در مردادماه ۱۴۰۰ هم‌زمان با آغاز فعالیت دولت سیزدهم، آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری در سخنرانی‌های خود و تعیین اهداف توسعه اقتصادی، گسترش روابط تجاری با همسایگان در اولویت قرار داد و خواستار تدوین برنامه‌ای در این راستا شد.
با آغاز به کار رسمی هیات دولت، وزارتخانه‌های مربوطه برنامه دیپلماسی اقتصادی را در دستور کار گذاشتند و برنامه‌ریزی‌ها در خصوص تدوین راهکارهای دقیق انجام شد و به صورت بخشنامه برای کاهش مشکلات، تسهیلگری، فراهم کردن زیرساخت‌ها و رفع نیازهای توسعه روابط با همسایگان ابلاغ شد.
در تعیین راهبردها برای توسعه تجارت با همسایگان ایجاد تنوع در کالاها، فراهم کردن زیرساخت‌های تجاری و تعامل با بخش خصوصی در دستور کار برای توسعه مبادلات قرار گرفت؛ نهادهای غیردولتی می‌توانند برای سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات و واردات محصولات مختلف به دولت یاری برسانند.
ایران به عنوان کشوری واقع در قاره آسیا و منطقه خاورمیانه با کشورهای پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق مرزهای زمینی و با جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، امارات، قطر، بحرین، عمان، عربستان و کویت مرز دریایی دارد که می‌تواند با افزایش تجارت، از مزایای همسایگی بهره‌مند شود.
دولت سیزدهم در راستای همین اهداف و تحقق دیپلماسی اقتصادی، در روزهای پایانی سال ۱۴۰۱ طی مذاکراتی، موانع سیاسی برای روابط با عربستان را برداشت و طی توافقات انجام شده، مقرر شد بار دیگر تجارت و مبادلات کالایی نیز با این کشور از سر گرفته شود.
توافق دوباره ایران و عربستان بر گسترش تجارت با امارات متحده عربی هم تاثیر گذار است و با افزایش مبادلات با این کشور، نه‌تنها بر صادرات به کشورهای ثالث به ایران کمک می‌کند، بلکه ورود درهم به کشور بر نرخ ارز تاثیر گذار است و می‌تواند در کاهش آن موثر باشد.
رشد چشمگیر صادرات با کشورهای همسایه
«محمد لاهوتی» رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در این خصوص با بیان اینکه توسعه تجارت با همسایگان در دولت سیزدهم در اولویت اقتصادی قرار داشته است، تاکید کرد: پیمان شانگهای و توافقات صورت گرفته با کشورهای همسایه رشد صادراتی چشمگیری را نسبت به سال‌های قبل رقم زده است و در صورت اجرایی شدن تمام مفاد این توافقات می‌توان صادرات را افزایشی پیش‌بینی کرد.
وی با تاکید بر اینکه موضوع تجارت با همسایگان بسیار حائز اهمیت است، اظهار داشت: با این وجود نباید تجارت با کشورهای دورتر و مقاصد دیگری که به طور سنتی با آنها تجارت داشتیم، غافل شویم و نکته مهم این است که باید کماکان به دنبال افزایش بازار باشیم، به این معنا در کنار حفظ بازارهای گذشته به اضافه افزایش بازارهای جدید با اولویت همسایگان می‌تواند روابط اقتصادی کشور را ارتقا ببخشد.
رشد ۱۶ درصدی تجارت با همسایگان/ افزایش ۲۰ درصدی صادرات ایران به کشورهای همسایه
این اولویت‌بندی دولت سیزدهم در یک سال و نیم گذشته به قراردادها و توافقات بسیاری انجامید که برای توسعه روابط راهگشا بود؛ به همین دلیل نیز در پایان ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۱ تراز تجاری ایران با کشورهای همسایه به ۲۸میلیارد دلار رسید و تراز تجاری نیز برای ایران ۲ میلیارد و ۵۲۰ میلیون دلار مثبت شد.
در این ۱۱ ماه مورد اشاره، ۸۸ میلیون و ۱۵۳هزار و ۴۶۴ تن کالا به ارزش ۵۳ میلیارد و ۳۶۴ میلیون و ۶۸۰ هزار دلار بین ایران و ۱۵ کشور همسایه تبادل شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۶ درصد رشد داشته که سهم صادرات ۶۸ میلیون و ۸۰۲ هزار تن کالا به ارزش ۲۷ میلیارد و ۹۴۲ میلیون و ۴۳۳ هزار دلار با رشد ۲۰ درصدی و سهم واردات ۱۹ میلیون و ۳۵۲ هزار تن کالا به ارزش ۲۵ میلیارد و ۴۲۲ میلیون و ۲۴۶ هزار و ۵۹۵ دلار با رشد ۱۲ درصدی بوده است.
بیش از ۶۱ درصد وزن و ۵۲ درصد ارزش کل تجارت غیرنفتی ایران در ۱۱ ماهه امسال با کشورهای همسایه بوده، ۵۷ درصد صادرات و ۴۷ درصد واردات کشور نیز به مقصد یا از مبدأ کشورهای همسایه بوده است.
عراق با خرید ۹ میلیارد و ۳۸۱ میلیون دلار، ترکیه با ۶ میلیارد و ۹۰۱ میلیون دلار، امارات با پنج میلیارد و ۲۵۸میلیون دلار ، افغانستان با یک میلیارد و ۴۸۱ میلیون دلار، پاکستان با یک میلیارد و ۳۱۵میلیون دلار، عمان با ۹۹۵ میلیون دلار و روسیه با ۶۷۳ میلیون دلار هفت کشور نخست مقاصد صادراتی ایران در بین همسایگان بودند و این در حالی است که ایران به تمام ۱۵ کشور همسایه کالا صادر کرده است
امارات با فروش ۱۶.۵ میلیارد دلار، ترکیه با پنج میلیارد و ۵۶۰ میلیون دلار، روسیه با یک میلیارد و ۳۰۵ میلیون دلار، پاکستان با ۷۷۵ میلیون دلار، عمان با ۷۴۲ میلیون دلار ، عراق با ۲۰۸ میلیون دلار و قزاقستان با ۱۱۹ میلیون دلار ،هفت مبدأ واردات کالا در یازده ماهه امسال در بین ۱۴ کشور فروشنده کالا به ایران از میان همسایگان بودند.
این آمارها آینده روشنی را برای تجارت و افزایش صادرات ایران به همراه دارد و نشان می‌دهد اولویت همسایگان برای اقتصاد ایران راهگشا خواهد بود، در صورتی که دولت طبق برنامه‌های تدوین شده اجرای قراردادها و توافقات را در دستور کار خود قرار دهد سال ۱۴۰۲ شاهد جهشی چشمگیر در تجارت با کشورهای همسایه خواهیم بود.
ایرنا