هنگام رصد بازار و خرید برخی کالاهای اساسی با نوسانات قیمتی مواجه هستیم که محصولات را با دسته بندی ریز و درشت، آنها دارای نرخ‌های متفاوت کرده است. تخم مرغ به عنوان قوت قالب قشر ضعیف جامعه، افرادی که توان مالی خرید گوشت قرمز را ندارند محسوب می‌شود. از سوی دیگر سرانه مصرف تخم مرغ کشور نسبت به متوسط جهانی بالاتر بوده اما این عدد نسبت به کشورهای توسعه یافته کمتر است. البته نباید فراموش کرد مصرف بالای تخم مرغ در کشورهای توسعه یافته به دلیل قدرت خرید پایین مردم نیست بلکه این خوراک غذایی در کنار مصرف گوشت، به تکمیل‌کننده سفره غذایی افراد مورد استفاده. قرار می‌گیرد. در دو هفته اخیر قیمت تخم مرغ در بازارهای کشور دارای نوسان بسیاری بوده است. محمد مرادی، یکی از فعالان بخش دام و طیور کشور درباره این تنوع قیمتی و نوسان نرخ تخم مرغ به مهر گفت: تنوع قیمتی تخم مرغ مربوط به اندازه آن است. در حال حاضر تخم مرغ به دو شکل به بازار عرضه می‌شود؛ شانه‌ای ۳۰ عددی بدون بسته بندی که ۸۵ تا ۹۰ درصد عرضه تخم مرغ کشور به این شکل انجام می‌شود و ۱۰ تا ۱۵ درصد تخم مرغ‌های تولیدی هم در قالب بسته بندی و البته با قیمت بالاتر عرضه می‌شود.
وی افزود: دلیل دیگر تنوع قیمت‌ها به اندازه تخم مرغ‌ها برمی گردد موضوعی که در سایر کشورها هم شاهد هستیم. تخم مرغ در دنیا بر اساس اندازه گریدبندی می‌شوند؛ بنابراین این ماده غذایی به سه گروه کوچک، متوسط و بزرگ قابل دسته بندی است.
مرادی با بیان اینکه این دسته‌بندی ارتباطی به کیفیت تخم مرغ نداشته و کیفیت هر سه گروه یکی است، ادامه داد: تخم مرغ‌های کوچک‌تر مربوط به مرغ‌های جوان‌تر بوده که دارای پوسته محکم‌تری هستند و تخم مرغ‌های درشت‌تر مربوط به مرغ‌هایی است که سن بیشتری دارند. بنابراین بر اساس وزن، قیمت تخم مرغ‌ها چه در واحدهای تولیدی و چه بازار متفاوت می‌شود.
تفاوت قیمت و مزه محصولات
شاید شما هم تفاوت طعم و مزه این تخم مرغ‌ها را تجربه کرده اید. تخم مرغ‌های کوچک‌تر به لحاظ مزه متفاوت از تخم مرغ‌های درشت و حتی معمولی هستند. مرادی درباره تفاوت طعم و مزه این تخم مرغ‌ها اظهار کرد: جیره غذایی تمام مرغ‌ها مشخص و یکسان است از این رو نباید کوچکی و بزرگی تخم مرغ در طعم و مزه آنها تأثیری داشته باشد. به عنوان مثال تخم مرغی که با نام زرده طلا، زعفرانی یا هر نام دیگری که در بازار عرضه می‌شود به لحاظ کیفیت و مزه با سایر تخم مرغ‌ها تفاوتی ندارد بلکه تولیدکنندگان از یک سری افزودنی‌هایی برای طلایی‌تر شدن زرده تخم مرغ استفاده می‌کنند.
این فعال حوزه دام و طیور تصریح کرد: مدعی هستیم یکی از سالم‌ترین مواد پروتئینی را تولید می‌کنیم اگر چه خیلی ارگانیک نیست اما با بررسی دارویی و غذایی این ماده غنی پروتئینی نتایج نشان می‌دهد تخم مرغ یکی از سالم‌ترین مواد غذایی کشور به شمار می‌رود. مثلاً در بخش دارو، تولیدکنندگان مرغ یا مصرف آنتی بیوتیک ندارند یا اگر استفاده می‌شود مقدار آن حداقل است.
تولید ماهانه تخم مرغ در کشور
مرادی در پاسخ به پرسشی مبنی بر میزان تولید و بازار تقاضا گفت: در حال حاضر تولید ماهانه تخم مرغ کشور بیش از ۱۰۰ هزار تن است. ابتدای سال با توجه به جمعیت و سرانه مصرف میزان مورد نیاز تناژ تولیدی از سوی وزارت جهاد کشاورزی احصا می‌شود. پس از اعلام نیازمندی سالانه بازار تکلیف تولیدکنندگان روشن شده و برای تولید برنامه ریزی می‌کنند.
در دو هفته اخیر قیمت تخم مرغ افزایش یافت آیا این امر به فصل سرما و کم شدن تخم مرغ ارتباط دارد؟ این فعال حوزه طیور در این باره با بیان اینکه تولید تخم مرغ خطی است، عنوان کرد: جوجه ریزی و پرورش مرغ به اینکه در چه فصلی قرار داریم، مرتبط نیست. عمده تولید تخم مرغ در نیمه دوم سال انجام می‌شود.
وی توضیح داد: تخم مرغ کالایی تره باری بوده و با تغییر فصول دستخوش افزایش و کاهش نمی‌شود اما سرانه مصرف که بالا می‌رود قیمت‌ها هم افزایش می‌یابد. امسال مدارس و دانشگاه‌ها پس از چند سال برگزاری آنلاین باز شدند از این رو آمار مصرف افزایش یافت؛ علاوه بر اینکه معمولاً با برودت هوا مصرف تخم مرغ افزایش می‌یابد.
تناسب نداشتن عرضه و تقاضا
بر اساس علم اقتصاد اگر عرضه بیش از تقاضا باشد قیمت‌ها در بازار شکسته و روند نزولی خواهند داشت این موضوع برای تخم مرغ در کشور صادق نبوده و به گفته تولیدکنندگان با وجود اینکه تولید بیش از نیاز بازار است با افزایش تقاضا شاهد گران شدن این کالای اساسی در کشور هستیم. مرادی در این باره اظهار کرد: امسال تولیدکنندگان در نیمه نخست سال محصولات خود را با زیان به فروش رساندند. حذف یکباره ارز ترجیحی قیمت نهاده‌های دامی را افزایش داد اما به دلیل تعهداتی که تولیدکنندگان نسبت به دولت داشتند تولید بدون وقفه ادامه یافت. با وجود افزایش قیمت نهادهای دامی تولیدکنندگان تخم مرغ ناچار بودند با قیمت پایین‌تر از بهای تمام شده محصول خود را عرضه کنند.
این فعال بخش دام و طیور کشور در ادامه سخنان خود به آمار تولید نیاز بازار پرداخت و گفت: تولیدکنندگان با ظرفیت کامل فعالیت داشته و پیش بینی می‌شود آمار تولید تخم مرغ تا پایان سال به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن برسد که این عدد یک رکورد به شمار می‌رود.
او با بیان اینکه از ابتدای سال با مازاد تولید در کشور مواجه بوده ایم، اضافه کرد: میزان تولید تخم مرغ در سال گذشته یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن بوده که تمام نیاز بازار را تأمین کرد.
این فعال بخش طیور گفت: با وجود افزایش قیمت‌ها هنوز نرخ‌ها واقعی نشده و همچنان با جراحی اقتصادی و حذف ارز ۴۲۰۰ بهای تمام شده تولیدکنندگان بالاست.
نیاز بازار چقدر است؟
کاهش قدرت خرید مردم سبب شده تا تخم مرغ قوت غالب قشر ضعیف‌تر جامعه شده و جایگزین گوشت شود. در هفته گذشته گوشت گوسفندی کیلویی ۳۰۰ هزار تومان بوده که از توان خرید خانوارهای زیادی خارج است. از این رو مصرف تخم مرغ در کشور افزایش یافته و هر فرد سالانه ۱۴ کیلو گرم تخم مرغ مصرف می‌کند این در حالی است که این عدد سال گذشته ۱۱ کیلوگرم بوده است.
مرادی با بیان اینکه همچنان تخم مرغ نسبت به سایر کالاهای اساسی ارزان‌تر است، یادآور شد: با توجه به نرخ تورم، قیمت کالاهای اساسی افزایش یافته اما نرخ تخم مرغ نسبت به بهای تمام شده آن هنوز پایین است.
او تاکید کرد: تولید تخم مرغ طولانی بوده و از زمان جوجه ریزی تا پرورش مرغ و تخم گذاری دو سال زمان نیاز است.
سخن پایانی
بازار به لحاظ انواع کالاهای مورد نیاز جامعه دچار کمبودی نبوده و عموماً تولیدکنندگان بخش‌های مختلف از انباشت محصولات و مازاد تولید سخن می‌گویند؛ علاوه بر اینکه بسیاری از آنها از کاهش ظرفیت تولید به دلیل کاهش بازار تقاضا گلایه مند هستند. به نظر می‌رسد قدرت خرید مردم سبب شده تا برخی از اقلام از سبد خانوارها حذف شده و بخش زیادی از درآمدها صرف پرداخت هزینه مسکن و مواد غذایی می‌شود.
بسیاری از تولیدکنندگان با کوچک شدن بازار داخل برای ادامه حیات در اندیشه گسترش بازارشان به کشورهای همسایه هستند. به گفته این فعالان حوزه تولید اگر تیراژ تولید خیلی پایین‌تر از ظرفیت اسمی واحد صنعتی باشد فعالیت‌ها همراه با زیان بوده و منجر به آب رفت سرمایه در گردش و تعطیلی مجموعه می‌شود.
در بخش اقلام اساسی عموماً چون محصولات ماندگاری پایینی دارند و فسادپذیر هستند در فصول گرما قیمت پایینی دارند و با آغاز فصل سرما با افزایش نرخ رو به رو می‌شوند از جمله تخم مرغ. بنابراین صعودی شدن قیمت‌ها در نیمه دوم سال در برخی از اقلام اساسی به طولانی شدن مدت ماندگاری محصولات بر می‌گردد نه تقاضای بالا.
مهر