با طراحی برنامه تحول صنعت خودروی کشور در دولت سیزدهم و اجرای گام نخست آن، شاهد رشد خوبی در سال ۱۴۰۱ در صنعت خودروی کشورمان بودیم، به‌طوری که با تولید یک میلیون و ۳۴۷ هزار خودرو در این سال بسیاری از ظرفیت‌های معطل در سایت‌های تولیدی خودروسازان به کار گرفته شد.
همچنین در این گام، جلوی تولید خودروی ناقص گرفته شد و در عرضه خودرو نیز با اجرای طرح سامانه یکپارچه نوبت دهی، در عمل شفافیت لازم برای مدیریت تقاضا در حوزه خودرو فراهم آمد.
طرح سامانه یکپارچه نوبت‌دهی
در خصوص این سامانه ذکر چند نکته ضروری است:
هدف از اجرای این سامانه پاسخ به تقاضای بازار از طریق مکانیزمی شفاف برای نوبت‌دهی براساس برنامه تولید هر خودروساز است تا براساس آن بهره‌گیری از ظرفیت بازار برای توسعه صنعت خودروی کشور محقق شود.
نکته مهم این است که هم اکنون در بسیاری از کشورها فروش خودروهای نو از طریق خودروسازان براساس مکانیزم فهرست انتظار و سفارش‌گذاری تولید انجام می‌شود؛ بدین ترتیب خودروساز قادر است تا براساس ترجیحات و اقبال مشتری به یک محصول خاص، برنامه‌ریزی مناسب برای توسعه ظرفیت‌های تولید آن محصول انجام دهد.
پس، این سامانه کارکردی دوگانه هم از حیث ایجاد شفافیت در عرضه خودروسازان و هم از حیث توسعه صنعت خودرو برمبنای ترجیحات و انتخاب مشتری دارد.
همچنین ذکر این نکته ضروری است که این سامانه به هیچ عنوان سامانه فروش نیست و عملیات فراخوان و فروش توسط خودِ خودروسازان انجام می‌شود. در این سامانه یک فهرست انتظار متمرکز و شفاف شکل می‌گیرد که این پایگاه داده از جنبه‌های مختلف نظیر پایش‌های تخصصی بازاریابی، پایش‌های نظارتی، ایجاد بستر برای مالیات برعایدی اضافی و غیره قابلیت بهره‌برداری دارد.
از سوی دیگر این اطمینان برای مشتریان وجود دارد که تقاضای خود را به نحوی مطمئن با زمان‌بندی مشخص می¬توانند از خودروساز داخلی تامین کنند و دیگر عدم قطعیت‌های مرتبط با قرعه‌کشی که منجر به عدم امنیت روانی برای مشتریان بازار خودرو می‌شود، حاکم نخواهد بود.
تلاش تازه دلالان برای بازگشت به قرعه‌کشی یا عرضه در بورس
در حالی که طرح یکپارچه خودرو رضایت عمومی بالایی را ایجاد کرده و کسانی به خودرو رسیده اند که در ۲۰ دوره قرعه‌کشی قبلی امکان دستیابی به خودرو را نداشتند، اما این روزها شاهدیم عده‌ای که منافع‌شان در دلالی خودرو است با فضاسازی رسانه‌ای سنگین سعی در برگردادن عرضه خودرو در بورس یا بازگرداندن قرعه‌کشی به‌جای فهرست انتظار نوبت دهی هستند.
به‌تازگی نیز استفتائاتی را ملاک قرار داده‌اند که به‌هیچ‌وجه در مورد سامانه صدق نمی‌کند. توضیحات دفتر استفتائات رهبر معظم انقلاب در این زمینه را اینجا بخوانید.
در این سامانه فقط نوبت‌دهی براساس برنامه تولید انجام می‌شود و پول هم در حساب شخصی باقی می‌ماند و حتی بسته به نوع حساب شخص، سودکوتاه مدت به حساب وکالتی تعلق گیرد.
بر این اساس بیعی اتفاق نمی افتاد، بلکه فقط ثبت نام و قرار گرفتن در فهرست انتظار است و بیع تنها با فراخوان خودروساز و عقد قرارداد انجام می شود که در آن صورت هم قیمت هم زمان تحویل و جزییات خودرو کاملا مشخص است.
ایرنا