نزدیک به 10 روز است که از رای اعتماد مجلس به بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت دولت یازدهم می گذرد و در طول این مدت شاهد عزل و نصب هایی در این وزارتخانه و همچنین دستورالعمل هایی از سوی زنگنه بودیم.
شاید بتوان گفت مهمترین دستوری که زنگنه در این مدت صادر کرد "تشکیل کارگروه ویژه برای مقابله با تحریم" است به طوری که به نظر می رسد این کارگروه درشرایط فعلی به دنبال کشف بازارهای جدید و احیای بازارهای سنتی نفت ایران است.
حتما وزیر نفت در این مدت کوتاه که از مسئولیتش می گذرد به این نتیجه رسیده است که تحریم های نفتی به زودی و به راحتی قابل حذف نیستند، بنابراین برای فروش نفت ایران که هنوز هم درآمد اصلی کشور محسوب می شود باید تدبیر کرد.
ازطرفی نیز زنگنه که برنامه کوتاه مدت،میان مدت و بلند مدت برای تصدی وزارت نفت ارائه کرده بود پیش از جلسه رای اعتماد مجلس به وزرا در جمع فعالان بخش خصوصی اعلام کرد بود تاز زمانی "تحریم‌ها برداشته نشود برنامه‌های بلندمدت خیال‌پردازی است ".
با این‌حال همانطور که اشاره شد اگر حتی برنامه بلند مدت هم در وزارت نفت اجرا نشود،نمی توان نفت را نفروخت زیرا دولت برای آنکه بتواند به اهداف خود در طول این 4 سال دست یابد نیازمند به درآمد نفتی است،هر چند وزیر اقتصاد در اولین روزهای کاری خود اعلام کرد در طول این مدت یعنی در طول دولت یازدهم "وابستگی به درآمدهای نفتی باید کاهش یابد".
حال با این مقدمه کوتاه چند سوال اصلی مطرح می کنیم:
1) برای آنکه زنگنه بتواند در چنین شرایطی نفت را بفروشد تا درآمد مورد نیاز کشور را تامین کند چه کاری می تواند انجام دهد؟
2) آیا صرف تشکیل کارگروه مقابله با تحریم موجب افزایش فروش نفت و درآمدهای نفتی کشور می شود؟
3) این کارگروه در زمان دولت دهم و همزمان با شروع تحریم ها در وزارت نفت تشکیل نشده بود،پس چرا در دولت دهم فروش نفت ایران نتوانست به جایگاه اول خود بازگردد و حتی از روزی یک میلیون بشکه فراتر نرود؟
* پاسخ سوال اول
در پاسخ به سوال اول باید گفت، از صحبت های زنگنه تنها مولفه هایی را دریافت می کنیم که درنهایت به یکسری احتمال می رسیم؛ بنابراین نمی توان جواب قطعی برای این پرسش داد که در ادامه این مولفه ها را مرور می کنیم.
اولین موضوع در این زمینه افزایش ظرفیت تولید نفت کشور است به طوریکه بیژن زنگنه در برنامه اجرایی خود برای وزارت نفت به دنبال بازگشت ظرفیت تولید نفت به سال های 84 و ماقبل آن است که در آن دوره ظرفیت تولید نفت کشور روزانه 4 میلیون بشکه بود.
از این رو عبدالحمید دلپریش مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت اخیرا اعلام کرده است " عملیات اجرایی افزایش ظرفیت تولید 4 میلیون بشکه ای نفت آغاز شد."
لازم به توضیح است که افزایش ظرفیت تولید نفت کشور به منظور افزایش تولید نیست بلکه می توان با افزایش ظرفیت،افزایش تولید نفت را به همراه داشت.
اما در شرایط فعلی به دلیل آنکه خریداران نفت ایران کاهش یافته اند نیازی به افزایش تولید نیست، همچنین براساس قانون بودجه سال 92 کل کشور صادرات نفت خام کشور باید یک میلیون بشکه نسبت به سال قبل کاهش یابد.
نکته دومی که می توان در صبحت های زنگنه مشاهده کرد مباحث مربوط به قیمت نفت خام است.
به طوری که بیژن زنگنه در سفر اخیری که به عسلویه داشت در جمعی از خبرنگاران اعلام کرد " افزایش قیمت نفت به این سطح (106 تا 107 دلار در هر بشکه) ، فرصت و تهدیدی محسوب می شود، از یک جهت فرصتی مناسب برای افزایش درآمدهای ما است ولی متاسفانه هر زمان که قیمت نفت خیلی بالا رفت، به دلایلی ما موفق به فروش نفت نشدیم و هم اکنون نیز که قیمت نفت در سطح بالایی قرار دارد ما نمی توانیم نفت بفروشیم.
زنگنه در ادامه اضافه می کند: افزایش قیمت نفت از سوی دیگر تهدیدی برای کشور ما محسوب می شود، زیرا رقبای ما می توانند با قیمت بالایی نفت را تولید و وارد بازار کنند و برای آنها فرصت خوبی است."
این اظهارات در حالی است که قیمت جهانی نفت برگرفته از شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم برجهان است به طوری که طوفان و سیل هم می توانند قیمت نفت را دستخوش تغییر قرار دهند چه رسد به جنگ و کاهش و یا افزایش تولید نفت خام، بنابراین نمی توان به راحتی قیمت نفت را پایین آورد مگر اینکه به روش‌های غیرمعمول از جمله فروش نفت خام با ارائه تخفیف روی بیاوریم.
این گزارش حاکی است قیمت هر بشکه نفت در قانون بودجه سال 92 به میزان 95 دلار است که 25 درصد از درآمدهای نفتی کشور در صندوق توسعه ملی واریز می شود و اگر قیمت هر بشکه نفت بیش از 95 دلار باشد نیز براساس همین قانون در حساب ذخیره ارزی انباشته می شود.
حال با این شرایط باید دید آیا ایران به منظور افزایش صادرات نفت خود به دنبال فروش نفت‌خام با تخفیف است؟
اگر به عنوان مثال این تخفیف در فروش های آتی اعمال شود میزانش چقدر خواهد بود؟
* پاسخ پرسش های دوم و سوم
در ادامه این گزارش باید به سوال های دوم و سوم پرداخت. بر این اساس شدیدترین تحریم های نفتی از سال 2011 میلادی آغاز شد که درواقع فروش نفت و جریان وجوه حاصله از فروش نفت را نشانه گرفته بود از این رو در همان موقع با تدبیر وزیر وقت نفت کارگروه مقابله با تحریم ها در وزارت نفت شکل گرفت.
وزیر سابق نفت چندروز قبل از اتمام ماموریتش در وزارت نفت در گفت‌وگوبا خبرنگار فارس اعلام کرده بود برای فروش نفت کارگروه ویژه ای را تشکیل دادیم. که خوشبختانه این کارگروه توانست مشتریان جدیدی را برای نفت ایران بیابد.
وی در همان موقع اظهار کرد این کارگروه وقتی تشکیل شد که در سفارتخانه های کشورهای تحریم کننده اتاق ضدضد تحریم تشکیل شده بود، بنابراین اگرچه هم اکنون فروش نفت ایران قطع نشده است اما شاهد کاهش شدید صادرات نفت هستیم.
حال با این شرایط باید منتظر روزهای آتی بود که وزیر نفت دولت یازدهم و این کارگروه مقابله با تحریم ها برای افزایش صادرات نفت خام غیر از بازاریابی و یافتن کشورهای جدید چه راهکاری را در نظر دارد که همواره و در نشست های مختلف قول افزایش صادرات نفت خام را در ماه های آتی می دهد.
خبر گزاری فارس