بر اساس آمار سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای نیز میزان ترانزیت جاده‌ای کالا از قلمرو جمهوری اسلامی ایران طی سال 1400 به 9 میلیون و 436 هزار تن رسید.
تردد کامیون‌های ترانزیتی از مرزهای جاده‌ای کشور طی سال گذشته نسبت به سال 99 بالغ بر 98 درصد افزایش یافت. همچنین طی اسفندماه سال 1400 تردد کامیون‌های حامل کالای ترانزیتی به 43 هزار دستگاه رسید که یک حد نصاب جدید در این شاخص ثبت شده است. میانگین تردد کامیون‌های ترانزیتی در سال گذشته (ماهانه) 33 هزار و 650 دستگاه بوده است.
در نمودار زیر رشد میزان ترانزیت ریلی در سال 1400 در مقایسه با سال 99 را ببینید.
دستاوردهای اقتصادی در اوج تحریم تنها به بخش رشد ترانزیت خلاصه نمی شود، بلکه بخش های دیگر اقتصاد مثل تجارت غیرنفتی، فروش نفت و برخی مذاکرات حارجی برای قراردادهای جذاب به نفع اقتصاد ایران را هم شامل می شود که در گزارش های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
تسنیم