کارگران نقش موثری در توسعه اقتصاد و تولید ناخالص داخلی دارند. اما اقداماتی که برای رفاه آنها در کشور انجام می شود بسیار اندک است. به گونه ای که همواره در آخرین صف برای دریافت خدماتی از سوی کشور هستند. به طور مثال با توجه به اینکه هزینه های اجاره بها در کشور بسیار بالا است و قدرت خرید کارگران اندک است, به ناچار بخش زیادی از درآمد خود را صرف اجاره بها می کنند. امکان استفاده از طرح های تسهیلات مسکنی را به دلیل گران بود اقساط ندارند, همین مسئله باعث شده تا خرید مسکن برای آنها به یک آرزو تبدیل شود.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حق هر فرد و خانواده ایرانی در خصوص داشتن مسکن را مطرح می‌کند که بر اساس این اصل، دولت‌ها موظف به تأمین مسکن شده‌اند. برابر اصل 31قانون اساسی دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به ویژه روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند.
طی سال‌های گذشته دولت ها تلاش کرده‌اند تا با اجرای طرح‌هایی مانند طرح مسکن مهر، مسکن اجتماعی و مسکن ملی، بازار مسکن را کنترل کرده و اقشار کم درآمد را در رسیدن به رویای خانه دار شدن حمایت کنند. آخرین طرح، طرح نهضت ملی مسکن است که از سوی دولت سیزدهم ارائه شده و رییس جمهور هدف از این طرح را ساخت 4 میلیون واحد مسکونی در طول دوره چهار ساله مسئولیت دولت عنوان کرده است.
به موازات اجرای طرح مسکن ملی در دولت گذشته طرح مسکن کارگری نیز مطرح شد و برای این منظور دی ماه 1398تفاهم‌نامه ساخت 200هزار واحد مسکونی برای کارگران، بازنشستگان و مستمری بگیران بین وزرای تعاون، کار و رفاه اجتماعی و راه و شهرسازی و همچنین تفاهم‌نامه ساخت 100هزار واحد مسکونی در جوار شهرک‌های صنعتی میان اتاق تعاون و وزارت راه و شهرسازی به امضا رسید.
در دولت سیزدهم تعداد واحدهای مسکونی برای کارگران و بازنشستگان و مستمری بگیران افزایش یافت و به 400هزار واحد رسید به نحوی که معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت کار در دولت سیزدهم مهر ماه سال 1401 با هدف ساخت 400هزار واحد مسکونی برای کارگران، بازنشستگان و مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی تفاهم‌نامه‌ای را با وزارت راه و شهرسازی به امضا رساند که به موجب این تفاهم‌نامه در مرحله نخست شناسایی، پالایش و اولویت بندی متقاضیان مسکن واجد شرایط از جمله کارگران باید صورت گیرد.
کارگران متقاضی ثبت‌نام در طرح مسکن کارگری باید ثبت‌نام اولیه خود را در سایت نهضت ملی مسکن انجام دهند تا اطلاعات بارگذاری شده آنها در اختیار معاونت رفاه وزارت کار قرار گیرد و پس از دهک‌بندی در قالب تعاونی‌های مسکن ساماندهی شوند.
در حال حاضر کارگران برای ثبت‌نام در طرح مسکن کارگری باید از طریق سامانه جامع طرح های حمایتی به نشانی https://saman.mrud.ir/ اقدام کنند.
در حال حاضر ظرفیت‌های قانونی بسیاری برای تأمین مسکن کارگران وجود دارد و کارشناسان معتقدند که در ماده 149قانون کار برای تامین مسکن کارگران تکالیفی بر عهده جامعه کارفرمایی گذاشته شده است که می‌توان با استناد به آن از ظرفیت شهرک‌های صنعتی برای ساخت مسکن استفاده کرد. شهرک‌های صنعتی محل تجمع صنایع هستند و می‌توان ضمن استفاده از ظرفیت آنها در ساخت مسکن کارگری، کارفرمایان را در این طرح مشارکت داد.
مطابق ماده 149 قانون کار کارفرمایان مکلف به تولید مسکن کارگران شده‌اند و دولت موظف است با استفاده از تسهیلات بانکی و امکانات وزارت راه همکاری و حمایت لازم را در این خصوص صورت دهد.
1300 واحد مسکن کارگری در انتظار وصل انشعابات برق و آب
مهدی مسکنی,معاون تعاون وزارت کار در این باره می گوید: مسکنی در مورد نقش تعاونی‌ها در نهضت ملی مسکن گفت: بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که امضا شده سهم بخش تعاون 400 هزار واحد مسکونی بود که 62 هزار واحد آن شروع به احداث شده و اولین واحدهای مسکونی در قالب تعاونی‌های نهضت ملی مسکن به تعداد 1300 واحد آماده افتتاح و بهره‌برداری شده است.
وی اضافه کرد: یک برش 200 هزار واحد مسکونی برای استان‌ها در قالب نهضت ملی مسکن تعریف شده است که 1300 واحد آن آماده بهره‌برداری شده و باید وزارت نیرو انشعابات برق و آب را در اختیار این واحدها قرار دهد که در این صورت در اولین فرصت به بهره‌برداری می‌رسد.
معاون تعاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: آنچه که ما به عنوان راهکار جدی از آن استفاده می‌کنیم بحث استفاده از ظرفیت خود کارخانه‌ها و بخش خصوصی و کارگرانی است که در این فضا‌ها کار می‌کنند تا بتوانیم برای کارگران مسکن تهیه کنیم و احداث مجتمع‌های مسکونی جوارکارگاهی و صدور و تسهیل تغییر کاربری زمین‌ها در تفاهم با سازمان ملی مسکن و مواردی از این دست اقداماتی است که باعث می‌شود فرآیند مذکور تسهیل شود و امیدواریم در آینده بتوانیم خبر‌های خوبی در این خصوص برای جوامع کارگری داشته باشیم.
مسکنی با بیان اینکه هم‌اکنون 24الی 25هزار واحد را در کشور شروع به احداث کردیم که در چهارچوب حوزه تعاونی پروژه‌هایشان درحال پیشرفت است، گفت: کارگران باید از طریق سامانه وزارت راه و شهرسازی ثبت نام و سپس به ما معرفی می‌شوند که پس از وسع‌سنجی و تعیین دهک، کارگران ثبت نام کننده، ما با تشکیل تعاونی، کار را آغاز می‌کنیم.
معاون تعاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: بسیاری از این فرآیندها در ماه های گذشته صورت گرفته و به دست ما رسیده که به فوریت امورات را دنبال کردیم، در حال حاضر سهمیه هر استان مشخص شده است.
تسنیم