در سال 88 و در کوران رقابت‌های انتخاباتی، بیژن زنگنه خطاب به محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت که در یکی از برنامه‌های انتخاباتی خود از اجرای کامل بعضی پروژه‌های نفتی در 4 ساله دوره مسئولیت خود سخن گفته بود، نامه اعتراض‌آمیز را منتشر و تاکید کرد که اغلب پروژه‌های بهره‌برداری شده در زمان دولت نهم، توسط وی و در دولت قبل کلید خورده است. شاه‌بیت این نامه در این جمله خلاصه می‌شد که:« بزرگترین وظیفه رئیس‌جمهور و مسئولان نظام امانت‌داری آنان است و شرط اول امانت‌داری، صداقت است»
و این یعنی رئیس‌جمهور وقت بزرگترین وظیفه خود یعنی امانت‌داری را فراموش کرده است، چون صادق نبوده و گفته است ما این پروژه‌ها را در دولت نهم شروع و تمام کرده‌ایم، این عدم صداقت یکی از عوامل مشروعیت رقیب اصلی رئیس جمهور وقت محسوب می‌شود که اتفاقا ریاست ستاد وی هم بر عهده آقای زنگنه بوده است.
4 سال و 3 ماه بعد بیژن زنگنه در قامت وزیر نفت دولت یازدهم اولین سفر کاری خود را به عسلویه برای بازدید از پارس جنوبی انجام داد و در بازگشت از این سفر درباره وضعیت پارس جنوبی بر اساس گزارش رسانه‌های رسمی دولت چنین گفت:«در مدت هشت سال گذشته چیزهایی ثابت مانده و یکسری بخش‌ها با آمدن فازهای جدید تغییر کرده است، اما با این حال برداشت از مخازن گازی میدان پارس جنوبی در این مدت خیلی تغییر نکرده است.»
وزیر نفت ادعا کرده است برداشت از مخزن گازی پارس جنوبی تغییر چندانی نکرده است و بعضی هواداران متعصب‌تر ایشان می‌گویند پارس جنوبی و عسلویه به طور کلی کوچکترین تکانی از زمان وزارت ایشان نخورده است. اما آیا واقعیت‌های پارس جنوبی هم صداقت آقای وزیر را تایید میکند؟
*تولید گاز و توسعه پارس جنوبی در شهریور 84
تولید: در شهریور 1384 یعنی پایان کار دولت هشتم و آقای زنگنه، 5 فاز پارس جنوبی یعنی فازهای 1 و 2 و 3 و 4 و 5 کامل شده و با ظرفیت اسمی تولید 135 میلیون متر مکعب در روز گاز تولید می‌کرده‌اند. بر اساس داده‌های شرکت ملی نفت، تولید واقعی از این 5 فاز در مرداد ماه 1384 حدود 111 میلیون مترمکعب در روز گاز غنی بوده است.
توسعه: در این زمان فازهای 6 و 7 و 8 و همچنین 9 و 10 نیز در حال توسعه بوده‌اند و قرارداد توسعه فاز 12 نیز در مرداد ماه 84 ابلاغ شده بود.
فازهای 6و 7 و 8 بر اساس داده‌های وزارت نفت در آن زمان با پیشرفت 85 درصدی (غلامحسین حسن‌تاش کارشناس نفتی نزدیک به اصلاح طلبان این رقم را 75 درصد می‌داند) و فازهای 9و 10 نیز بر اساس آنچه خود آقای زنگنه در همان نامه مشهور آورده است با پیشرفت 31 درصدی تحویل دولت بعد شده است و پیشرفت فاز 12 هم طبعا در آن زمان صفر بوده است.
*تولید گاز و توسعه پارس جنوبی در مرداد 92
تولید: در بخش تولید در وهله نخست باید به جلوگیری از افت تولید و همچنین افزایش تولید گاز از فازهای توسعه یافته در سال‌های تصدی دولت‌های نهم و دهم اشاره کرد، چنانکه تولید گاز فاز 1 که از 22 میلیون متر مکعب در روز به 19 میلیون متر مکعب افت کرده بود با انجام اقداماتی به 25 میلیون متر مکعب در روزهای حاضر افزایش یافت.
بر این اساس در دولت نهم فازهای نیمه ساخته 6 و 7 و 8 به تولید رسید و 80 میلیون متر مکعب در روز به تولید گاز پارس جنوبی اضافه کرد.
فازهای 9 و 10 نیز در دولت بعدی کامل شد و 56.6 میلیون متر مکعب در روز به تولید ایران از این مخزن مشترک افزود، چنانکه ظرفیت اسمی تولید گاز از 135 میلیون متر مکعب در روز به 278 میلیون متر مکعب در روز یعنی بیش از دو برابر تولید ایران در سال 84 رسید.
تولید واقعی ایران از این میدان عظیم بر اساس آخرین داده‌ها از 111 میلیون متر مکعب در سال 84 به 253 میلیون مترمکعب در روز در تیر ماه سال جاری رسیده است.
توسعه: اما در بخش توسعه هم وضعیت امروز پارس جنوبی قابل توجه است. فاز 12 که به دلیل جانمایی غلط اولیه چندین بار آغاز فرآیند توسعه آن به تاخیر افتاده بود، امروز با پیشرفت فیزیکی بالای 90 درصد تحویل آقای زنگنه می‌شود و برداشت اولیه گاز از مخزن این فاز در پاییز امسال آغاز می‌شود. فاز 12 بزرگترین فاز پارس جنوبی و معادل 3 فاز استاندارد است.
فازهای 15 و 16 پارس جنوبی نیز با پیشرفت فیزیکی 91 درصد به دولت یازدهم تحویل داده شده‌اند و اگرچه با مشکل تامین یک یا دو تجهیز بسیار پیچیده تحریمی مواجه هستند، اما پیش‌بینی می‌شود از سال آینده برداشت از مخزن این فازها نیز آغاز شود.
فازهای 17 و 18 پارس جنوبی نیز تا پایان خرداد ماه سال جاری 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند.
پیشرفت فازهای جدید پارس جنوبی که در دولت دهم کلید خورده و به فازهای 35 ماهه مشهور شدند نیز به این شرح است:
فازهای 13 و 19 قریب به 62 درصد پیشرفت فیزیکی دارند و پیشرفت فازهای 22، 23 و 24 قریب به 61 درصد است. فازهای 14 و 20 و 21 نیز تا پایان خرداد امسال نیمه راه توسعه را رفته و پیشرفت 50 درصدی را ثبت کرده‌اند.
به شکل خلاصه آقای زنگنه در پارس جنوبی تولید گازی بیش از دو برابر آنچه را که در پایان دولت هشتم تحویل داده‌اند، در پایان دولت دهم تحویل گرفته‌اند. و در برابر 3 فازی که با پیشرفت 80 درصد و دو فازی که با پیشرفت 31 درصد تحویل داده‌اند، 5 فاز استاندارد با پیشرفت بالای 90 درصد، 2 فاز با پیشرفت بالای 80 درصد، معادل 6 فاز استاندارد با پیشرفت بالای 60 درصد و 4 فاز استاندارد با پیشرفت بالای 50 درصد تحویل گرفته‌اند.
تولید گاز از پارس جنوبی چیزی نیست که قابل وارونه‌نمایی باشد چراکه تراز گازی کشور شامل صادرات، واردات، میزان مصرف بخش‌های مختلف اعم از صنعت، نیروگاه‌ها، تزریق به میادین نفت و مصرف خانگی باید با اعداد تولید دقیقا معادل شود و اعداد یادشده نیز اعداد مشخص و غیر قابل تغییری هستند.
همینطور میزان پیشرفت فازهای در دست اجرا که وضعیت هر یک در بخش‌های خشکی و دریا با میزان حفاری، ساخت و نصب جکت و سکو و ساخت و نصب پالایشگاه‌های گاز کاملا قابل مشاهده و ارزیابی است.
البته این عجیب نیست که اظهارات زنگنه را رسانه های سوپر افراطی هوادار وی با این تیتر منتشر کنند:« پس از 8 سال، برداشت از پارس جنوبی آنچنان تغییر نکرده است.»
وقتی یک خبرگزاری وابسته به یک نهاد حاکمیتی و نزدیک به مواضع زنگنه خلع ید سال گذشته چینی‌ها از فاز 11 پارس جنوبی را به زنگنه منتسب کرده (علیرغم آنکه پیش از این خود خبرهای متعددی درباره این خلع ید منتشر کرده) و حتی بر روی 4 قرارداد و تفاهمنامه منعقد شده از 4 ماه پیش تا کنون برای این فاز نیز چشم بسته و تعیین تکلیف این فاز را به کارنامه کار آغاز نشده زنگنه در نفت نسبت داده است، انتظاری از رسانه‌های تندرو حامی دولت فعلی نیست.
(جالب اینجا است که قرارداد توسعه فاز 11 به دست شرکت پتروپارس درست یک روز قبل از رای اعتماد به زنگنه نافذ شده و شنیده‌ها حاکی از آن است که وی با انعقاد این قرارداد موافق نیست و به احتمال زیاد آن را لغو کرده یا به تعویق خواهد انداخت).
همکاران وزیر نفت در واکنش به خبرهایی که از عملکرد گذشته ایشان منتشر شد به ماجرای ظل‌السلطان و تخریب آثار دوره صفوی اشاره کردند و در برابر هر نوع انتقادی به دوره مدیریت‌شان بلافاصله ارجاعی هم به این ماجرا می‌دهند که ما کار کرده‌ایم و دیگران چون بلد نیستند ما را تخریب می‌کنند.
حال که تولید بیش از دو برابری از مخزن پارس جنوبی به همراه 17 فاز استاندارد در دست اجرا با پیشرفت 50 تا 90 درصدی را عملا تغییر چندانی نمی‌دانند آیا هنوز هم به یادآوری ماجرای ظل‌السلطان علاقه نشان می‌دهند؟
باید یادآور شد اهتمام دولت قبل با توجه به وضعیت جهانی بازارهای نفت،ورود گاز به عنوان یک اهرم جدید قدرت اقتصادی در کنار نفت به اقتصاد ایران بوده است و بهتر است به جای رفتارهای ظل‌السلطانی و انکار گذشته در فکر بهره‌برداری سریع‌تر و بازاریابی و صادرات صحیح برای ارز آوری پوشش دادن کاهش درآمدهای دولت از صادرات نفت و از آن مهم‌تر تزریق گاز به میادین تشنه و قدیمی برای نگهداشت تولید آنها باشند.
خبرگزاری فارس