اوراق ارزی جدیدترین ابزار بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز است. بازارهای مالی و به خصوص بازار ارز در حدود دو ماه گذشته پرنوسان ظاهر شدند. تا جایی که دلار نرخ‌های جدیدی را ثبت کرد و در بازار آزاد حتی توانست کانال 37 هزار تومان را نیز برای ساعاتی ببیند. با افزایش نرخ ارز، تقاضا در بازار زیاد شد. بسیاری از مردم ساعت‌ها در صف جلوی صرافی‌ها ایستادند تا دلار بخرند. بسیاری از متقاضیان کسانی بودند که سهمیه 2000 دلاری خود را می‌خواستند.
بانک مرکزی برای ایجاد تعادل در بازار از حدود دو هفته قبل وارد بازار شد و چند سیاست ارزی را اجرا کرد.
ابتدا در بخشنامه‌ای تمامی صرافی‌های عضو بازار متشکل ارزی را موظف کرد تا سایر مراجعین حضوری را جهت خرید ارز، به سامانه مذکور راهنمایی کنند. در واقع هدف این بود که با نوبت گیری آنلاین، صف‌های جلو صرافی‌ها جمع شود.
در اقدام بعدی سیاست فروش ارز در بانک‌ها را اجرا کرد. بانک مرکزی فهرستی از بانک‌ها را معرفی کرد که متقاضیان می‌توانند برای خرید ارز مراجعه کنند.
سیاست جدید بانک مرکزی: اوراق ارزی
در جدیدترین اقدام برای کنترل بازار ارز، اقدام به انتشار اوراق گواهی ارزی (دلار) با عاملیت بانک ملی ایران کرد. یعنی مردم می‌توانند با مراجعه به شعب بانک ملی که بانک مرکزی معرفی می‌کند، اوراق گواهی ارزی می‌خرند.
هر فرد می‌تواند اوراق ارزی به ارزش حداقل 1000 دلار و حداکثر 4000 دلار دریافت کند. این اوراق با نرخ دلار بازار متشکل ارزی فروخته می‌شود. یعنی قیمت این دلار با نرخی محاسبه می‌شود که در حال حاضر در صرافی‌ها معامله می‌شود.
این اوراق به پشتوانه دلار با نرخ توافقی فروخته می‌شود. مثلا فردی که قصد دارد دلار بخرد، به جای خرید دلار کاغذی با مراجعه به شعب منتخب بانک ملی یک کاغذ(اوراق گواهی) دریافت می‌کند. در این اوراق اطلاعات خریدار، تعداد دلار و … ثبت شده است.
در خصوص مشمولان این طرح بانک مرکزی، فقط اشخاص حقیقی بالای ۱۸ سال می‌توانند این اوراق را بخرند.
ویژگی اوراق گواهی ارزی
زمان سررسید این اوراق سه ماهه است و فرد خریدار نمی‌تواند این اوراق با به فرد دیگری بفروشد. تاریخ ثبت شده در این اوراق 25 آبان 1401 است و در تاریخ 25 بهمن 1401 سررسید می‌شوند. همچنین اگر خریدار قصد داشته باشد قبل از زمان سررسید اوراق خود را بفروشد، باید به بانک ملی مراجعه کند.
در زمان فروش، این اوراق با آخرین نرخ روز قبل دلار در بازار متشکل ارزی که همان دلار توافقی است محاسبه می‌شود.
یعنی کسی که الان سهمیه 2000 دلاری خود را از صرافی‌ها می‌خرد، می‌تواند آن را در بازار آزاد با قیمت بالاتری بفروشد. اما این امکان برای اوراق ارزی وجود ندارد. تنها خریدار این اوراق شعب ارزی بانک ملی است و با نرخ دلار توافقی محاسبه می‌شود. این امکان وجود دارد که نرخ دلار توافقی الان با بهمن فرقی نداشته باشد و دارنده اوراق ارزی پس از 3 ماه هیچ سودی نکنند.
در زمان سررسید دلار بگیریم یا ریال؟
خریداران اوراق می‌توانند در زمان سررسید اوراق ارزی خود را به ریال تبدیل کنند یا معادل دلاری آن را بگیرند. اگر ریال بگیرند که بدون هیچ گونه هزینه اضافی، بانک بر اساس نرخ روز قبل دلار توافقی، ریال پرداخت می‌کند.
همانطور که گفته شد، دارندگان اوراق ارزی می‌توانند معادل اوراق خود دلار بگیرند. در این صورت باید نرخ حق‌الوکاله معادل هفت درصد (7٪) مبلغ ریالی را در زمان سررسید پرداخت کنند.
مثلا فردی اوراق ارزی به ارزش 4000 دلار خریداری کرده است. به صورت فرضی، در زمان سررسید قیمت هر دلار 35 هزار تومان است. بانک در روز سررسید اوراق را از فرد می‌گیرد و 140 میلیون تومان(4000 دلار به ارزش هر دلار 35 هزار تومان) به او می‌دهد.
اما این فرد به متصدی بانک می‌گوید «من ریال نمی‌خواهم، دلار بدهید». در اینجا بانک باید 7 درصد از ارزش ریالی اوراق را کم کند. این 7 درصد حدود 10 میلیون تومان می‌شود. در نهایت بانک 130 میلیون تومان را تبدیل به نرخ روز دلار می‌کند و به دارنده اوراق می‌دهد. یعنی جای این که 4000 دلار به خریدار اوراق بدهد، 3714 دلار می‌دهد.
مزیت اوراق ارزی
البته خرید این اوراق چند مزیت دارد. کسانی که اوراق خریداری می‌کنند دیگر نگران دزدی، گم شدن یا از بین رفتن دلارهای خود نیستند. همچنین این اوراق ارزی معاف از مالیات هستند.
دیگر مزیت اوراق ارزی، تعداد دلاری است که به هر فرد داده می‌شود. در حال حاضر به هر کسی که قصد خرید دلار توافقی داشته باشد فقط 2000 دلار داده می‌شود. اما سقف خرید اوراق ارزی 2 برابر دلار سهمیه‌ای است. یعنی به هر فرد بالای 18 سال اوراق ارزی به ارزش 4000 پرداخت می‌شود.
برای اطلاع از شعب ارزی بانک ملی که اوراق ارزی می‌فروشند، روی لینک «بانک ملی» کلیک کنید و یا این لیست را از طریق لینک زیر دریافت کنید:
لیست شعب ارزی بانک ملی
تجارت نیوز