یکی از دلایل کاهش قیمت مرغ، کاهش میزان مصرف این محصول پروتئینی است که این کاهش مصرف به دلیل گران شدن ناگهانی قیمت گوشت مرغ پس از حذف ارز ترجیحی از این بخش است. اگرچه قرار بود دولت یارانه نقدی را در قالب کوپن الکترونیکی یا کارت پروتئین پرداخت کند تا مردم بتوانند این محصولات را به قیمت قبل خریداری کنند و دولت مابه‌التفاوت قیمتها را به حساب تولیدکنندگان واریز کند، اما این طرح تاکنون اجرایی نشده است و دولت همچنان یارانه نقدی را به حساب خانوارها واریز می‌کند. در این بین پرداخت یارانه نقدی و همزمان رشد بی‌رویه تورم، باعث شده است خانوارها در بسیاری از موارد این پول را برای مخارج ضروری‌تر خود هزینه کرده و به جای خرید مرغ آن را صرف سایر امور روزمره خود و خرید محصولات دیگر کنند.
از این رو با وجود اینکه مرغ طی ماه‌های اخیر زیر قیمت مصوب خود به فروش رسیده، اما مصرف آن کماکان کاهش یافته و بدیهی است که در چنین شرایطی صنعت مرغداری به یکی از زیان‌ده‌‌‌ترین صنایع ایران تبدیل شده است. در این بین تولیدکنندگان مرغ با اشاره به افزایش جوجهریزی و سقوط قیمت مرغ در بازار، از مردم درخواست کرده‌اند تا با خرید و ذخیره‌سازی خانگی مرغ، به تعدیل قیمت و تداوم تولید این کالای اساسی در کشور کمک کنند.
تولیدکنندگان مرغ در بدترین وضعیت
در این میان مدیرعامل اتحادیه مرغداران مازندران با اشاره به کاهش قیمت مرغ در کشور گفت: در شرایط حاضر در بدترین وضعیت عرضه مرغ هستیم. تولیدکنندگان مرغ بدترین شرایط را دارند و مسوولان باید در این زمینه تدبیر کنند. عطاء‌الله حسن‌زاده با بیان اینکه ۷۰ تا ۸۰ درصد مرغ مصرفی تهران در استان مازندران تولید می‌شود، افزود: مرغداران تلاش کردند با افزایش جوجهریزی خلأهای موجود در بازار مصرف را رفع کنند. اما اکنون خود دچار مشکلاتی هستند که باید آنها را برطرف کرد. وی خواستار ورود پشتیبانی امور دام برای جمع‌آوری مرغ مازاد در استان شد و گفت: مهم‌ترین مشکل، افزایش هزینه‌های تولید است و در ماه‌های گذشته سعی کردهایم تا مرغ با کمترین قیمت وارد بازار شود. اما متاسفانه برنامه‌های حمایت از تولیدکنندگان مرغ محقق نشده است و در حال حاضر تولیدکننده محصول را ۱۰ هزار تومان زیر قیمت روانه بازار می‌کند. وی تاکید کرد: سامان‌دهی نظام توزیع مرغ زنده از نیازهای اساسی است که باید به جدیت پیگیری شود. زیرا ساختارهای موجود معیوب است و وقتی زنجیره‌های تولید معیوب است، دولت باید نسبت به سامان‌دهی و تقویت آن اقدام کند.
کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی مصرف مرغ
از سوی دیگر دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه با اعلام اینکه با آمار مرکز پژوهش، مصرف مرغ گوشتی حدود ۲۰تا۳۰ درصد در کشور کاهش یافته است، گفت: شواهد بازار نیز بر این امر صحه می‌‌گذارد.محمدرضا صدیق‌‌پور ادامه داد: تولیدکنندگان مرغ انگیزه جوجهریزی ندارند و طی دو ماه اخیر، مرغداران با خسارت‌های هنگفت مواجه شدهاند. وی تعداد جوجه مازاد ماه‌های آذر و دی را حدود ۱۵ میلیون اعلام کرده و گفته است: خسارت تعدیل مازاد ۱۵ میلیون جوجه در دو ماه آذر و دی، بالغ بر حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان است.
این فعال اقتصادی افزود: تخم‌‌مرغ مازاد دی‌‌ماه را جمع‌آوری می‌کنیم تا به دستگاه نرود. تخم‌‌مرغ برای اینکه تبدیل به جوجه شود باید ۱۸ روز در ستر بماند. برنامه این است که برای تعدیل تولید آذرماه تخم‌‌مرغ نطفهدار را از دستگاه ستر خارج کنند که جوجه متولد نشود و اگر تولید تعدیل نشود، شاهد مازاد گوشت مرغ در بازار خواهیم بود. از آنجا که مصرف کاهش پیدا کرده است؛ تولید در دست تولیدکنندگان می‌‌ماند.
تعدیل مازاد تولید جوجه یک‌روزه
وی با اشاره به برنامه تعدیل مازاد تولید جوجه یک‌روزه گفت: قیمت تمام‌شده هر تخم‌‌مرغ نطفهدار که ۱۲ هزار تومان است؛ در تعدیل مازاد تولید دی ماه به صورت خوراکی حداکثر به ۲۵۰۰ تومان می‌‌رسد و دولت باید بخشی از این خسارت‌‌ها را جبران کند، چراکه تولیدکنندگان نمی‌توانند این خسارت را تاب بیاورند. دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه با اشاره به درخواست انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه از اعضای خود برای عدم معدوم‌سازی گفت: بر اساس مصوبه کارگروه برنامهریزی تولید، مدیریت کنترل مازاد تولید جوجه و خارج کردن تخم مرغ نطفهدار از دستگاه ستر، موجب تعدیل تولید جوجه و تنظیم بازار مرغ و جذب بهتر جوجه شده است. به گفته وی قیمت جوجه یک‌روزه با احتساب سود منطقی کمتر از ۱۵ هزار تومان نخواهد بود؛ این در حالی است که در روزهای گذشته جوجه از هزار تا ۵ هزار تومان بسته به نژاد جوجه به فروش رسیده است. البته این کاهش قیمت باعث حذف گله‌های مولد خواهد شد که در کوتاه‌مدت تولید جوجه توجیه اقتصادی ندارد و طبیعتا اگر تولید جوجه نباشد، مرغی نخواهیم داشت.
تولیدکنندگان؛ خسته از ضرر و زیان کلان
صدیق‌‌پور با بیان اینکه تولیدکنندگان از ضرر و زیان خسته شدهاند، ادامه داد: تولیدکنندگان مرغ گوشتی انگیزه جوجهریزی را از دست داده‌‌اند و همین موضوع باعث ریزش قیمت جوجه در بازار شده است. بعد از تغییر نرخ ارز و افزایش ۵ برابری دو نهاده ذرت و کنجاله سویا، افزایش قیمت مرغ، کاهش تقاضا را به همراه آورد و قرار بود دولت برای مدیریت این بازار کارت پروتئین به مصرفکنندگان ارائه کند؛ اما از آنجا که زیرساخت‌‌های اجرای آن آماده نبود، این شرایط کاهش تقاضا را به همراه آورد. اگر دولت کارت پروتئین بدهد، نیاز به تولید حدود ۱۲۰میلیون جوجه داریم و اگر این مهم محقق نشود، این عدد به ۹۰ میلیون تقلیل پیدا خواهد کرد.
نبود جذابیت در صادرات
وی همچنین درباره وضعیت صادرات مرغ گفت: در حال حاضر صادرات جذابیت ندارد. چرا که صادرات در ایران بلندمدت نیست؛ زمانی صادرات جایگاه خود را پیدا می‌کند که امکان مشتری‌‌یابی وجود داشته باشد و قراردادهای بلندمدت انعقاد شود. در حال حاضر ما نمی‌توانیم چنین برنامه‌‌ریزی‌‌هایی انجام دهیم. صدیق‌‌پور ادامه داد: روند صادرات در ایران مقطعی است. زمانی که مازاد داریم اجازه صادرات را می‌دهند، اما زمانی که قیمتها بالا رفت، صادرات را متوقف می‌کنند. در این شرایط چندان نمی‌توان برای آن برنامهریزی کرد و انگیزه‌ها را برای ورود به این بازار از بین می‌‌برد.
ممنوع نبودن صادرات مرغ
با این حال، طی روزهای اخیر معاون برنامهریزی و اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی، با اشاره به ممنوع نبودن صادرات مرغ گفته است: تمام زنجیره‌ها می‌توانند تولیدات خود را با اهداف صادراتی انجام دهند و هیچ گونه ممنوعیتی در زمینه صادرات نخواهیم داشت. بنابراین می‌توانند برنامهریزی بلندمدت در زمینه تولید مرغ، صادرات مرغ و واردات نهاده‌های دامی داشته باشند.
خرید مرغ مازاد تولیدکنندگان
محمد قربانی همچنین از اختصاص تسهیلات ۱۰ درصدی به اتحادیه‌ها به ازای خرید مرغ مازاد تولیدکنندگان خبر داد و افزود: طبق جلسه‌‌ای که هفته گذشته با اتحادیه مرغداران داشتیم، اتحادیه متعهد شد که مازاد مرغ در بازار را خریداری کند. وی ادامه داد: در این راستا تمام امکانات و سردخانه‌های پشتیبانی امور دام کشور در اختیار اتحادیه‌ها قرار گرفته و اتحادیه‌ها برای حمایت از مصرف‌کننده به این خرید اقدام خواهند کرد. با حمایت مصرف‌کننده از تولیدکننده، نیاز است که بخش تولید هم از مصرفکنندگان حمایت کند. در تمام دنیا مدیریت تولید و تنظیم بازار بر عهده اتحادیه‌ها است. اتحادیه‌ها باید در این زمینه فعالیت کنند و در تنظیم بازار نقش داشته باشند. به گفته این مسوول، وزارت جهاد کشاورزی هم متعهد شده تسهیلات ۱۰ درصدی را با احتساب هر ۵ یا ۶ هزار تن، ۳۰۰ میلیارد تومان در اختیار اتحادیه‌ها قرار دهد. با توجه به میزان خرید و تعدیلات قیمتی در رابطه با خرید نوبت دوم مرغ مازاد تصمیم‌گیری خواهد شد.
کاهش التهابات در تولید و عرضه مرغ
بر اساس این گزارش، برخی از مسوولان اتاق بازرگانی نیز از وضعیت تولید و عرضه مرغ در کشور اظهار رضایت کرده و به جنبه‌های مثبت این بازار اشاره می‌کنند. در این راستا عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز کاهش حضور دستوری دولت در صنعت مرغ و عمل به خواسته فعالان اقتصادی را عاملی برای کاهش التهابات و بازگشت آرامش نسبی به میزان تولید و عرضه برشمرده و گفته است: ما در بخش خصوصی و اتاق بازرگانی، بارها اعلام کردهایم که وقتی نقش دولت در تصدی‌گری اقتصادی کاهش پیدا کند و بازار بر اساس واقعیت‌‌های خود حرکت کند، می‌توان انتظار داشت که شرایط چه به نفع تولیدکننده و چه به نفع مصرف‌کننده تغییر وضعیت پیدا کند.
درواقع آنچه در ماه‌های گذشته در بازار مرغ دیده شده، نشانه‌‌ای از جنبه‌های مثبت این رویکرد است. احمدرضا فرشچیان با بیان اینکه نسبت به سال گذشته، میزان التهابات در میزان تولید و عرضه مرغ به حداقل رسیده است، بیان کرد: این در حالی است که دولت صرفا نقش خود در تامین ارز نهاده‌های دامی را کنار گذاشت، اما همین اصلاح باعث شد که ما دیگر مشکلاتی مانند کمبود مرغ، تغییر جدی قیمتها در کوتاه‌مدت و نگرانی‌‌های جامعه را نداشته باشیم و امروز حتی می‌توان گفت که ما مازاد بر نیاز داخلی نیز مرغ تولید می‌کنیم.
نقش کاهش قدرت خرید در مازاد تولید
عضو اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این سوال که آیا کاهش قدرت خرید نیز در رسیدن به این مازاد تولید نقش داشته است، گفت: قطعا همین‌طور است و البته این موضوع به شرایط اقتصادی ما بازمی‌‌گردد. در کنار آن ما با اصلاح الگوی مصرف نیز مواجه بوده‌‌ایم و در کنار هم قرار گرفتن این شرایط، همراه با بهبود شرایط تولید و کاهش نقش دولت، باعث رسیدن به این عملکرد شده است. فرشچیان درباره امکان صادرات مرغ ایرانی نیز تصریح کرد: ما تا چند سال قبل صادرکننده مرغ بودیم و قطعا در این حوزه، هم تجربه کافی وجود دارد و هم ظرفیت‌‌های خوبی داریم.
دنیای اقتصاد