اردیبهشت و خرداد ماه فصل برداشت خرمن‌های تلاش و کوشش کشاورزان گلستانی است، کشاورزانی که یک سال عرق جبین برای محصول خود ریختند در این ایام هم گرمای طاقت‌فرسا و مشقت‌های آن را به دوش می کشند تا از حلاوت و شیرینی دسترنجشان بچشند.
گرچه به واسطه الطاف الهی و البته حمایت دولت و افزایش تقریباً دو برابری قیمت، خستگی یک سال کار سخت کشاورزی از تن گندم‌کاران بیرون رفته اما کلزاکاران همچنان از پایین بودن قیمت کلزا رنج می‌برند.
در حال حاضر استان گلستان با کمبود منابع آبی مواجه است و کشت دانه های روغنی به ویژه کلزا از جمله زراعت‌های کم‌آب بر است که به منظور استخراج روغن کشت میشود و کشت این محصول علاوه بر کمک به منابع آبی گلستان، بخشی از نیاز کشورمان به واردات روغن را کم می‌کند.
گلستان قطب تولید دانه‌های روغنی کشور است و ۶۰ درصد دانه‌های روغنی کشور در استان گلستان تولید میشود با این وجود کلزاکاران انتظار داشتند با توجه به تحولات بین المللی به ویژه جنگ روسیه و اوکراین و همچنین تحریم های ناجوانمردانه دشمن و اجرای طرح مردمی سازی یارانه ها، دولت به جای ۱۵ هزار تومان، محصول آنها را بیش از ۲۰ هزار تومان خریداری کند اما انگار این وظیفه دولت بر عهده بخش خصوصی افتاد و از آنجایی که قیمت خرید محصول در بخش خصوصی بیشتر از قیمت خرید تضمینی بود در کفه ترازو به مال کشاورزان رنج‌دیده چوب حراج زدند.
در حالی که قیمت خرید تضمینی کلزا 15 هزار تومان اعلام شده بود بخش خصوصی در استان گلستان برای خرید 23 هزار تومان اعلام آمادگی کرد که شواهد میدانی و گزارشات رسیده از سوی کشاورزان نشان می دهد این وعده در عمل بر زمین مانده است.
خلأ نظارت بر مراکز خرید کلزا
رئیس خانه کشاورز گلستان در این باره به ایسنا گفت: قیمت کلزا را شورای قیمت‌گذاری مشخص کرده و قیمت این محصول را برای سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، ۱۵ هزار تومان اعلام کرد اما وقتی آزادسازی قیمت‌ها در روغن ایجاد شد و کلزا نیز یکی از مواد اولیه تامین روغن است انتظار می‌رفت قیمت کلزا نیز افزایش یابد.
«علیقلی ایمانی» ادامه داد: کارخانجات به این مسئله ورود کردند تا ضمن خریداری و استحصال روغن و کنجاله به ازای خرید هر میزان کلزا، مجوز واردات دانه های روغنی را از دولت دریافت می‌کنند چراکه بیش از ۸۵ درصد نیاز کشورمان به روغن را از خارج وارد می کنیم لذا کارخانجات به این امر ورود کردند.
وی از نظارت ضعیف بر مراکز خرید کلزا گلایه کرد و ابراز داشت: متاسفانه هیچ نظارتی بر مراکز خرید انجام نمی شود و مراکز خرید هم هر چقدر که بخواهند محصول کشاورز را اُفت می‌زنند، گاهی اوقات برای کشاورز علاوه بر ۱۰ درصد رطوبت ۳۰ درصد هم اُفت محصول می زنند و ۳۰ درصد اُفت هفت میلیون از پول کشاورز را کم می کند و با این حساب اگر هفت میلیون تومان از مجموع ۲۳ میلیون تومان کم شود کلزای کشاورز به قیمت ۱۶ هزار تومان خریداری شده است و این مسئله کشاورزان کلزاکار را گله‌مند کرده است.
رئیس خانه کشاورز گلستان افزود: همیشه خریدار سعی می کند از این مسئله حداکثر سود را ببرد لذا دستگاه های نظارتی به ویژه متولی بخش کشاورزی و جهاد کشاورزی باید نظارت مستمر را داشته باشند.
هیچ مرکز خریدی در گلستان کلزا را به قیمت 23 هزار تومان نخریده است!
وی با بیان اینکه متاسفانه مشاهدات ما و همچنین گزارشات کشاورزان کلزاکار نشان می دهد که کارخانجات، افت محصول بالایی می زنند، گفت: هیچ کدام از مراکز در گلستان تاکنون کلزا را به قیمت ۲۳ هزار تومان از کشاورز نخریدند، در واقع وقتی محصول ۲۰ درصد اُفت می خورد یعنی از هر تُن ۲۰۰ کیلوگرم کلزا کم میشود و ۲۰۰ کیلو کلزای ۲۳ هزار تومانی ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان میشود که با یک جمع‌بندی نهایی می بینیم کلزا در گلستان زیر قیمت ۲۳ هزار تومان خریداری میشود نه ۲۳ هزار تومان و مابقی سود آن به جیب کارخانه‌دار می رود که می طلبد دستگاه های نظارتی به این مسئله ورود کنند.
ایمانی خاطرنشان کرد: گاهی اوقات کارخانه‌دار به بهانه اینکه اُفت محصول بالاست از خرید آن امتناع می کند اما دلال کلزا را به قیمت ۱۸ هزار تومان از کشاورز خریداری می کند و باز به کارخانه‌دار می‌فروشد، در واقع رابطه بین دلالان و کارخانجات موجب شده که شاهد وقوع چنین اتفاقاتی در استان باشیم و این نشان‌می دهد که باید بر این مسئله نظارت بیشتری صورت گیرد.
رئیس خانه کشاورز گلستان با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی باید در تمام مراکز خرید ناظر داشته باشد، متذکر شد: متاسفانه بعضی از کارخانجات اُفت بالا و غیرواقعی به محصول می‌زنند و با این کار دسترنج کشاورزان بر باد می رود.
امسال ۴۲ هزار هکتار کلزا در گلستان کشت شد که براساس پیش بینی‌ها ۷۵ تا ۸۰ هزار تن کلزا از مزارع گلستان برداشت می شود و به گفته مسئولان جهاد کشاورزی گلستان؛ وزش باد شدید موجب ریزش ۱۵ تا ۲۰ درصدی محصول کلزا شد و با این اتفاق پیش بینی می شود تولید کلزا در استان به۷۰ هزار تن برسد.
یک کارشناس کشاورزی نیز با انتقاد از جهاد کشاورزی گفت: متأسفانه در مراکز خرید کلزا هیچ نماینده ای از جهاد کشاورزی و یا شورای کشاورزان نبود که از کشاورز حمایت کند، کارخانه‌داران می گویند که محصول شما را به دلیل رطوبت 20 الی 30 درصدی خریداری نمی کنیم و می گویند، بروید محصول خود را به بخش آزاد و دلالان بفروشید و از آنجایی که کشاورز هیچ شانسی برای نگه داری محصول ندارد و مجبور به فروش آن است نهایتاً دلال برنده این داستان می شود.
جهاد کشاورزان کلزاکاران را تنها گذاشت
حسین ممشلی با طرح این سوال که چرا جهاد کشاورزی و استانداری گلستان، کشاورز کلزاکار را در مقابل بخش خصوصی تنها گذاشته است، بیان کرد: در شرایط تحریمی فعلی که عمده روغن از کشورهای دیگر وارد می شود چرا نباید از کشاورز حمایت کنیم؟
این کشاورز گلستانی تأکید کرد؛ اگر میزان رطوبت دانه کلزا کمتر از پنج درصد هم باشد باز هم کارخانه داران کلزا را 23 هزار تومان خریداری نمی کنند.
به گفته رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی گلستان؛ طرح کشت کلزا از سال ۷۸ در استان گلستان آغاز شده و تقریبا در این ۲۰ سال، گلستان رتبه نخست تولید کلزا را به خود اختصاص داده و می توان گفت تقریباً گلستان قطب تولید دانه های روغنی اعم از کلزا، سویا و غیره هستند.
علی موسی خانی اضافه کرد؛ قیمت خرید تضمینی کلزا ۱۵ هزار تومان بود که در استان های جنوبی به همین قیمت از کشاورزان خریداری شد، در گلستان نیز ۴۴ مرکز خرید تضمینی کلزا برنامه ریزی شده بود اما با مردمی‌سازی یارانه‌ها و واقعی شدن قیمت محصولات کشاورزی، کارخانجات با توجه به قیمت روغن و کنجاله در بازار قیمت ۲۳ هزار تومان را پیشنهاد دادند.
وی معتقد است؛ قیمت کلزا باید دو برابر و یا ۲.۲ برابر قیمت گندم باشد که کشت آن برای کشاورز به صرفه باشد متأسفانه این مسئله در شورای قیمت گذاری رعایت نشد و پیشنهاد خرید 23 هزار تومانی کلزا از سوی بخش خصوصی مطرح شد.
گلایه از اُفت غیرواقعی محصول کلزا از سوی کارخانه‌داران
رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی گلستان به افت زیاد محصول کلزا از سوی کارخانه داران اشاره کرد و گفت: در اردیبهشت ماه امسال میزان بارندگی نسبت به حالت نرمال 60 درصد افزایش پیدا کرد که این مسئله موجب افزایش رطوبت و رشد علف های هرز شد و همین مسئله می طلبید کشاورزان به نکات فنی دقت بیشتری می کردند.
با وجود آنکه کشاورزان از اُفت های غیرواقعی کلزا توسط کارخانه‌داران گله‌مند هستند اما رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی گلستان این مسئله را رد می کند و می گوید؛ اُفت توافق بین کشاورز و خریدار است و اگر کشاورز معترض باشد، می تواند بار خود را تحویل آن مرکز ندهد، به گفته وی؛ نظارت عالیه بر مراکز خرید وجود دارد و همکاران ما به صورت تصادفی در مراکز مختلف حضور می یابند.
موسی خانی با بیان اینکه اگر محصول کلزا از استاندارد لازم برخوردار باشد و رطوبت دانه 10 درصد و مواد خارجی آن زیر دو درصد باشد هیچ مانعی برای خرید با قیمت ۲۳ هزار تومان وجود ندارد، تصریح کرد: اگر دانه‌ای بالای ۲۰ درصد رطوبت داشته باشد طی یک شبانه‌روز در انبار فاسد خواهد شد.
رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی گلستان متذکر شد: کشت کلزا در استان گلستان با توجه به تناوبی که با گندم ایجاد می کند و همچنین خوداتکایی و خودکفایی در تولید روغن و کنجاله از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی تأکید کرد: سیاست جدید وزارتخانه در بخش محصولات صنعتی انعقاد کشت قراردادی است تا با سفارشی کردن کشت و انعقاد قرارداد با کشاورزان بخشی از مشکلات آنها را برطرف شوند، به طور قطع در محصول کلزا نیز طی سال های آینده کشت قراردادی را خواهیم داشت.
به گزارش خبرنگار ایسنا؛ کشاورزی کار پرریسک و سختی است و متأسفانه کشاورزان گلستانی در سایه مدیریت نادرست و جزیره‌ای، کشاورزی سنتی و بسیاری از مشکلات حل‌نشده همیشه مورد بی‌مهری قرار گرفتند؛ این در حالی است که این قشر زحمت کش باید مورد حمایت و همیشگی مسئولان باشند تا با انگیزه بیشتر در میدان کار و تلاش ظاهر شوند.
به نظر می رسد فرایندی که در حذف زراعتی مانند پنبه در استان گلستان رخ داده در محصول کلزا در حال تکرار است، این در حالی است که پنبه و کلزا دو گیاه مهم برای تقویت مواد آلی خاک هستند که در تناوب به اقتصاد گندم کمک خواهند کرد و تکرار بی مهری های مسئولان جز بی انگیزگی و ایجاد مشکلات عدیده در سال های آینده، دستاورد دیگری نخواهد داشت.
تجربه امسال در قیمت‌گذاری تضمینی محصول کلزا و افزایش قیمت این محصول از سوی بخش خصوصی نشان داد که اگر دولت تضمینی برای خرید محصول با قیمت مناسب نداشته باشد گره مشکلات کشاورزان کورتر می شود و در سایه کم‌کاری و ضعف مدیریتی برخی مدیران، کشاورزان آرامش، اعتماد و انگیزه خود را برای ادامه این مسیر از دست می دهند.
ایسنا