ابراهیم رزاقی استاد بازنشسته اقتصاد دانشگاه تهران در گفت‌وگوی تفصیلی درباره اولویت اقتصادی دولت آینده به خبرنگار اقتصادی گفت: شرایط کنونی بسیار حساس است، بیش از 20 سال است که اقتصاد کشور براساس نظام سرمایه‌داری اداره میشود و برخلاف قانون اساسی هم استقلال اقتصادی به دست نیاورد‌ه‌ایم.
* در اقتصاد کشور به قانون اساسی توجه نشده است
وی افزود: قانون اساسی به استقلال اقتصادی اهمیت می‌دهد، در حالی که در اقتصاد کشور به این مسئله توجه نشده و از نظر خام فروشی نفت و مواد معدنی کاملا به خارج وابسته‌ایم، به طوریکه اگر نفت ما را نخرند، نفت روی دستمان می‌ماند.
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: از پول حاصل از فروش سالانه نفت حدود 40 تا50 میلیون تن کالا وارد کشور میشود. سال 65 و زمان جنگ تحمیلی واردات حدود 7 میلیارد دلار بود، در حالی که الان واردات حدود 90 - 80 میلیارد دلار است که اگر کالاهای قاچاق را هم به آن اضافه کنیم، واردات کالا بسیار بیشتر از این مبلغ میشود.
رزاقی در ادامه بیان داشت: در 35 سال گذشته و بعد از انقلاب اسلامی از نظر استقلال اقتصادی و عدالت‌خواهی بر مواضعمان ثابت قدم بود‌ه‌ایم که این موضوع برای آمریکا و متحدانش غیر‌قابل پذیرش است، به همین دلیل ما را مورد تهاجم اقتصادی قرار داده‌اند و نه به ما کالا می‌فروشند و نه می‌گذارند نفت بفروشیم و از آن طرف خودشان هم از ما نفت نمی‌خرند.
* کشور در شرایط جنگ اقتصادی با غرب قرار دارد
وی افزود: با این شرایط درآمد کشور از محل فروش نفت حدود 50 درصد کاهش یافته است، به طوری که کشور از نظر اقتصادی کشور الان درگیر یک جنگ اقتصادی با غرب است، اگر در کشوری جنگی رخ دهد و مردم آن کشور نسبت به آن بی‌تفاوت باشند و دفاع نکنند، دشمن پیروز میشود و کشور را اشغال می‌کند. جنگ اقتصادی نیز همین گونه است و اگر در شرایط جنگ اقتصادی همه مردم با اتحاد و یکدلی به مقابله اقتصادی نپردازند، پیروزی دشمن حتمی میشود.
* کنار آمدن با آمریکا و کوتاه آمدن از مواضع هسته‌ای چاره کار نیست
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: کنار آمدن با آمریکا و کوتاه آمدن از مواضع هسته‌ای چاره کار نیست، زیرا دشمنان ما خواستار کوچک شدن ایران هستند، آنان از اتحاد ما می‌هراسند و نمی‌خواهند ایران به صورت کشوری متحد باشد و از این موضوع احساس خطر می‌کنند.
رزاقی گفت: وضعیت اقتصادی کشور سوالی را مطرح می‌کند که چرا مسئولان اقتصادی ما به فکر مقاومت اقتصادی نبوده‌اند، آیا قصد دارند ساختار قبلی اقتصاد را ادامه دهند، آیا ساختار اقتصادی ما از نظر مسئولان اقتصادی زیر سوال نرفته است.
* استقلال اقتصادی مانع تهاجم اقتصادی است
وی در ادامه افزود: طبیعی است که با این شرایط اقتصادی به غرب وابسته باشیم، اگر استقلال اقتصادی داشتیم و جلوی این وابستگی‌ها از قبل گرفته می‌شد، قطعا این تهاجمها صورت نمی‌گرفت، زیرا کشورهایی که از نظر اقتصادی مستقل‌اند از آنجایی که تهاجم اقتصادی بر آنها تاثیرگذار نیست تهاجمی هم بر آنها واقع نمی‌شود.
این استاد اقتصاد به ذکر مثالی درباره مقابله با تهاجم اقتصادی و ایستادگی در مقابل تحریم‌ها پرداخت و گفت: کوبا کشوری با سابقه حدود 60 سال مقاومت در مقابل تهاجم و تحریم اقتصادی آمریکا است و این کشور با گذشت 60 سال از تحریم اقتصادی هنوز پابرجاست و تحریم‌های اقتصادی نتوانسته بر آن اثری داشته باشد، زیرا از لحاظ اقتصادی همواره مستقل عمل کرده است و این مسئله در حالی اتفاق افتاده که این کشور یک حکومت نظامی و غیر دینی دارد.
رزاقی اظهار داشت: اکنون کشور ایران اسلامی از نظر اقتصادی با مسائل و مشکلاتی مانند تورم، بیکاری و فقر مواجه است و سرمایه‌ها روز به روز بیشتر به سمت بازار دلالی سرازیر میشود، نقدینگی بیش از 450 هزار میلیارد تومان اقتصاد کشور را با چالش فراوانی مواجه کرده، به طوری که این نقدینگی سرگردان درگیر کارهای غیرتولیدی مانند خرید و فروش مسکن، ارز، سکه و احتکار مواد غذایی شده است.
وی در ادامه گفت: با این شرایط دولت هم قادر به انجام کاری نیست، زیرا چند میلیون نفر از این راه ارتزاق می‌کنند و مخارج زندگی خود را از طریق خرید و فروش و دلالی تأمین می‌کنند.
این استاد اقتصاد بیان داشت: اولین تصمیمی که دولت در خصوص مبارزه با مشکلات اقتصادی گرفته و انجام داده اختصاص دلار ارزان برای واردات کالاهای اساسی بوده و این دلار را در اختیار واردکنندگان کالاهای اساسی قرار داده است، اما نتیجه مطلوب از این تصمیم حاصل نشده و این ارزها در موارد بسیاری صرف موارد دیگری مانند ورود کالاهای لوکس و غیر ضروری به کشور شده است.
وی در ادامه افزود: در مواردی تولید‌کنندگان این دلارها را دریافت کرده‌اند و آن را در بازار آزاد با قیمت بالاتری فروخته‌اند و حتی برخی از این افراد ارز دریافتی را پس نداده و به خارج از کشور رفته‌اند و به این ترتیب اختصاص دلار ارزان هم نتوانسته کمکی به وضعیت معیشتی مردم بکند.
این استاد اقتصاد اظهار داشت: چنین اتفاقاتی به معنای فساد اقتصادی است و برای جلوگیری از این مسائل، وزارت بازرگانی سابق باید دوباره فعال شود، تا نظارت بیشتری ایجاد شود.
رزاقی گفت: بسیاری از هموطنان بر اثر تورم فقیر شده‌اند، حدود 15 میلیون کارگر داریم که درآمد این افراد متناسب با تورم بالا نرفته و فشار بسیار مضاعفی به اینان از نظر اقتصادی وارد شده است.
وی در ادامه افزود: خیل عظیمی از کشاورزان فقیرانه زندگی می‌کنند، زیرا واسطه‌های شهری و میدان‌دارها محصولات تولیدی آنان را با قیمت بسیار پایین خریداری و با چندین برابر قیمت خرید در شهرها به فروش می‌رسانند که باید به این موضوع رسیدگی شود.
این استاد اقتصاد اظهار کرد: بسیاری از تولید‌کنندگان داخلی دچار فقر و ورشکستگی شده‌اند و یا در آستانه ورشکستگی قرار دارند، بنابراین برای جلوگیری از این موضوع باید به کشاورزان و تولید کنندگان یارانه پرداخت شود، تا به کمک این یارانه تولید داخلی بهبود یابد و در نتیجه اشتغال افزایش و فقر کاهش می‌یابد.
*تورم و دو دستگی جامعه
رزاقی گفت: تورم جامعه را به دو دسته تقسیم می‌کند، شود، دسته‌ای که از تورم سود می‌برند و دسته‌ای که از تورم ضرر می‌کنند و تعداد افرادی که از تورم ضرر می‌کنند، بیشتر هستند.
وی افزود: نکته مهم این است که با ابزارهای بازدارنده مانند مالیات و غیره نباید اجازه دهیم، کسی از تورم سود ببرد.
این استاد اقتصاد با اشاره به افزایش قیمت مسکن، اظهار داشت: افزایش قیمت مسکن برای قشر ضعیف و کم درآمد بسیار آزار دهنده است، بنابراین دولت باید نظارتش را به این بخش بیشتر کند و مانع دلالی و خرید و فروش برای کسب سود در این بخش شود.
* نباید اقتصاد کشور به بازار سپرده شود
رزاقی گفت: مدیریت اقتصادی کشور لیبرالی است و فکر می‌کنند که بازار مسئله را حل می‌کند، در حالی که این شکل مدیریت اقتصادی به بن بست رسیده است و این نوع مدیریت هیچ سنخیتی با معیارهای اسلامی ندارد.
وی در ادامه گفت: بعضی وقت‌ها بازار شرایطی به وجود می‌آورد که بازاری‌ها بزرگترین دشمنان ملت ایران می‌شوند، زیرا این افراد نقدینگی‌شان را برای کسب سود بیشتر وارد کارهای دلالی و خرید و فروش می‌کنند و به این ترتیب صدماتی را به اقتصاد مملکت وارد می‌کنند که آمریکایی‌ها هیچ وقت نخواهند توانست، این صدمات را به کشور بزنند.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌‌توان برای تقویت ارزش پولی ملی در کوتاه مدت چاره‌ای اندیشید، گفت: باید تعریفی از تقویت ارزش پول ملی داشته باشیم، اینکه در مقابل هزار تومان بتوان دلار بیشتری دریافت کرد، این واقعا به معنای تقویت ارزش پولی ملی نیست.
رزاقی گفت: تقویت ارزش پولی ملی به این معنی است، مردم در داخل کشور بتوانند کالای بیشتری خریداری کنند، نه اینکه از خارج کالاهای بیشتری وارد کنند. وقتی دلار ارزان میشود، تولیدات داخلی منحل میشود، زیرا وارد کنندگان با دلار ارزان محصولات خارجی را وارد کشور می‌کنند و این در حالی است که این دلار ارزان از محل فرش نفت و مواد خام معدنی تأمین میشود.
وی اظهار داشت: واردات کالا با دلار ارزانی که به اصطلاح ارزش پول ملی را حفظ کرده و از فروش نفت تأمین شده هیچ فایده‌ای ندارد. دولت با تصمیم‌گیری‌هایش یکی از عوامل تورم‌زا است، وقتی سود بانکی را بالا نمی‌برد در نتیجه تورم افزایش می‌یابد، زیرا صاحبان سرمایه، نقدینگی را به خرید و فروش کالا اختصاص می‌دهند.
این استاد اقتصاد اظهار کرد: باید قیمت دلار افزایش یابد، تا از این طریق به اقتصاد کمک شود، نه اینکه به اقتصاد ضربه زده شود. دلار وقتی در خدمت تولید باشد، می‌توانیم تمام نیازهای صنایع کشور را در داخل فراهم می‌کنیم.
* تولید داخلی نمایانگر قدرت اقتصادی کشور است
رزاقی گفت: باید قیمت دلار را به گونه‌‌ای تنظیم کرد، تا تولید داخلی سود بدهد. هر اقتصادی قدرتش با تولیداتش تعیین میشود و اگر تولیدش به خطر بیفتد، دیگر چیزی برایش نمی‌ماند.
وی افزود: فروش نفت خام شرایط خاصی را برای ما بوجود نمی‌آورد، بلکه عنصر مورد نیاز خارجی‌ها را برای تولید تأمین می‌کند، بنابراین اگر خام فروشی را کنار بگذاریم، ارزش پولمان هم افزایش خواهد یافت.
این استاد اقتصاد، اظهار داشت: مشکلات اقتصادی ایران از آنجایی بوجود آمد که مسئولان اقتصادی ما بعد از پایان دفاع و جنگ تحمیلی به این توجه نکردند که قانون اساسی ما الگوی اقتصادی دارد و در این خصوص به اندیشه‌ها و وصیت‌نامه امام توجه نکردند.
رزاقی گفت: مهمترین عنصر اقتصادی قانون اساسی، استقلال و وابسته نبودن است و در مقدمه آن آمده که اقتصاد وسیله برای رسیدن به هدف است و این نشان می‌دهد که در یک جامعه اسلامی اقتصاد باید وسیله رسیدن به هدف باشد.
وی اظهار کرد: در یک جامعه با داشتن یک حکومت دینی و اسلامی کاملا روشن است که نمی‌توان گفت اقتصاد هدف است، زیرا در غیر این صورت با حکومت‌های سرمایه‌داری سوسیالیستی فرقی نخواهد داشت.
این استاد اقتصاد اظهار داشت: متاسفانه برخی از هموطنان علیرغم اینکه نماز و قرآن می‌خوانند، اما بسیار پول پرست هستند و این مسئله هیچ سنختیی با آن محتوای دینی که انسان یار انسان است و همه انسان‌ها برای رضای خدا کار می‌کنند، ندارد.
رزاقی گفت: قانون اساسی می‌گوید هیچ کس نمی‌تواند فعالیت اقتصادی به ضرر دیگران و به ضرر محیط زیست داشته باشد، در حالی که در اقتصاد سرمایه‌داری اصلا این مسئله اهمیتی ندارد.
وی بیان داشت: در سال‌های اخیر اختلاف طبقاتی بسیار شدیدی ایجاد شده، عده‌ای پول و ثروت بی‌نهایت دارند و در تولید هم به کار نمی‌گیرند و فقط به خرید و فروش می‌پردازند و این در حالی است که ثروت باید مفید باشد و از راه خرید و فروش حاصل نشود، کسب ثروت از راه دلالی داد و ستد نیست، بلکه غارت و احتکار است که باید اصلاح شود.
این استاد بازنشسته اقتصاد بیان داشت: کشور آمریکا سالانه مبلغ 400 میلیارد دلار را برای کمک به کشاورزان اختصاص می‌دهد تا به این وسیله تولید برای کشاورزان ارزان، به صرفه و با هزینه‌ای کم باشد.
رزاقی گفت: کشورهای دیگر نیز از نظر کشاورزی قادر به رقابت با آنها نیستند، زیرا قیمت تمام شده محصولات کشاورزی برای آنان پایین است و آنها می‌توانند مازاد محصولاتشان را به کشورهای دیگر صادر کنند.
* رئیس جمهور باید به قانون اساسی پایبند باشد
وی افزود: در همه کشورها اولین تعهد یک رئیس جمهور الزام پایبندی و اجرای قانون اساسی است، در حالی که در کشور ما این موضوع رعایت نمی‌شود و اگر رئیس جمهوری بعدی هم بیاید و به قانون اساسی پایبند نباشد، اتفاقات بدتری را در اقتصاد شاهد خواهیم بود.
این استاد اقتصاد در ادامه اظهار داشت: باید تغییراتی اساسی و زیربنایی برای اصلاح وضعیت اقتصاد بوجود آوریم، به طوری که در آموزش و پرورش تغییراتی ایجاد کنیم، دروسی که در مدارس تدریس میشود را با اعتقادات اسلامی عجین کنیم، امروز آن چیزهایی که به دانش‌آموزان تدریس میشود، براساس نظام سرمایه‌داری و به نفع تولید‌کنندگان خارجی است.
رزاقی گفت: تولید‌کنندگان ما با سودهای کم الان قهرمان هستند و باید آنها را به عنوان الگو به مردم معرفی کنیم، نهضت بزرگ اقتصادی به وجود آوریم، کالای خارجی نخریم، خوب کار کنیم، کارفرماها مزد متناسب به کارگران بدهند و فقط به سود فکر نکنند و از مردم بخواهیم که در این جنگ اقتصادی شرکت کنند و به دفاع اقتصادی در مقابل تهاجم اقتصادی بپردازند.
وی در ادامه افزود: با کمک نیروهای جهادی در مقابل تهاجمات اقتصادی و رها کردن الگوی سرمایه‌داری و به کارگیری الگوی ایرانی اسلامی که در قانون اساسی آمده است، به نظر من در طول 7 تا 8 سال یک تحول بزرگ اقتصادی به وجود خواهد آمد و به یک کشور صنعتی تبدیل خواهیم شد.
این استاد اقتصاد اظهار داشت: در راستای رسیدن به اهداف اقتصادی دولت در درجه اول باید الگو دهنده باشد، به طوری که سازمان‌های دولتی کالاها و اجناس خارجی نخرند و همچنین روحانیون ثروتمند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم مؤاخذه شوند، زیرا اینان الگوی مردم و جامعه هستند.
* استقلال طلبی ایران در دنیا بی‌نظیر است
رازقی گفت: کشور ما از لحاظ سیاسی و استقلال طلبی در دنیا بی‌نظیر و برای بسیاری از کشورها الگوست، در حالی که از نظر اقتصادی باید با اتحاد و یکدلی مشکلات اقتصادی را نیز اصلاح کنیم.