طرح مالیات بر عایدی سرمایه که نام آن به «مالیات بر سوداگری و سفته بازی» تغییر کرده است، در اردیبهشت سال 1400 در صحن علنی مجلس بررسی و کلیات آن به تصویب رسید اما برای بررسی بیشتر جزئیات آن به کمیسیون اقتصادی بازگشت.
کمیسیون اقتصادی هم با همکاری با وزارت اقتصاد و مرکز پژوهش‌های مجلس جزئیات این طرح را بررسی کرد و در اواخر فروردین ماه به تصویب رساند. اما به دلایل متعددی از طرح در نوبت دستور کار صحن مجلس قرار نگرفت تا اینکه امروز یکشنبه 11 دی در دستور کار صحن علنی قرار گرفت و تاکنون دو ماده آن هم بررسی شده است.
این طرح در 27 ماده تدوین شده و دارای ابعاد و جزئیات زیادی است. مالیات بر عایدی سرمایه درواقع مالیات از فعالیت های سوداگرانه و سفته بازانه و یا درآمدهای اتفاقی است که از دارایی هایی مانند طلا، ارز، سکه، مسکن و خودرو به دست می آید.
وقتی امروز در دلالان بازار مسکن صحبت می کنیم و آن را نقد می کنیم، بیشتر به نقش مخرب دلالی که همان خرید و فروش گسترده و در زمان‌های کوتاه برای کسب سود در قیمت های بالاتر است. یکی از مهم ترین بخش هایی که اخذ مالیات های سنگین از درآمدهای حاصل از سوداگری بسیار ضروری است، بازار ارز و طلا است چرا که این بازارها به سایر بازار دارایی ها علامت افزایش قیمت می دهد.
تجربه چند دهه اخیر نشان داده، هر گاه اندک تقاضایی برای خرید خانه در بازار مسکن ایران به وجود می آید، قیمت ها به سرعت و شیب بسیار تندی جهش می کند؟ علت چیست؟ چرا بازار مسکن اینقدر نسبت به ورود نقدینگی حساس است؟ پاسخ مشخص است: ساختار معیوب رابطه بین خریدار و فروشنده و نقش بسیار پررنگ تقاضاهای کاذب که همان دلالان بازار مسکن هستند.
علاوه بر این، هدف مالیات بر عایدی سرمایه، جلوگیری از ورود تقاضای کاذب و غیرمصرفی به بازار دارایی است. یعنی افراد صرفا به خاطر نیاز به استفاده از یک واحد مسکونی، متقاضی خرید مسکن شوند، برای خرید ارز زمانی به بازار مراجعه کنند که نیاز مصرفی و واقعی داشته باشند و برای استفاده خود و خانواده از خودرو، متقاضی خرید خودرو شوند.
* مالیات بر سوداگری و سفته مورد اجماع اقتصاددانان جهان
در همین باره در مقدمه گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس درباره مالیات بر عایدی سرمایه آمده است: در مورد اصل ضرورت وضع مالیات بر عایدی سرمایه در میان اقتصاددانان و نظریه پردازان برجسته مالیه عمومی تقریباً هیچگونه اختلاف نظری وجود ندارد. زیرا براساس دکترین توان پرداخت (به عنوان دکترین مورد اجماع مالیاتی از ابتدای قرن بیستم تاکنون) هرگونه عایدی خالص سرمایه باعث افزایش توان پرداخت مؤدیان مالیاتی میشود و بنابراین دلیلی برای معافیت آن وجود ندارد. بهعالوه ازآنجاکه بخش مهم عایدی سرمایه نصیب طبقات بالی درآمدی می شود چشم پوشی از این مالیات مصداق مسلم تبعیض مالیاتی به زیان اقشار فرودست جامعه است.
* دفاع معمار اقتصاد ترکیه از مالیات بر سوداگری
کمال دروش در مقاله ای با عنوان «بازگشت از لبه پرتگاه؛ اقدامات ترکیه برای تغییرات نظام مند و اصلاحات ساختاری» که در سال 2003 نوشته است، در حین تجربه نگاری خود، می‌نویسد: معتقدم که مالیات از نوع شیلیایی بر جریان‌‌‌های سرمایۀ کوتاه‌مدت مفید خواهد بود. مالیات از نوع شیلیایی درواقع مالیات های سنگین بر انواع دارایی از جمله مسکن و ارز است.
بنابراین هم از نظر، تئوری و هم از نظر عملی و تجربه کشورها، استفاده از این ابزار مالیاتی برای جلوگیری از ورود تقاضاهای سفته بازارانه به بازار دارایی ها، جای هیچ شک و شبهه‌ای را باقی نمی گذارد. عجیب آنکه برخی رسانه‌ها به جای دفاع از تولیدکنندگان و بخش مولد اقتصاد، از بخش غیرمولد اقتصاد که همان سوداگران و سفته بازان هستند، دفاع می کند.
همانطور که پیشتر گفته شد، مالیات بر عایدی سرمایه، پایه مالیاتی است که در 171 کشور جهان به قانون تبدیل شده است و جالب آنکه آمریکا که همگان آن را به مهد نظام سرمایه داری می شناسند، اولین کشوری بود که قانون مالیات بر عایدی سرمایه را تصویب و اجرایی کرد.
فارس