بنا بر آخرین اعلام بانک مرکزی براساس آمار چک‌های مبادله‌ای طی فروردین ۱۴۰۲ در سامانه چکاوک بیش از ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ۳۲۸۳ هزار میلیارد ریال مبادله شد که از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌شده در این ماه به ترتیب ۹۳ درصد و ۹۰.۵ درصد وصول شده است.
درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول‌شده در ماه قبل از آن (اسفند ماه سال ۱۴۰۱) به ترتیب معادل ۹۳ درصد و ۹۱.۳ درصد بوده است. همچنین این نسبت در ماه مشابه سال قبل به ترتیب برابر ۹۰.۹ درصد و ۸۸.۸ درصد بوده است.
چک های جدیدی که اصلاح قانون صدور آن، سوم آذر سال ۹۷ توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ و از بیست و یکم آذر همان سال لازم الاجرا شد که بر اساس این قانون تکالیفی بر عهده سیستم بانکی نهاده شده است.
اصلاح قانونی که مدیر اداره توسعه و تدوین مقررات نظام‌های پرداخت بانک مرکزی خانم آمنه نادعلی در رابطه با آن مطرح کرد: مهم‌ترین مسئله‌ای که قانون جدید به همراه داشت این بود که چک‌هایی که به صورت کاغذی تبادل می‌شدند در سامانه صیاد ثبت الکترونیکی شدند و از ابتدای سال ۱۴۰۰ نوع چک جدید، چک‌های کاغذی بنفش رنگ در جامعه توزیع شد.
او افزود: صادر کننده چک برای صدور ملزم شد که این چک را در سامانه صیاد ثبت کند همچنین گیرنده هم برای دریافت آن باید مراتب را در سامانه انجام دهد؛ عملیات انتقال هم متقابلاً در سامانه صیاد صورت می‌گیرد.
حالا پس از گذشت بیش از دو سال آمارها از کاهش چک های بلامحل و افزایش اعتبار چک خبر می دهند؛ چک های جدیدی که آقای حجت الله فرزانی کارشناس امور بانکی پیش از این در خصوص اثرات مثبت آن گفته بود: اصلاح قانون چک سبب شد یک سری از فرآیند‌های صدور چک الکترونیکی و سابقه اعتباری صادر کننده نیز بررسی شود.
او در ادامه می‌گوید: الزامات بانکی است مبنی بر این که اگر در حساب فردی وجه مورد نیاز وجود نداشته باشد می‌توان، ظرف ۲۴ ساعت آن حساب را مسدود کرد و از سایر حساب‌های او مبلغ مورد نیاز برداشته شود.
جلوگیری از صدور چک های بلامحل محل با اصلاح قانون چک
دیگر کارشناس امور بانکی آقای نوری گفت: واقعیت امر این است که چک های صیادی جدید دارای قواعدی هستند که نتیجه آن کاهش احتمال برگشت خوردن چک است به سبب ثبت اطلاعات در سامانه چنانچه شخصی دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده باشد، ورشکسته یا توان پرداخت دیون خود را نداشته باشد به شکل سیستمی نمی تواند چک صادر کند و به محض این که چک صادر و آن برگشت خورد سامانه اجازه صدور چک های بعدی را خواهد گرفت و به نوعی از صدور چک های بلامحل جلوگیری خواهد شد.
او افزود: همچنین امکان استعلام آخرین وضعیت اعتباری با داده های جزئی تر هم فراهم شده است. آمار های بانک مرکزی هم نشان دهنده کاهش معنا دار نرخ چک های برگشتی بوده که همین امر سبب افزایش اعتبار خود چک هم شده است.
بیش از ۸۵ درصد چک‌های وصول شده در سامانه چکاوک از چک‌های جدید بوده است
حالا بانک مرکزی اعلام کرده پس از گذشت بیش از دو سال از اجرایی شدن قانون جدید چک و اقبال عمومی مردم به این چک‌ها، روند جایگزین شدن چک‌های قدیمی با جدید به سرعت طی شده و اکنون بیش از ۸۵ درصد چک‌های وصول شده در سامانه چکاوک از چک‌های جدید بوده است. همچنین میزان برگشت چک‌های جدید، به صورت قابل توجهی کمتر از چک‌های قدیمی است.
بر همین اساس، چک‌های قدیمی (چک‌های بدون نیاز به ثبت و تایید در سامانه صیاد) تا پایان شهریور امسال با چک‌های جدید جایگزین می‌شوند.
جایگزینی چک های قدیمی با جدیدی که ۲۳ بهمن سال گذشته معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی آقای محرمیان در خصوص آن گفته بود، روشن است در صورت جمع آوری چک‌های قدیمی صیادی، خدمت نقد شدن آنها از طریق تمام شعب بانک‌های صادرکننده پابرجا خواهد بود.
بانک مرکزی هم اعلام کرده، پس از شهریور چک‌های قدیمی فقط در بانک‌های صادرکننده دسته چک، قابلیت نقد شدن را خواهد داشت.
کم کم شاهد تکمیل جایگزینی چک های جدید با چک های قدیمی خواهیم بود
اقدامی که آقای نوری کارشناس امور بانکی در خصوص آن گفت: بانک‌مرکزی تصمیم گرفته است اندک چک های قدیمی را هم از رونق بیندازد نه اینکه این چک ها بی اعتبار شوند تنها قرار است از رونق بیفتند و این خود یک گام بزرگ محسوب می شود که کم کم شاهد تکمیل جایگزینی چک های جدید با چک های قدیمی باشیم.
دارندگان دسته چک قدیمی می‌توانند دسته چک صیادی جدید دریافت کنند
حالا بر اساس اعلام بانک مرکزی مشتریان شبکه بانکی برای بهره‌مندی از مزایای چک‌های جدید می‌توانند طی ماه‌های آتی به شعب بانک‌های خود مراجعه کرده و دسته چک قدیمی خود را با دسته چک جدید تعویض کنند.
بنا بر اعلام بانک مرکزی روند صدور چک های بلامحل کاهشی بوده و استفاده از چک در مبادلات روندی افزایشی داشته است. چک هایی جدیدی که حالا پس از گذشت بیش از دو سال از مورد استفاده قرار گرفتن قرار است در شهریور گامی بلندتر در جهت جایگزینی با چک های قدیمی بردارند.
باشگاه خبرنگاران جوان