طی سال‌های اخیر سرانه مصرف محصولات لبنی تحت تاثیر عوامل متعدد همچون افزایش قیمت، اجرا نشدن طرح توزیع شیرمدارس، هدفمندسازی یارانه و کاهش قدرت خرید خانوار روند نزولی داشته است به طوری که اکنون در خوشبینانه‌ترین حالت سرانه مصرف لبنیات به ۷۰ کیلو می‌رسد.
این درحالی است که طبق اهداف برنامه‌ریزی شده تا پایان برنامه ششم سرانه مصرف لبنیات باید به ۱۶۵ کیلو و افق ۱۴۰۴ به ۲۲۵ کیلو برسد که با حذف یکباره توزیع شیرمدارس در سال‌های اخیر و نبود استراتژی و برنامه مناسب در این زمینه این امر محقق نشده و با استمرار وضعیت کنونی محقق نخواهد شد چراکه فاصله معناداری با برنامه داریم.
آقای محمدمهدی برادران معاونت صنایع عمومی وزارت صمت در دومین همایش صنعت لبنیات با تأکید بر لزوم توجه به امنیت غذایی، گفت: امنیت غذایی از محور‌های اساسی توسعه سلامتی است. ما برای تأمین این مسئله تمرکزمان را روی برخی از صنایع غذایی از جمله قند و شکر، غلات و حتی لبنیات بیشتر کرده ایم که لبنیات سهم۲۲ درصدی دارد و از این نظر، در قیاس با دولت‌های قبلی پیشرفت قابل توجهی داشته است.
در همین رابطه محمود نجفی عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران گفت: قطع یارانه شیر و شیر مدارس که از سال ۸۹ روی داد اشتباه بزرگی بود چراکه آسیب جدی به حوزه سلامت وارد کرد.به عنوان مثال حجم بالایی از پوکی استخوانی که این سال‌ها شاهد آن هستیم، حاصل همین بی توجهی‌ها و سیاست گذاری‌های نادرست است.
نجفی عرب در واکنش به تخصیص یارانه به روغن و شکر به عنوان دو چیزی که ضد سلامت است، گفت: علی‌رغم آنکه لبنیات در سلامت افراد نقش مهمی ایفا می‌کند، یارانه‌ای ندارد. اما به طور کلی برای رسیدن سرانه مصرف به ۹۰ کیلو باید برنامه‌ریزی‌کنیم و آن را در دوره ۵ ساله برنامه هفتم قرار دهیم.
با توجه به آنکه ارتقای سرانه مصرف در کاهش هزینه های درمان و جلوگیری از بیماری های پوکی استخوان تاثیر بسزایی دارد، بنابراین بسیاری از فعالان صنعت لبنیات آزادسازی نرخ ارز و پرداخت مابه التفاوت یارانه به اقشار آسیب پذیر در قالب کالابرگ و شیرمدارس را راهکار اساسی افزایش سرانه مصرف می دانند و معتقدند که سیاست دستوری دولت در تعیین نرخ و قیمت گذاری، نه تنها هیچ سودی به گوشه‌ای از صنعت لبنیات نمی‌رساند، بلکه تا می‌تواند آن را به قهقرا برساند.
توزیع شیرمدارس در بین ۱۵ میلیون دانش آموز راهی برای افزایش سرانه مصرف
آقای سیدمحمدرضا بنی طبا سخنگوی انجمن صنایع لبنی با اشاره به راهکار‌های ارتقای سرانه مصرف لبنیات گفت: افزایش قدرت خرید یکی از راهکار‌های ارتقای سرانه مصرف خانوار است که این امر از عهده تولیدکننده خارج و بر عهده نظام سیاست‌گذاری کشور همچون وزارت اقتصاد و بانک مرکزی است که با مهار تورم، هزینه‌های تولید را کاهش دهد، درغیراین صورت در ارتقای افزایش سرانه مصرف کاری از کسی برنمی آید.
او آگاه کردن مصرف‌کننده را از دیگر راهکار‌های ارتقای سرانه مصرف دانست و گفت: افزایش سرانه مصرف کاهش هزینه‌های درمان را در بردارد، اما به طور خاص توزیع شیر مدارس برای دانش آموز در ارتقای سرانه مصرف تاثیر بسزایی دارد.
بنی‌طبا ادامه داد: تولیدکنندگان بدون استفاده حتی یک ریال از منابع عمومی قادر به احیای توزیع شیرمدارس بدون استفاده حتی یک ریال از منابع عمومی هستند و تنها دولت یک سری تسهیلات باید در نظر بگیرد.
سخنگوی انجمن صنایع لبنی با تاکید بر مطالبه‌گری آموزش و پرورش به منظور توزیع شیرمدارس گفت: توزیع شیر مدارس و اصلاح سیاست‌های حمایتی در بخش یارانه از مهم‌ترین راهکار‌های ارتقای سرانه مصرف است. اکنون یارانه محصولات لبنی متعلق به تمامی اقشار است، درحالی‌که با واقعی شدن قیمت‌ها، مابه التفاوت باید به مصرف‌کننده و دهک‌های محروم در قالب کالابرگ اختصاص یابد تا سرانه مصرف مجدد به ۱۰۰ کیلو دهه ۸۰ بازگردد.
او گفت: بنابر آمار سرانه کنونی مصرف محصولات لبنی در خوشبینانه‌ترین حالت ۷۰ کیلوگرم است که در راستای ارتقای سرانه مصرف ۲ کار اصلی در حوزه سرانه مصرف باید انجام داد.
بسیاری از کارشناسان صنعت لبنیات بر این باورند که اکنون طبقات بالا بیشترین یارانه را از محصولات لبنی به واسطه قدرت خرید و فرهنگسازی دارند، درحالی‌که با آزادسازی نرخ ارز، مابه التفاوت ۱۲ میلیارد دلار می‌تواند در توزیع شیرمدارس، پرداخت یارانه به دهک‌های ضعیف و مشوق صادراتی استفاده شود که این موضوع تاثیر بسزایی در ارتقای سرانه مصرف خواهد داشت.
ضرورت تخصیص کارت های اعتباری برای خرید محصولات لبنی به دهک های آسیب پذیر
آقای سیداحمد مقدسی رئیس انجمن صنفی گاوداران گفت: مشکل کنونی ما تامین نهاده کنجاله سویاست که بارها پیشنهاد داده‌ایم که در صورت عدم تامین ارز از سوی دولت، ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان نهاده‌های دامی را حذف کنند تا تولید از بین نرود.
به گفته او، دولت با آزادسازی نرخ ارز باید یارانه را به دهک های آسیب پذیر دهد تا سرانه مصرف محصولات لبنی افزایش یابد.
مقدسی از تولید سالانه ۱۱ میلیون تن شیرخام در کشور خبر داد و گفت: با وضعیت کنونی تامین نهاده‌های دامی برآورد می شود که امسال تولید در همین حد باشد.
رئیس انجمن صنفی گاوداران ادامه داد: اکنون شیر و محصولات لبنی ارزانترین کالا در سبد مصرفی محسوب می‌شود و در راستای ارتقای سرانه مصرف دولت تنها باید طرح شیر مدارس را اجرا کند و کارت‌های اعتباری به خرید محصولات لبنی تخصیص دهد تا هزینه‌های درمان کاهش یابد. او در واکنش تخصیص یارانه به کالاهای قند و شکر و روغن گفت: این درحالی است که به محصولات لبنی یارانه نمی‌دهند، درحالی‌که با تخصیص کارت‌های اعتباری به خرید محصولات لبنی، سرانه مصرف افزایش می‌یابد.
بنابر آمار اعلامی معاونت صنایع عمومی وزارت صمت، جمعیت جهان به ۹.۷ میلیارد تا سال ۲۰۵۰ می‌رسد؛ بنابراین افراد باید به افزایش استفاده از شیر به عنوان منبع غذایی غنی برای رشد روی بیاورند که در این رابطه توزیع شیرمدارس امری بسیار مهم به شمار می‌رود و به اعتقاد بنده طرح توزیع شیر مدارس را یک پروژه برد-برد می توان قلمداد کرد، زیرا علاوه بر استفاده از مازاد تولید، نسل آینده نیز از آن بهره‌مند می‌شوند.
سرانه مصرف لبنیات به به ۵۵ تا ۵۶ کیلو رسید
آقای علی احسان ظفری مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی گفت: در سنوات قبل ۷۰ نوبت شیر در بین ۱۴ میلیون دانش آموز در سال توزیع می‌شد که قطع یکباره آن به صراحت مشخص است که در کاهش سرانه مصرف تاثیر‌گذار است.
او افزایش قیمت محصولات لبنی را از دیگر علل کاهش مصرف محصولات لبنی اعلام کرد و افزود: عدم قدرت خرید مساوی با کاهش مصرف است که این موضوع اثر خود را در چندسال آینده بر جامعه می‌گذارد که امکان جبران آن وجود ندارد.
ظفری ادامه داد: افزایش پوکی استخوان از تبعات حذف لبنیات در نسل جدید است که در نهایت ناگریز به هزینه‌های بالای صرف واردات و تولید دارو می‌شود که این امر ناشی از بی‌توجهی دولت به بحث لبنیات است.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی با بیان اینکه در سنوات قبل سرانه مصرف محصولات لبنی به ۱۲۰ تا ۱۳۰ کیلو رسیده بود، گفت: بنابر آمار جذب شیر صنایع و میزان صادرات، سرانه مصرف به ۵۵ تا ۵۶ کیلو رسیده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بعد از هدفمندسازی یارانه‌ها سرانه مصرف محصولات لبنی روند نزولی به خود داشته است که این امر موجب شد که هیچ یک از اهداف برنامه های پنجم و ششم در خصوص سرانه مصرف لبنیات محقق نشود، هرچند فعالان این صنعت آزادسازی نرخ و حذف سیاست‌گذاری دستوری را در کنار احیای مجدد توزیع شیرمدارس و تخصیص کارت های اعتباری برای خرید محصولات لبنی در بین اقشار آسیب پذیر را راهکار ارتقای سرانه مصرف می‌دانند.
باشگاه خبرنگاران جوان